طرح پرحاشیه‌ای که متعلق به عهد عتیق است/ کالابرگ به ثمر می‌نشیند؟

طرح کالابرگ یا کوپن در ایران حاشیه های زیادی داشت و دولت برای اجرای آن با بهانه‌های مختلف امروز و فردا کرد. روز گذشته مجدد از طرف سکاندار وزارت اقتصاد خبرهای جدیدی پیرامون کوپن اعلام شد. در این گزارش بررسی در خصوص روند اخیر داشتیم و نظر یکی از کارشناسان این حوزه را جویا شدیم. همراه گسترش نیوز باشید.

واژه‌ای با هزار بار معنایی و اقتصادی

کالابرگ؛ واژه ای نام آشنا است که حداقل در یکسال اخیر زیاد به گوش ایرانی‌ها خورده است و شاید برای مردم کمی هم ترسناک باشد. واژه‌ای که یادآور کوپن و روزهای سخت بعد از جنگ تحمیلی است. با این حساب کوپن چندان برای مردم خوشایند نیست و به گفته اقتصاددان و جامعه‌شناسان حتی در شان مردم ایران نیز نیست. پرونده کالابرگ با همه این تفاسیر بسته شده بود و خود دولتمردان نیز به این نتیجه رسیدند که بازگشت به گذشت اثر سو دارد. البته بسیاری از صاحب‌نظران معتقد بودند زیرساخت‌ها و منابع مالی لازم نیز برای چنین اقدامی در کشور فراهم نیست و دولت وعده نافرجام داده است. عده‌ای از کارشناسان اقتصادی نیز پیش‌تر به گسترش‌نیوز گفته بودند دولت برای فرار از پرداخت یارانه‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی و خالی‌بودن خزانه می‌خواهد دست به چنین اقدامی بزند.

دولت سیزدهم همچنان مصمم است

 با همه این اوصاف صبح دیروز خاندوزی؛ وزیر اقتصاد اعلام کرد، توزیع کالابرگ هنوز در دستور کار دولت سیزدهم است و علت تاخیر آن نیز تغییرات جزئی در وزارت کار بود. خاندوزی همچنین منابع مالی چنین اقدامی را مهیا دانست. توزیع کالابرگ طبق آن چیزی که قبلا هم اعلام شده بود، ماه آینده به صورت آزمایشی در یکی از شهرهای کشور اجرا خواهد شد. احتمالا باز هم شهر کیش مد نظر مسئولان است. طرح مجدد بحث کالابرگ بعد از مختومه شدن، به معنای تغییر در نظام یارانه‌ها است. کارشناسان اقتصادی متعدد پیش‌تر به گسترش‌نیوز گفته بودند، یارانه نقدی مناسب‌تر و کارامدتر است، به این دلیل که مردم می‌توانند تصمیم بگیرند واریزی خود را به خریدن چه کالایی اختصاص دهند.

چاره اقتصاد ایران کالابرگ نیست

در ادامه گسترش‌نیوز نظر کارشناسی یک اقتصاددان را جویا شد. علی قنبری کارشناس مسائل اقتصادی گفت: کوپن یک طرح قدیمی و سنتی است و به نوعی برگشت به گذشته محسوب می‌شود. با توجه به شرایط جدید و اوضاع و احوالات اقتصادی ایران چندان قابل توجیه نیست. در واقع کالابرگ برای اقتصاد فعلی ایران کارساز نیست.

او در واکنش به سخنان جدید وزیر اقتصاد اظهار کرد: وزیر بسیاری از وعده‌ها را مطرح کرده است که تا به امروز محقق نشده و بسیاری از برنامه‌هایش نیز منجر به وضعیت نابسامان اقتصاد ایران مانند گرانی‌ها و تورم شده است.

قنبری همچنین بیان کرد: طرح توزیع کالابرگ به نیت حذف یارانه نقدی است و می‌خواهند واریزی‌ها ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی را تبدیل به کوپن کنند. گفته شده کالابرگ برای کالاهای اساسی مانند روغن، برنج، نان و انواع گوشت توزیع می‌شود اما به طور کلی کالابرگ گزینه مناسبی برای اقتصاد ایران نیست.

اما چه شد که دولت سیزدهم به فکر کوپن افتاد؟

بسیاری از مردم حذف ارز ترجیحی و جراحی اقتصادی دولت سیزدهم برای بهبود اوضاع اقتصادی در اواسط اردیبهشت سال جاری را به یاد دارند. ارز دولتی حذف شد تا مافیا و رانت ناشی از آن از بین برود؛ غافل از آنکه حذف آن بر کالاهایی مانند دانه و تغذیه طیور، گندم، دارو و بسیاری از اقلام دیگر اثرگذار خواهد بود. در این میان قیمت کالاهای اساسی نیز نجومی شد و سفره بسیاری از خانوارها را تنگ‌تر کرد. در این میان دولت یارانه ۴۵ هزار تومانی را به ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی تبدیل کرد و الک کردن خانوار‌ها براساس دارایی‌های آن‌ها آغاز شد. پس از آن طرح کالابرگ پیشنهاد و در وزارت اقتصاد دست به دست شد.

سخن پایانی

شرایط بحرانی اقتصاد در همه جهان به وقوع می‌پیوندد اما سیاست دولت‌ها برای مقابله آن در همه ادوار متفاوت بوده است. اگرچه کالابرگ به احتمال اندک می‌تواند تورم فعلی را کمی سروسامان دهد اما راهکار موقتی برای تورم سرسام‌آور فعلی است. بازگشت به دوره‌های بحران‌زده و جنگ‌زده اقتصاد ایران، علاوه بر اینکه کارساز نیست بلکه از لحاظ سابقه گذشته نیز برای مردم ایران یادآور خاطرات خوبی نیست. با احتساب فناوری‌ها و زیرساخت‌های فعلی ایران نیز بعید به‌نظر می‌آید چنین طرحی حتی به صورت الکترونیک نیز موفق شود. ناگفته نماند برنامه دولت سیزدهم نیز برای اجرای چنین طرحی هنوز در هاله‌ای از ابهام است. باید منتظر ماند و دید دولت و وزارت اقتصاد برای اجرای کالابرگ در آینده چه کار می‌کنند.