پشت‌ پرده‌ سراهای لوازم خانگی | بانک ها دست از بنگاه داری بردارند!

در سال‌های اخیر با شروع فعالیت سرا‌ها و هایپر‌های لوازم خانگی، مردم برای داشتن خریدی مطمئن‌تر و البته با شرایط اقساطی به این سراها مراجعه می‌کنند. این امر باعث کاهش فروش لوازم خانگی در بازار‌های سنتی شده و مخالفت فعالان این حوزه را برانگیخته است.

پس از تاسیس سراهای لوازم خانگی در دهه ۹۰، اقبال عمومی برای خرید از این سراها افزایش یافت. عواملی نظیر امکانات رفاهی سراها، پرداخت اقساطی حتی بدون پیش‌پرداخت، تنوع و اصالت کالاها از جمله دلایل افزایش اقبال عمومی به خرید از سراها به شمار می‌رود.

شاید در نگاه اول این شرایط به نفع مصرف‌کننده نهایی و مشتریان تمام شود، اما چند اتفاق، از جمله ورود بانک‌ها به بنگاه‌داری و رقابت با اصناف سنتی، حذف تدریجی کسب‌وکارهای خرد و البته قیمت بالاتر محصولات در این هایپرها از جمله زیان‌هایی است که در نهایت به تولید و مصرف وارد می‌شود.

بررسی‌ها حاکی از آن است که در بسیاری از موارد، قیمت تمام‌شده‌ کالا در سرا‌های لوازم خانگی بالاتر از بازار‌های سنتی لوازم خانگی است. اما با توجه به کاهش نقدینگی مردم در سال‌های اخیر، پیش‌پرداخت کمتر و شرایط اقساطی باعث شده مردم این سراها را به خرید از بازار‌های سنتی ترجیح دهند.

سراهای لوازم خانگی معمولاً با تسهیلاتی همچون پیش‌پرداخت پایین، اقساط بلندمدت و حتی هدایای ویژه، لوازم خانگی را در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌دهند. اما سوالی که وجود دارد این است که حامی مالی سراهای ایرانی چه کسی است؟

اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه لوازم خانگی تهران، بارها بر این موضوع تاکید کرده است که فقط بانک‌ها می‌توانند چنین سرمایه‌ای را وارد صنعت لوازم خانگی کنند.

محمدرضا فرجی تهرانی، نایب‌رئیس اتاق اصناف تهران، نیز با انتقاد از نحوه فعالیت سراهای لوازم خانگی توضیح داد علت سود کلان مال‌ها، رانتی است که میان دولت، تولید‌کننده و بانک‌ها صورت گرفته است.

علت زیان ندیدن مال‌ها از ابتدای فعالیت تا به امروز

تمام کسب‌وکارها در ابتدای شروع فعالیت‌شان سرمایه قابل توجهی در اختیار ندارند و حتی اکثر کسب‌وکارها حامی مالی هم ندارند. در چنین مواردی معمولاً کسب‎‌وکارها ضرر و زیانی را متحمل می‌شوند تا آن کسب‌وکار رشد کند. حال پرسش اینجاست که چرا سراهای لوازم خانگی از ابتدا تا به امروز دچار چنین ضرر و زیان‌هایی نشده‌اند؟

نایب‌رئیس اتاق اصناف تهران در پاسخ به این پرسش گفت: علتش این است که سراهای لوازم خانگی کالا‌های تولید‌کننده داخلی را با سود کلانی به دست مصرف‌کننده می‌رسانند. در حالی که مدیران سراها با تبلیغات گسترده در تلاش‌اند بگویند کالاها با قیمت تولید به دست مصرف‌کننده می‌رسند.

رقابت فروشنده خرد با بنگاه‌داران

در سایر کشور‌ها نیز چنین سراهایی مشغول فعالیت هستند، اما نکته‌ای که حائز اهمیت است مدیریت درست رقابت میان سراها و فروشندگان خرد در سایر کشور‌هاست.

در ایران، بانک‌ها بنگاه‌داران صنعت لوازم خانگی هستند؛ این امر باعث رقابت مستقیم میان کسب‌‌وکار‌های خرد و بانک‌ها شده است. اگر این روند ادامه پیدا کند، قطعاً تعطیلی گسترده کسب‌وکارهای خرد اتفاق خواهد افتاد.

این در حالی است که رهبری در دیدار با هیات دولت در شهریور 97، با اشاره به بنگاه‌داری بانک‌ها به قوه مجریه دستور داد جلوی بنگاه‌داری بانک‌ها گرفته شود؛ چون بانک بنگاه‌دار نیست.

با این حال، باز هم بانک‌ها بنگاه‌داری می‌کنند که این می‌تواند به ضرر بازار‌های سنتی لوازم خانگی تمام شود.

بر اساس این گزارش، مشکل اصلی این حوزه، وجود سراهای لوازم خانگی نیست بلکه بنگاه‌داری بانک‌ها در این زمینه سبب ایجاد مشکل شده است. در تمام کشور‌ها، سراهای لوازم خانگی مشغول فعالیت هستند و یک رقابت میان فروشندگان خرد و سراها وجود دارد، از طرفی تسهیلاتی که به مال‌ها و فروشندگان خرد اعطا می‌شود یکسان است.  

اما در ایران میزان تسهیلات اعطاشده به سراها و فروشندگان خرد یکسان نیست. این اتفاق به‌مرور سبب انحصار این حوزه به سراها می‌شود و شاهد از بین رفتن کسب‌وکارهای خرد این حوزه خواهیم بود.

در نتیجه‌ی این انحصار نیز مردم دیگر برای خرید انتخابی جز سراها و هایپرها نخواهند داشت که در چنین حالتی دیگر بعید است خبری از فروش ‌و هدایای ویژه باشد.

در حال حاضر بسیاری از فروشندگان خرد و سنتی حاضر به رقابت با این هایپرها هستند، مشروط بر آنکه بانک‌ها از اسپانسرینگ و بنگاه‌داری آنها خارج شوند.

آیا در چنین شرایطی هایپرها و سراهای لوازم خانگی توانایی رقابت با فروشندگانی را که سابقه چنددهه‌ای دارند خواهند داشت؟