آمار عجیب بانک جهانی از کاهش فقر مطلق در ایران

بانک جهانی در آمارهای خود به نشانه‌گذاری بر کاهش ۳۷ درصدی فقر مطلق در ایران در طول دو سال فعالیت دولت سیزدهم اشاره می‌کند.

این نهاد بین‌المللی فقر مطلق را بر پایه درآمد روزانه ۲.۱۵ دلار برای هر نفر (بر اساس شاخص برابری قدرت خرید به قیمت ثابت سال ۲۰۱۷) تعریف کرده است و این رقم حداقل مبلغی است که یک نفر برای تأمین نیازهای ضروری زندگی خود به آن نیاز دارد.

بر این اساس در آخرین سال عملکرد دولت حسن روحانی (۱۳۹۹ مطابق با ۲۰۲۰) نسبت جمعیت دارای فقر مطلق به کل جمعیت در ایران ۰.۸ درصد بوده است اما این رقم در سال نخست فعالیت دولت رئیسی (۱۴۰۰ مطابق با ۲۰۲۱) به ۰.۷ درصد و در سال دوم فعالیت دولت رئیسی (۱۴۰۱ مطابق با ۲۰۲۲) به ۰.۵ درصد کاهش یافته است.

بدین ترتیب فقر مطلق در ایران طی دو سال متوالی در دولت سیزدهم کاهشی بوده و نسبت جمعیت دارای فقر مطلق به کل جمعیت در این دولت مجموعا ۳۷ درصد کمتر از سال ۲۰۲۰ یعنی سال آخر فعالیت دولت قبل بوده است.

*کاهش فقر مطلق در ایران به کمترین رقم طی ۵ سال

نرخ ۰.۵ درصدی فقر مطلق در ایران کمترین نرخ ثبت‌شده برای این شاخص طی ۵ سال گذشته بوده است. در سال ۲۰۱۷ نسبت جمعیت دارای فقر مطلق در ایران به کل جمعیت ۰.۳ درصد بوده که این رقم تا سال ۲۰۲۰ روندی کمابیش صعودی را طی کرده در این سال به ۰.۸ درصد رسیده بود.

فقر مطلق چیست؟

فقر مطلق به وضعیتی اشاره دارد که فرد یا خانوار در آن به شدت نیازمندی‌های اساسی مانند غذا، آب، مسکن، پوشاک و خدمات بهداشتی است و قادر به تأمین حداقل نیازهای زندگی خود نیست. به عبارت دیگر، فقر مطلق به نقصان شدید در سطح درآمد و منابع ضروری برای زندگی مناسب اشاره دارد. این مفهوم به علت کمبود منابع و شرایط اقتصادی ضعیف می‌تواند در برخی افراد و خانوارها رخ دهد و نشان‌دهنده نابرابری و عدالت اجتماعی است. جهانگردی بین‌المللی برای اندازه‌گیری فقر مطلق از آستانه فقر استفاده می‌کند که تعیین کنندهٔ حداقل درآمدی است که یک فرد یا خانوار برای تأمین نیازهای اساسی خود نیاز دارد. تعریف و آستانه فقر مطلق در هر کشور بستگی به شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن کشور دارد و ممکن است در سطح‌های مختلف متفاوت باشد.

به طور کلی، در کشورهای توسعه یافته، مفهوم فقر مطلق به صورت رایج تر به کار نمی‌رود. در این کشورها، نظام های اجتماعی و اقتصادی معمولاً به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بیشتر جامعه به تأمین نیازهای اساسی خود بپردازند و به حداقلی از شرایط زندگی مناسب دسترسی داشته باشند.

با این حال، در کشورهای توسعه یافته نیز می‌توان شرایطی را مشاهده کرد که در آن برخی افراد یا گروه‌ها دچار فقر یا نابرابری شدید هستند. این می‌تواند به دلیل عواملی مانند بیکاری طولانی مدت، ناکافی بودن درآمد، کمبود منابع زندگی، ناهنجاری‌های اجتماعی و تفاوت‌های طبقاتی باشد. با این حال، نمونه‌هایی از فقر مطلق در کشورهای توسعه یافته به طور کلی کمتر رایج هستند و نظام‌های اجتماعی و سیاسی این کشورها عموماً تلاش می‌کنند تا برابری اقتصادی و اجتماعی را تحقق دهند و به تأمین نیازهای اساسی جامعه بپردازند.