نقشه جدید دولت برای ندادن یارانه/ کالابرگ رسماً منتفی شد؟

علیرضا عسگریان، معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، حامدرضامهتدی کارشناس اقتصادی و عباس گودرزی نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با حضور در رسانه ملی درباره کالابرگ الکترونیکی به گفت‌وگو پرداختند.

معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به آخرین وضعیت این طرح اظهار داشت: ما تقریبا ۱۴۵ هزار فروشگاه تجهیز شده داریم و حدود ۲۰ هزار فروشگاه در نوبت هستند. این فروشگاه‌ها زمانی بیشتر می‌شوند که ما احساس کنیم مردم کمی کارشان سخت شده، چرا که از ابتدا با ۳۴ یا ۳۵ هزار فروشگاه آغاز کردیم. میزان دسترسی هر نفر به این فروشگاه‌ها چیزی حدود ۹۰۰ متر تا یک کیلومتر بود. هم اکنون این عدد کاهش پیدا کرده و به زیر ۲۵۰ متر رسیده است. اگر برنامه کاربردی این طرح را در تلفن همراه خود نصب نمایید. پس از باز شدن یکی از پنجره‌ها فروشگاه‌ها را نشان می‌دهد. موقعیت خود را مشخص و می‌توانی نزدیک‌ترین فروشگاه‌ها را مشاهده نمایید.

وی افزود: ظرف مدت شش ماه در مرحله ششم هستیم. دو نیاز اولیه وجود داشت. اول اینکه زیرساخت‌ها مهیا شود و حداقل امکانات ممکن به حداکثر بهره‌وری رسد و مغایرت‌ها به زیر یک درصد کاهش پیدا کند. تسویه حساب‌های ما راس ساعت ۱۲ هر شب انجام می‌شود. ما تا دهک پنجم حرکت کردیم در حال حاضر هم دو دهک شش و هفت به این دهک‌ها اضافه شدند و از ۴۱ میلیون نفر به ۶۱ میلیون نفر رسیدیم. شاید بیش از ۷۵ درصد از کل جمعیت کشور است. از ۲۰ آبان ماه هم اعتبار ۱۲۰ هزار تومانی کالا برگشان شارژ شده است.

حامدرضا مهتدی کارشناس اقتصادی نیز عنوان کرد: طرحی است که می‌توان روی آن سرمایه‌گذاری کرد.‌ بحث کالابرگ الکترونیکی هر زمانی که چرخه اقتصادی ایجاب کند، معیوب و منسوخ نیست. چرا که هر طرح اقتصادی با توجه به شرایط اقتصادی می‌تواند بارها اجرا شود. این طرح هم معایب و مزایایی دارد.

در ادامه این گفت‌وگو عباس گودرزی نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی ارزیابی خود را نسبت به اجرای این طرح گفت: در حال حاضر نسبت به ماه‌های گذشته به دلیل انس گرفتن مردم به دریافت یارانه نقدی، بازار کالا برگ الکترونیکی خیلی پررونق نبود. ولی هم اکنون شرایط متفاوت است. برای مثال به ازای ۲۰۰ یا ۱۲۰ هزار تومان خرید جایزه تشویقی دریافت می‌کنند. هدف از اجرای این طرح ایجاد توازن پایدار و از پیش تعیین شده و نزدیک کردن زنجیره تامین کالاهای اساسی و اصلی به یک ثبات نسبی بود.

گودرزی ادامه داد: البته هنوز به بازار صد درصدی و هدف نهایی خود نرسیدیم. یکی از نواقص ما از دست دادن خرده فروشان و بازارهای روستایی است. آنها بازار فروش خود را از دست داده چرا که فروشگاه‌های بزرگ بارکد خوان دارند و برای آنان این امکان فراهم نیست. فعلا بضاعت کامل نبوده و تنها ۱۱ کالا ارائه می‌شود و باید تلاش شود که اقلام دیگری هم به این سبد اضافه کنیم. قرار بود که این طرح پیش از اینکه یارانه‌ای برای مردم پیشنهاد شود اجرا شده، ولی به دلیل آماده نبودن زیرساخت‌ها به مرحله اجرا نرسید.

نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا این طرح در برنامه هفتم توسعه دیده شده یا نه، گفت: با توجه به اینکه الحاقات مختلفی در لایحه دولت صورت پذیرفت. با توافق دولت و مجلس تغییرات اساسی در این سند ایجاد شد. حتما در روزهای آتی به این مسئله و اضافه شدن کالابرگ‌ها در سند توسعه هفتم خواهیم پرداخت چرا که یکی از مصوبات مجلس بوده هرچند که با تاخیر اجرا شد.

علیرضا عسگریان معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون خاطرنشان کرد: طرح کالا برگ برشی از شبکه ملی اعتبار است. ما از اینکه برنامه جامع و شبکه کاملی در این خصوص در کشور داشته باشیم، غافل شده بودیم. کارکردهای مختلفی روی همین شبکه موجود است که یکی از بخش‌های آن کالا برگ است. با برنامه‌های مختلف در مجلس حرکت کرده تا زمانی که دیگر نیازی به آن نباشد. تا زمانی که کالا برگ وجود دارد، یارانه هم هست؛ چون هدف اساسی‌ای که از سال ۸۹ این طرح تصویی و تا سال ۱۴۰۰ اجرا شد، مبنای آن تقویت و توجه ویژه‌ بر روی سبد غذایی مردم بود. به همین جهت ۱۱ قلم تصویب و این موضوع در لایحه وجود دارد.

عباس گودرزی ضمن بیان این جمله که "تا زمانی که کالا برگ وجود دارد، یارانه هم هست"، گفت: این موضوع یک سیاست دائمی بوده ولی به صورت کلی بستگی به تصمیم مدیران و قانونگذاران وقت دارد. ما به دنبال این بودیم که نیاز اولیه سبد خانوار را تامین کنیم و سعی بر این داریم که این اقلام را گسترش دهیم.

عسگریان تاکید کرد: ده فروشگاه بسیار بزرگ به این طرح متصل هستند و طبیعتا این موضوع اختیاری است. ما با آنها وارد گفتگو می‌شویم. برخی از این فروشگاه‌های زنجیره‌ای ۱۲ هزار شعبه دارند و از منظم‌ترین مجموعه‌ها محسوب می‌شوند. این ۱۴۵ هزار فروشگاه که مجموع فروشگاه‌های خرد هستند برای این بود که تسهیل ایجاد شود تا ما در مرحله دهستان‌ها حرکت کنیم. اخیرا با تعاونی توسعه روستای شهری هم وارد مذاکره شدیم. تا همین الان ۴۰۰ تعاونی شهر و روستا به این طرح متصل شدند. در این برنامه کاربردی هم می‌توانید به صورت فردی و هم به صورت یک فروشگاه ثبت نام نمایید. ۲۰ هزار فروشگاه اعلام آمادگی کردند. فروشگاه شهروند هم قطعا در این طرح شرکت خواهد کرد. فروشگاه‌هایی که بالای ۱۵۰۰ شعبه دارند به این طرح متصل شدند.

عسگریان در پاسخ به این سوال که برخی از فروشگاه‌ها به این طرح متصل نیستند گفت: یکی از مطالبات مسئولان فروشگاه‌های زنجیره‌ای این است که این فروشگاه‌ها را به ما معرفی نمایید.

حامدرضا مهتدی کارشناس اقصادی مطرح کرد: در حال حاضر ۵۰۰ هزار کاربر و نصب موفق عضو این برنامه هستند. با توجه به این تعداد در برابر تعداد دهک‌هایی که در حال پوشش هستند، تناقض دارد. شما به چه صورت فروشگاه‌ها را احصا می‌کنید؟ یا باید نرم‌افزار را ارتقا دهید یا به لحاظ تبلیغاتی باید روی آن کار کنید. من فکر نمی‌کنم کسب و کارهای خرد را در این طرح از دست بدهیم. زیرساخت‌های مناطق دور افتاده محکم نیست یعنی ما یک نظارت بالادستی عمیق‌تری را لازم داریم. طبیعی است که باید نظارت مردم را هم بخواهیم. با توجه به برخی از فروشگاه‌هایی که به این طرح‌ها متصل نیستند و مردم از آن مطلع‌اند، یکی از کارهایی که می‌توانیم انجام دهیم این است که اگر مشکلی پیش آمد مردم به دبیرخانه‌ای که شما تعیین می‌کنید اطلاع دهند و بدون واسطه قضایا را به شما اطلاع رسانی کنند.

