سیگنال پزشکیان به بازار سرمایه | آقای دکتر بورس را نجات می دهد؟

ما بخش اول و دوم گفتگو با حسین عبده تبریزی، نماینده اقتصادی مسعود پزشکیان را با هم مرور کردیم. در بخش اول، به بحث درباره اقتصاد کلان و بخش مسکن پرداختیم. اما در بخش دوم، تمرکز خود را بر یکی از موضوعات مهم، به نام بورس، که در سال‌های اخیر تأثیر قابل توجهی در زندگی خانوارهای ایرانی داشته است، قرار دادیم.

عبده تبریزی با اشاره به اینکه اصلاحات در سهام عدالت نیاز است و اگر سه مجمع تشکیل شده است و مردم از آن خبر ندارند این خواست کشور نبوده است گفت: در بورس وقتی که مالک حضور ندارد دیدید که در مواردی برخی شرکتها فقط در اختیار مدیر بوده و سهام پخش بوده است، چه مشکلاتی ایجاد شده است. پس در این بخش یک مقدار نیازمند اصلاحات هستیم و احتمالا در بورس کالا نیاز است که اصلاحاتی صورت بگیرد.

او می گوید: وقتی ۲۵ صدم یا یک درصد نرخ بهره بانکی در یک کشوری تغییر می کند بورس تغییرات عمده ای می کند. تحولات کشور نشان می دهد که یک مقداری آرامش وارد بازارها شده و امیدی به گشایش ایجاد شده است.

او توصیه می کند که باید صندوق های بازنشستگی مکمل ایجاد شود و افراد برای ورود به بازار بورس ابتدا باید بدانند که ترکیبی از دارایی ها را داشته باشند و اگر یک ملک دارند آنرا نفروشند و بازار سهام نشوند.

بخش سوم و پایانی گفتگو با «حسین عبده تبریزی» نماینده اقتصادی پزشکیان را با هم می خوانیم:

از سال ۸۲ تا ۸۴ دبیر کل بورس اوراق بهادار تهران بودید؟ برخی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری اعلام می کردند که ۴ روزه مشکلات بورس را حل خواهند کرد؟ آیا چنین اقدامی می توان برای بورس متصور بود؟

در مقطعی به هر حال مطرح کردن این موضوع مشخص بود که تبلیغاتی است. روشن است که هیچ چیزی در چنین ساختاری که مشکل داریم نمی توان در این مدت کوتاه رفع کرد. در ابتدای آغاز دولت قبل هم این اشکال وجود داشت که اعلام کردند که نرخ تورم را به ۱۶ درصد و رشد اقتصادی را به ۸ درصد خواهند رساند. تورم ۴۰ درصد تا ۴۴ درصد که دولت قبل با آن مواجه بود این نرخ تورم را نمی توان به یکباره به ۱۶ درصد کاهش داد. در حال حاضر که در ظرف سه سال ۲ تا ۳ درصد کاهش یافته است اگر دقت کنید متوجه خواهید شد که چقدر اعتبارات محدود شده است و نیمه دوم سال پولی داده نمی شود. به هر حال رئیس کل بانک مرکزی می تواند تورم را تک رقمی کند و می تواند به بانک ها دستور بدهد که اصلا وامی پرداخت نشود. اما به خوبی می دانیم که اقتصاد تعطیل می شود. اقتصاد با یک متغییر نمی چرخد. این اتفاق در دولت های قبل هم افتاده است. به عنوان مثال فرض کنید که در دولت نهم و دهم نرخ ارز را پایین نگه داشتند و یک سال حتی تک نرخی شد اما در اقتصاد دنبال سیاستهای پایدار هستید. یعنی اگر رشد است این رشد باید ادامه پیدا کند. اگر در یک سالی نفت صادر نشد و سال بعد رشد کرد نرخ رشد اقتصادی هم بالا می رود. در زمان دولت روحانی هم این اتفاق افتاد و نرخ رشد اقتصادی افزایش یافت.

