دخالت دولت در اقتصاد با چه هدفی است؟

با پیدایش تفکر اقتصادی در جوامع، تعاریف جدیـدی از رشـد و ترقـی اقتصـادی مطـرح شـد و در فرآیند تغییر و تحول این تعاریف و اندیشه‌ها مکاتب مختلف اقتصادی به وجود آمدند کـه هـر کـدام رشد و توسعه اقتصادی را به گونه‌ای خاص تعریف کردند. برخـی از ایـن مکاتـب بـر آزادی کامـل انسان تاکید داشتند و فرضشان این بود که انسان خود به منافع خـویش آگـاه بـوده و در صـورت رآزادی همواره در راستای منافع خود رفتار خواهد کرد. و چون جامعـه چیـزی جـز مجموعـه افـراد نیست در صورت حداکثر‌سازی منافع فردی، منافع جامعه نیز تامین خواهد شد. گذشت زمـان و پیدایش تجارب مختلف انسان را به این حقیقت رساند که گروههای بزرگ هماننـد گـروه‌های کوچک نمی‌توانند از طریق اقدامات فردی داوطلبانه به اهـداف جمعـی و رفـاه اقتصـادی و اجتمـاعی برسند. به عبارت دیگر به این نتیجه رسید که «رفاه جامعه نمیتواند مجموع رفاه تک تک افراد جامعه باشد و جامعه بزرگ نمیتواند از طریق موافقتنامه میان افراد آن جامعه به یک نظم مسالمت آمیز و آرام و سایر کالاهای عمومی دست یابد. عـدم دسـتیابی جوامـع بـزرگ بـه اهـداف آرمانی متصور، کمکم نظریه پردازان را به این سمت سوق داد که برای تضمین و کارایی موافقتنامه میان افراد و نیز گسترش فضای لازم جهت کارامدی آنها در زمینه‌های مختلف حضور دولت امری ضروری بوده و این ضرورت در راستای منافع معقول کل جامعه خواهد بود.

اما در این میان ناگهان برخی دولت‌ها بجای نظارت بر اقتصاد در آن دخالت می‌کنند. قیمت‌گذاری دستوری و نفوذ به شرکت‌های خصوصی به جهت کنترل و یا دستکاری نرخ سهام از نمونه دخالت‌های دولت‌ها در اقتصاد است.در همین راستا ما در گسترش نیوز گفت‌وگویی داشتیم با یک کارشناس بازارسرمایه و نظر وی را در مورد دخالت دولت در بورس جویا شدیم. برای خواندن مشروح این گزارش با ما همراه باشید:

چرا دولت اصرار به دخالت در اقتصاد دارد

علیرضا کدیور در گفت‌وگو با خبرنگار گسترش نیوز در مورد موضوع یاد شده اظهار کرد: وقتی مدیریت خیلی از شرکت‌ها و اعضای هیات مدیره بسیاری از شرکت‌ها توسط دولت و نهادهای شبه دولتی تعیین می‌شود. یعنی هدف اصلی این است که به انتخاب مدیرعامل در آن شرکت منجر شود. تا قاعدتا بدنه تصمیم گیری و اجرا را در اختیار داشته باشند. نکته اساسی این است که چرا دولت اصرار به این کار دارد. این امر یک تصور اشتباهی است که دولت فکر می‌کند که باید بر شرکت هایی که حساس هستند نظارت داشته باشد و این شرکت‌ها نباید به افراد غیر و ناصالح برسد. ضمن اینکه گمان می‌برند که با در اختیار گرفتن یک فرد خودی در مقام اول مدیریت اجرایی آن شرکت ها، می‌شود در سیاست‌گذاری آن شرکت‌ها دخالت کرد و از این طریق به یکسری اهداف رسید.

وی افزود: این اهداف لزوما از نظر اقتصادی نیست. بلکه می‌تواند اهداف سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی داشته باشد. به همین علت دولت و برخی نهادهای وابسته اصرار دارند که مدیریت شرکت ها، تا جایی که ممکن است از دستشان خارج نشود.

بورس هنوز هم ارزندگی دارد

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که آیا دولت به دنبال این است که بازار را راکد نگه دارد تا بتواند اوراق به فروش برساند، اظهار کرد: نقش اصلی دولت در بازار سرمایه، ‌نقشی است که در بدنه کلان اقتصاد کشور دارد.یعنی دولت با ورود به سیاست‌های پولی و مالی از طریق بودجه و سازمان‌های دولتی، ‌وزارت‌خانه‌ها ویا بانک مرکزی‌، نقش تعیین کننده‌ای در متغییرهای کلان اقتصادی دارد. دولت به واسطه نقشی که دارد، ‌عملا هر اتفاقی چه مثبت چه منفی رخ دهد در آن نقش اساسی دارد. زیرا این سیاست‌های دولت است که سبب اینچنین اتفاقاتی شده است.

کدیور در پایان با بیان اینکه بورس ایران هنوز ارزندگی خود را دارد، اظهار کرد: اعتقاد بنده بر این است که کلیت بازار بورس ارزنده است. با توجه به متغییرهای کلان اقتصادی، اکنون ما شرکت‌های زیادی داریم که همچنان ارزندگی خود را حفظ کرده‌اند. نکته مهم این است که فعلا به دلیل جوی که در بازار وجود دارد و نقدینگی که شاهد آن هستیم. متوجه شده‌ایم که برعکس همه ارزندگی هایی که در بازار وجود دارد ما شاهد خروج نقدینگی از بازار هستیم و به همین علت بازار در حال افت است اما کماکان ارزندگی خود را دارد.