تجارت خارجی به صادرات مواد خام مبتلاست/ ایلاف ایرانی راه نجات است

ابتکار «ایلاف ایرانی» ایده‌ای است که باید از آن به عنوان رونوشتی مدرن از «پیمان ایلاف» یاد کرد. این ابتکار، سال‌ها پیش از بعثت پیامبر اسلام(ص) قوم قریش را به یکی از محورهای بازرگانی حجاز تبدیل کرد که خیلی زود دامنه مراودات تجاری‌اش را به شام، عراق و یمن گستراند.

معمار این طرح، «هاشم بن عبدمناف» جد چهارم حضرت محمد (ص) بود که با فراستی ویژه دریافت که می‌توان به‌جای غارت‌گریِ آموخته‌شده اعراب برای سود و منفعت و به‌عبارت ادبیات سیاسی امروز «تخاصم و تهدید»، با تأمین امنیت کاروان‌های تجاری الگوی «الفت» و به‌اصطلاح سود مشترک را پیاده کرد.

در همین زمینه یک استاد دانشگاه به واشکافی اقتصاد ایران پرداخته است. او در اینباره اظهار داشت: از دهه ۴۰ شمسی تاکنون ساختارهای اقتصاد ایران دچار نظم آنگلوساکسونی شده که تجارت خارجی ایران به چهار رکن اصلی شامل صادرات نفت، صادرات غیرنفتی شامل مواد خام و نیمه خام، واردات کالاهای اساسی و واردات کالای صنعتی متکی است.

حمیدرضا فرتوک‌زاده ـ استاد دانشگاه صنعتی مالک اشتر - در همایش «اقتصاد ایران، اصلاح ساختارها و رفع ناترازی‌ها» اظهار کرد: تضعیف سیستماتیک و هدفمند جایگاه ژئوپلتیک و ژئواکونومی ایران همواره در متن مقاصد راهبردی و دستور کارهای نظم آنگلوساکسونی از دوران کمپانی هند شرقی تا دوران سایکس ـ پیکو قرار داشته و پس از تحولات جنگ جهانی دوم و ورود آمریکایی‌ها به صحنه، با قوت و شدت بیشتری استمرار یافته است.

این استاد دانشگاه، مهمترین نقاط آسیب‌پذیری اقتصاد ایران از نظم آنگلوساکسونی از دهه ۴۰ شمسی تاکنون را ساختارهای اصلاحات ارضی و ساز و کارهای بازیابی دلارهای نفتی دانست و گفت: تجارت خارجی ایران به چهار رکن اصلی شامل صادرات نفت، صادرات غیرنفتی شامل مواد خام و نیمه خام، واردات کالاهای اساسی و واردات کالای صنعتی متکی است.

وی با طرح موضوع «ابتکار ایلاف» با الهام از سنت هاشم بن عبدمناف و سوره مبارکه ایلاف بیان کرد: عمق بخشی به صنعت ملی با منطق زنجیره ارزش، توسعه تجارت راهبردی و توسعه تامین مالی می‌تواند به شکل تدریجی و مرحله‌ای، اقتصاد ایران را از سیطره ساز و کارهای نظم اقتصادی آنگلوساکسونی رها کند. تامین مالی راهبردی، تجارت خارجی راهبردی و تعمیق صنعت سه رکن اصلی ایجاد ایلاف است.

فرتوک‌زاده خاطرنشان کرد: ورود دولت ایالات متحده به معرکه جنگ جهانی دوم و جهان‌روا  شدن دلار در کنفرانس برتون‌وودز در ۱۹۴۴ ظهور سویه جهش‌یافته آنگلوساکسونی با رهبری ایالات متحده را در پی داشت.

این استاد دانشگاه، سیاست اصلاحات ارضی، تضعیف ساختاری صنعت گری با ورود دلارهای ناشی از فروش منابع خام، توسعه واردات، خصوصی‌سازی واگرا، خلط میان سرمایه گذاری صنعتی و سوداگرانه و غفلت از منطق زنجیره ارزش در سیاست‌گذاری را از عوارض واگرایی درونی در اقتصاد ایران دانست.

فرتوک‌زاده در بیان راهکارهای رشد اقتصاد پایدار اقتصاد ایران بیان کرد: درون‌زایی، شرط اساسی برای حضور رقابتی پایدار و رشدیابنده در بازارهای منطقه است. ابتکار ایلاف پیشرانی ایران در صلح پایدار و رونق اقتصادی در منطقه است. تامین مالی و تقویت صادرات صنعتی با استفاده از اهرمهای ژئوپلتیک، بهبود شاخص ارزش صادرات صنعتی، دستیازی به توازن در تراز تجاری، ایجاد مزیت و وابستگی دوسویه پایدار در تجارت با شرکا و همکاری و سرمایه‌گذاری مشترک در طرح‌های صنعتی کشورهای منتخب از مزیت‌های ابتکار ایلاف محسوب می‌شود.