برای بورس چه راهکاری دارید تا از این حالت خارج شویم. چرا که بسیاری از مردم و سهامداران متضرر شدند و همچنان نیز در ضرر هستند؟

به عنوان مثال در اعمال حاکمیت این اصلاح نیاز است. حتی سایر نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری نیز به این موضوع استناد کرده و اعلام کردند که اصلاحات در سهام عدالت نیاز است و اگر سه مجمع تشکیل شده است و مردم از آن خبر ندارند این خواست کشور نبوده است که سهامی را واگذار کنیم و بعد مردمی که مالک آن هستند از آن بی اطلاع باشند. مثل بسیاری از صندوق های بازنشستگی چرا که اگر پول آن برای مردم است بلاخره یک عنصری که مالک هست باید حضور داشته باشد. در بورس وقتی که مالک حضور ندارد دیدید که در مواردی برخی شرکتها فقط در اختیار مدیر بوده و سهام آن پخش بوده است، چه مشکلاتی ایجاد شده است. پس در این بخش یک مقدار نیازمند اصلاحات هستیم و احتمالا در بورس کالا نیاز است که اصلاحاتی صورت بگیرد و بازار را برقرار کنند. یعنی بازار سهام از این حالت که هست سهمیه را وارد بورس نکند.

اخیرا بحث نرخ هم یک مقدار دچار مشکل شد و پرش نرخ یک گرفتاری اساسی ایجاد کرد. یکباره ۷ درصد نرخ بهره بدون خطر افزایش یابد و الان به ۳۰ برسد، دیگر نمی توان گفت که این گوشه بازار را نگه می دارم. یبکاره همه نرخ ها افزایش یافت و بطوریکه الان هزینه اوراق ۴۰ درصدی که یک شرکت بزرگ می خواهد منتشر کند و طرح توسعه ای ایجاد کند، بسیار سنگین شده است.

چه راهکاری برای حل این مشکل بورس می توان ارائه کرد؟

اینکه چه اقدام یا اقداماتی می توان انجام داد بدیهی است که یک مقدار از آن در دست سرمایه گذاران است. آنچه که الان زیر فشار است بازار سهام است. وقتی ۲۵ صدم یا یک درصد نرخ بهره بانکی در یک کشوری تغییر می کند بورس تغییرات عمده ای می کند. تحولات کشور نشان می دهد که یک مقداری آرامش وارد بازارها شده و امیدی به گشایش ایجاد شده است. اما به هر حال نگرانی هایی در بازار سهام مثل اینکه چه فردی قرار است رئیس جمهور شود وجود دارد؟ به نظر می رسد که تصمیم حاکمیت این است که یک گشایشی ایجاد شود.

شخص خود شما در بازار سهام فعال است؟

شاید باور نکنید بنده خیلی در بازار سهام فعال نیستم. بنده برای خودم و خانواده سهامی نخریده ام.

یعنی از همان ابتدا و یا زمانی که دبیر کل بورس هم بودید وارد بازار سهام نمی شدید؟

زمانی که در شرکت سرمایه گذاری ساختمان بودم ۲۰ میلیون تومان پاداش دادند. اینکه بنده پرتفوی داشته باشم نه اینگونه نبوده است. بنابراین فعال بازار سهام نیستم و سبد ندارم و نسبت به بازار سهام بی طرف هستم. تمام این سال ها تلاش بنده این بوده است که بازار سهام توسعه پیدا کند. خوشبختانه توسعه خوبی در این ۲۰ سال پیدا کرده است و بازار رقیبی هم برای آن پیدا شده است. بازار رمز ارز هم بازار بزرگی است و این را باید بتوانیم در قالب بازار متشکل آورده و به آن حرکت بدهیم. از سال ۸۰ تاکنون که حرکتهای اصلی بورس است زحمات زیادی کشیده شده است. تصور بنده این است و مواردی که اتفاقا به اطلاع پزشکیان نامزد ریاست جمهوری رسانده ام این است که یکی از عناصری که بورس را کاملا به تعادل می کشاند صندوق های بازنشستگی مکمل است. چون صندوق های بازنشستگی مکمل ۳۰ ساله سرمایه گذاری می کنند. یعنی اگر بنده مقام ناظر باشم و اگر شما صندوق بازنشستگی هستید و امروز خرید کردید و فردا فروختید، به سراغتان خواهم آمد و خواهم گفت که سرمایه گذاری بلند مدت کرده اید. پس یک لنگر تعادل است و در شرایطی که یک عده زیادی در بورس هستند که دوست دارند هر روز معامله انجام دهند و آزاد هم هستند اگر صندوق های بازنشستگی مکمل داشته باشیم می توانیم تعادل را به بورس باز گردانیم.