عسگریان ضمن تاکید به تمایل نشان دادن فروشگاه‌ها به این طرح گفت: یک سود و یک منفعتی در اینجا در حال توزیع شدن است. برای مثال اگر بگوییم که قرار است یک بسته غذایی توزیع کنیم، تعدادی فروشگاه و فروشنده تمایل پیدا می‌کنند که به سمت ما بیایند. فروشنده وقتی می‌بیند که یک بسته ۴ یا ۵ هزار میلیاردی در بازار در حال چرخیدن است، قاعدتا می‌خواهد از آن سهمی داشته باشد. هم از سود آن و هم از مشتری. این باعث ایجاد یک رقابت پنهان می‌شود. الان تمام ساز و کار بازار بر اساس این موضوع می‌چرخد. اگر ۶۴۷ هزار میلیارد دیگر به این بازار اضافه کنیم چطور ممکن است که فروشنده‌ها به این بازار تمایل نشان ندهند؟ چطور ممکن است که فروشندگان از یک فروشنده خرد تا یک فروشنده‌ای که بازار را می‌شناسد از این مسئله غفلت کند؟

وی ادامه داد: مهمترین موضوع در حال حاضر بررسی به لحاظ نرم‌افزاری است. ما یک مرکز پاسخگویی بسیار فعالی داشته که به تناسب میزان مراجعه و استقبال مردم، تعداد این مراکز افزایش یا کاهش پیدا می‌کند. در حال حاضر ۳۰ نفر به صورت تمام وقت در این مرکز حضور دارند و شاید به ۱۰۰ نفر هم برسد. ما همچنین ۳۰ راهبر استانی داریم که هر روز با استان‌ها در ارتباط هستند. یک مجلد ۳۰ برگه به صورت روزانه تهیه شده که یک معدل روکش دارد و از تمامی دفاتر به ادارات کار ما که متولی این طرح هستند، ارسال می‌شود.

علیرضا عسگریان گفت: به نظر من وضعیت موجود بسیار خوب است چرا که ۱۴۵ هزار فروشگاه با تمام ظرفیت فروشندگی موجود به این طرح وصل شدند. ما گفته بودیم زمانی که به ۴۵ هزار فروشگاه رسید، آن را متوقف می‌کنیم ولی در حال حاضر این عدد بیش از این شده است. آن دهستان‌هایی که در آنها مغازه بوده و استحقاق آن را داشتند، به این طرح متصل شدند و این از ظرفیت ماست. از این تعداد نزدیک به ۶۰ درصد از آنها در مناطق محروم روستایی هستند.

کارشناس اقتصاد اظهار داشت: هدف ما از این طرح ارتقا سبد سلامت تغذیه خانواده یا اتصال فروشگاه‌هاست. این تعداد به معنای توسعه زیرساخت‌ها است. اگر هدف این طرح ارتقا دهک‌های کم برخوردار و سبد سلامت تغذیه خانواده است آیا مصرف کننده ما از این ۱۴۵ هزار فروشگاه استفاده می‌کند؟

عسگریان پاسخ داد: در حال حاضر ما از میزان تراکنش‌ها راضی نیستیم. اگر کسی به فروشگاه مراجعه کرد و خواهان این شد که در ابتدای ماه همه مبلغ کالابرگ خود را خریداری کند، فروشگاه‌ها موظف هستند که این کار را انجام دهند در غیر این صورت تخلف کرده‌اند. ما اگر زمانی بخواهیم خط فقر شدید تغذیه را مشخص کنیم نان را به این اقلام اضافه خواهیم کرد.

اما با توجه به ساز و کار طولانی که دارد از جمله شورای آرد و نان و وزارت صمت که متولی این امر شده و آن را مدیریت می‌کنند، یارانه آن کاملا متفاوت است. قیمت خریدار با کف بازار ۱۶ برابر تفاوت دارد. ساز و کار مدیریتی، نوع ورود نان، آن از بین این اقلام جدا کردند.