پول‌های بلوکه شده ایران کجا رفت؟

پایه پولی، منابعی است که توسط بانک مرکزی منتشر شده و در چرخه اقتصاد در اختیار بانک‌های تجاری قرار می‌گیرد و بانک‌ها نیز می‌توانند با استفاده از این منابع، خلق نقدینگی کرده و با توجه به سطح ضریب فرآینده نقدینگی، حجم آن را افزایش دهند افزایش نقدینگی نیز اگر متناسب با رشد اقتصادی صورت نگیرد، منجر به تورم می‌شود. اکنون نیز ناترازی بانکی و استقراض دولت از بانک‌ها تبدیل به موضوع مناقشه برانگیز اقتصاد ایران شده است در همین رابطه ما در گسترش نیوز با یک کارشناس پولی و بانکی به گفت‌وگو پرداختیم و نظر وی را در این مورد جویا شدیم، برای خواندن مشروح این گزارش با ما همراه باشید:

عباس دادجوی توکلی کارشناس ارشد پولی و بانکی در گفت‌وگو با خبرنگار گسترش نیوز در پاسخ به این سوال که ناترازی بانکی در کشور چه نقشی در افسارگسیختگی پولی کشور داشته و چه راهکاری برای درمان آن وجود دارد اظهار کرد: ناترازی بانکی زمانی مطرح شد که طرف دارایی‌ها در ایران به صورت واقعی دچار کاهش ارزش شد و طرف بدهی‌ها در حال رشد بود. در این بازه زمانی عمده خلق نقدینیگی از محل سپرده‌ها بود و کسری بودجه عامل دوم این و عواملی دیگر همانند تسهیلات عامل سوم این اتفاق بودند.

وی افزود: در دو سال اخیر ناترازی بانکی به شدت کم شد چون تورم رفت بالا و تسعیر ارز انجام شد و یکباره دارایی‌های بانک‌ها ارزشمند شدند.و زمانی ناترازی بانکی کم شد که مقصر آن خلق نقدینگی بود، ضمن اینکه در امسال با بودجه‌ای که بسته شده و دچار کمبود بودجه شده‌ایم مقصر خلق نقدینگی اول کسری بودجه و دوم سود سپرده و سوم تسهیلات است.

نقش کسری بودجه در ۴ سال آینده

عباس دادجوی توکلی در ادامه بیان کرد: اکنون با توجه به وعده هایی که در دولت جدید داده شده همانند ساخت یک میلیون مسکن و... می‌توان اظهار کرد که کسری بودجه نقش ویژه‌ای را در این جریان خواهد داشت و در ۴ سال آینده در کشور نقش پررنگی را ایفا می‌کند، زیرا که کشور در شرایط خاصی به سر می‌برد.

به همین علت ناترازی بانکی و کاهش این ناترازی نمی‌تواند به خودی خود عامل خلق نقدینگی باشد. ما در زمان هایی که ناترازی‌های کمتری داشتیم، دچار افسار گسیختگی هایی بودیم و تسهیلات مان تسهیلات نامولد بوده است. ما مصادیق خلق پول در کشور را خودمان تعریف نکرده‌ایم زیرا که نقدینگی و سپرده درون‌زا تولید می‌شود و باید عوامل درون زا را خوب کنترل کنیم.

این کارشناس مالی در ادامه بیان کرد: ما در اقتصاد بودجه، منابع و مصارف داریم، وقتی مصارف بیشتر از منابع باشد دچار کسری تراز عملیاتی و سرمایه‌ای می‌شویم، علاوه بر اوراقی که در بودجه تعیین شده به اجبار باید سلسله کارهایی را انجام داد، یا باید از بانک مرکزی قرض گرفت و یا از صندوق توسعه ملی و یا اوراقی که بیش از آنچه که در بودجه در نظر گرفته شده است را برای این امر تعیین کنیم.

ماجرای استقراض دولت

وی ادامه داد: دولت زمانی از بانک مرکزی قرض می‌گرفت و در سال ۹۳ این امر ممنوع اعلام شد درنتیجه دولت آمد و دست در جیب بانک‌ها کرد و بانک‌ها از بانک مرکزی قرض می‌گرفتند که این یک استقراض غیر مستقیم بانکی بود.اکنون نیز استقراض مستقیم دیگر وجود دارد، یعنی دولت منابعی را که در کشورهای دیگر بلوکه شده و آزاد نشده را به بانک مرکزی داده و بجای آن منابع بلوکه شده خواستار ریال از بانک مرکزی شده است در نتیجه تعهدبانک‌های خارجی برای بانک مرکزی ایران می‌ماند، این ارزهای بلوکه شده از نوع ارزهای محدود شده است و نه جریان نقدش مشخص است و نه زمان بازگشت آن مشخص است.

دادجوی در پایان اظهار کرد: استفاده اینچنینی از سیستم پایه پولی و تننخواه گردان در آخر سبب کسری بودجه می‌شود و کسری بودجه در نقدینگی کشور مشخص می‌ شود و نقدینگی افزایش می‌یابد بدون آنکه تولیدی در جامعه شکل گرفته باشد. و وقتی نقدینگی در جامعه افزایش یابد، ارزش آن به مراتب کمتر از قبل می‌شود و به نوعی سبب تورم می‌شود وقتی در کشور بی‌علت مصارف را افزایش می‌دهیم و منابع کافی را تامین نمی‌کنیم سبب افزایش نقدینگی و در آخر افزایش تورم می‌شود.