آیا سازمان بورس با این پیشنهاد برای تشکیل صندوق های بازنشستگی مکمل موافقت کرد؟

بله آئین نامه آنرا هم نوشتند. آن چیزی که هست این است که محدودیت های قانونی داریم. اما موضوع این است که مجوز مالیاتی می خواهد. به هر حال اگر اجازه بدهیم صندوق های بازنشستگی مکمل توسعه پیدا کنند و در طرح ها وارد شوند و به دولت کمک کنند، دولت هم به آنها یک مزیت هایی بدهد تعادل خوبی ایجاد خواهد شد. چرا که صندوق های بازنشستگی مکمل، صندوق های بلند مدتی هستند و یک شرکتی با ۱۰ هزار یا ۲۰ هزار کارمند صندوق دارد. یک شرکتی هم مثل شرکت مفید که صندوقی برای کوچک ها، متوسط ها و خویش کارفرماها تشکیل می دهد. بنابراین دو صندوق بازنشستگی مکمل داریم. یک صندوقی که برای یک شرکت تاسیس می شود و یک صندوقی که بندی در قانونی داریم در مورد اینکه اگر سهامی و یا اوراقی منتشر می شود باید به عامه مردم اطلاع داده شود. اینجا هم مشکل قانونی است که اگر صندوق بازنشستگی برای شرکت تاسیس شد و نمی خواهند عامه مردم بیایند باید بند آن اصلاح شود.

نرخ ارز افزایش پیدا کرد اما شاخص بورس رشد نکرد. آیا حساسیت ها به نرخ ارز کاهش یافته است؟

حساسیت بورس به نرخ ارز کاهش نیافته است اتفاقا نه تنها بازارهای سهام نسبت به ارز حساس هستند بلکه بازار مسکن هم به ارز حساس شده است. در گذشته دو سال به طول می انجامید تا مسکن متوجه شود اما الان تا نرخ ارز تغییر می کند قصد این را می کند که دنبال بازار ارز بیافتد و تاثیر بگیرد. اگر روندی الان مشاهده می شود که بازار سهام با دلار حرکت نکرد آن روند را بلند مدت تشخیص نداده است و فکر نکرده است که این روند بلند مدت است. اما قطعا اگر دلار حرکت کند بورس هم به دنبال آن می رود. بورسی ها به دنبال این هستند که بتوانند از سود بالای شرکت ها کار خود را توسعه دهند. اما در این سال هایی که توسعه شرکتها کمتر اتفاق افتاده است و سرمایه گذاری های جدید کمتر رخ داده است و حجم استهلاک از سرمایه گذاری بیشتر شده است همه دل خوش کرده اند که نرخ دلار افزایش یابد. اما این داستان واقعی نیست چرا که وقتی به آن دل خوش می شود چیزی در آن کارخانه تغییر نمی کند. زمانی در آن کارخانه تحولی رخ می دهد که یک طرح توسعه ای رخ دهد.

دامنه نوسان ۲ درصد یکی از ریسک هایی بود که به بورس وارد می شد. یا مثلا قیمت روی در بازارهای جهانی افزایش قابل ملاحظه ای داشت اما شاهد کاهش سود شرکتهای بورسی از ۴۵ درصد به ۱۱ درصد شده ایم؟

خیلی می شود در این خصوص بحث کرد. یکی از مواردی که ما ساختیم و هنوز هم از آن استفاده می شود حجم مبنا است. همواره وقتی از ما ایراد می گیرند می گوییم که حجم مبنا را برای یک دوره کوتاه ایجاد کرده بودیم و می توانید آنرا از بین ببرید. حتما یک اقدام مثبتی بوده است که هنوز ادامه دارد.

حتما یک اقدام مثبتی بوده است که ادامه دارد؟

در زمان خود که حتما مثبت بوده است. به هر حال در آن دوره ما این امکانات را نداشتیم. در آن دوره نه بازار قبل از باز شدن داشتیم و نه بازار بعد از باز شدن داشتیم. در زمان ما آخرین معامله ای که می شد فردا آن قیمت بود. اگر یک واحد مسکونی دارید توصیه نمی کنم که آنرا به فروش برسانید و وارد بورس شوید.

با این شرایط باز هم اصرار دارید که مردم وارد بورس شوند. توصیه ای می کنید؟

همواره می گویم که ترکیبی از دارایی ها را داشته باشید. اگر یک واحد مسکونی دارید توصیه نمی کنم که آنرا به فروش برسانید و وارد بورس شوید. این اقدامات این چنینی حرکات غلطی است. اگر کسی هست امکاناتی دارد به هر حال طبیعی است. اگر ما تورم داریم که متاسفانه داریم، قیمت ها با یک فاصله ای آنرا دنبال می کنند.