مقایسه هزینه خانوار ها در دو سال گذشته | نصف حقوق کارگران خرج خوراکی ها می شود!

از آنجا که بسیاری از خانواده‌ها هزینه‌ هایی مانند پرداخت اجاره‌ بهای مسکن را نیز در سبد خود دارند، تامین سبد خوراکی استاندارد برای بسیاری از خانوارها امکان‌پذیر نیست. سهم سبد غذایی از حداقل حقوق خرداد‌ماه سال ۱۴۰۲ معادل ۵۷ درصد بوده است. یکی از دلایل مهم کاهش سهم سبد غذایی از حداقل حقوق در خردادماه سال جاری نسبت به سال گذشته این است که میزان افزایش حداقل حقوق در سال جاری بیشتر از سال گذشته بوده است. با این‌حال با وجود تداوم روند فعلی رشد تورم و توجه به این که حقوق تعیین‌شده ثابت است، به‌زودی اثر افزایش حداقل حقوق سال جاری خنثی شده و سهم سبد غذایی از حداقل حقوق افزایش خواهد یافت. در چنین شرایطی مهار تورم می‌تواند به افزایش رفاه حداقل حقوق‌بگیران کمک بزرگی کند.

بررسی آمار نشان می‌دهد که در خردادماه نسبت سبد غذایی تعیین‌ شده توسط وزارت رفاه به حداقل دستمزد به ۵۴ درصد رسیده که افزایش ۲ درصدی نسبت به اردیبهشت‌ماه داشته است.

سهم ۵۰درصدی غذا از حقوق

منظور از تورم خوراکی، افزایش قیمت کالاها و خدمات مرتبط با مواد غذایی است. این نوع تورم زمانی رخ می‌دهد که هزینه‌های تولید، توزیع و فروش مواد غذایی در یک کشور افزایش یابد. رشد تورم خوراکی می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر افرادی داشته باشد که بخش بزرگی از درآمد خود را صرف خرید مواد غذایی می‌کنند. به زبان ساده، افزایش قیمت مواد غذایی می‌تواند باعث کاهش قدرت خرید مردم و افزایش فشار اقتصادی بر خانوارها شود. سهم مواد غذایی از درآمد خانوار معمولا به عوامل مختلفی مانند سطح درآمد، الگوهای مصرف و منطقه جغرافیایی که افراد در آن زندگی می‌کنند، بستگی دارد.

با‌ این‌حال می‌توان گفت در کشورهایی که درآمدهای پایینی دارند، خانوارها سهم بیشتری از درآمد خود را صرف خرید مواد غذایی می‌کنند. این سهم می‌تواند بین ۳۰ تا ۶۰ درصد درآمد خانوارها باشد. هرچقدر که درآمد کشورها افزایش پیدا می‌کند، این سهم کاهش می‌یابد. برای مثال در کشورهای توسعه‌یافته سهم مواد غذایی از درآمدهای خانوارها کمتر از ۲۰درصد است و در برخی از موارد به کمتر از ۱۰درصد نیز می‌رسد. نکته قابل توجه این است که اعداد مذکور میانگین هستند و می‌توانند با توجه به شرایط هر خانوار، سطح درآمد و هزینه آنها متفاوت باشد.

عواملی مانند تورم در سال‌های گذشته موجب شده که سهم مواد غذایی از حداقل حقوق به صورت قابل‌توجهی افزایش یابد. هزینه لازم برای تهیه این سبد را طی سال‌های گذشته براساس قیمت‌های اعلام‌شده از سوی مرکز آمار اندازه‌گیری کرده است. این بررسی نشان می‌دهد در خردادماه سال جاری سهم مواد غذایی از حداقل حقوق یک خانوار ۴نفره به ۵۴درصد رسیده است. این در حالی است که سهم مذکور از حداقل حقوق در اردیبهشت‌ ماه سال جاری معادل ۵۲ درصد بود. با توجه به روند فعلی تورم می‌توان انتظار داشت که این سهم در ماه‌های آینده افزایش یابد. یکی از نکاتی که معمولا در زمان تعیین حداقل حقوق در ایران مطرح می‌شود بحث ثابت ماندن آن در شرایط تورمی است.

دولت در ابتدای هر سال مبلغی را به عنوان حداقل حقوق تعیین می‌کند. با وجود ثبات این مبلغ، تورم به صورت متداومی افزایش می‌یابد. بنابراین مهلک‌ترین ضربه تورم به حقوق‌بگیران وارد می‌شود. مقایسه سهم مواد غذایی از حداقل حقوق در خردادماه سال جاری و خردادماه سال گذشته نشان می‌دهد که در  سومین ماه سال ۱۴۰۲ این سهم ۳درصد بیشتر از خردادماه سال جاری بوده است. می‌توان گفت این مساله به افزایش حداقل حقوق مربوط است. در سال ۱۴۰۲ حداقل حقوق ۲۷درصد و در سال ۱۴۰۳ حداقل حقوق ۳۵درصد افزایش یافت. بااین‌حال رشد تورم می‌تواند به‌زودی این تاثیر را خنثی کند.  به همین دلیل بسیاری از کارشناسان معتقدند که مهار تورم باید اولویت سیاستگذاران اقتصادی باشد تا از این طریق رفاه اقشار مختلف جامعه، به‌ویژه حداقل‌ حقوق‌ بگیران، بهبود یابد.

تصویر تورم خوراکی خردادماه

نگاهی به جزئیات تورم خوراکی خردادماه نشان می‌دهد که در این ماه پرتقال با تورم ۳۲.۵درصدی پرچمدار تورم خوراکی این ماه بوده که دلیل اصلی تورم بالای آن تغییر فصل و پایان تولید و محدودیت در عرضه آن است. بعد از پرتقال، لیموترش با تورم ۲۱.۳درصدی و هویج فرنگی با تورم ۱۹.۹درصدی بیشترین تورم را در خوراکی‌ها تجربه کرده‌اند. همچنین در این ماه برخی از اقلام خوراکی تورم منفی داشتند. برای مثال کدو سبز تورم منفی ۷.۳درصدی داشته است. پیاز و ماهی قزل‌آلا نیز به ترتیب تورم منفی ۶.۳ و ۱.۸درصدی داشته‌اند. اما تصویر تورم نقطه‌به‌نقطه خوراکی‌ها در این ماه (نسبت به خرداد ۱۴۰۲) به صورت دیگری بوده است. در ماه خرداد هلو با تورم ۹۸.۱درصدی پرچمدار تورم خوراکی‌ها بوده است. پس از آن گوشت گوسفندی تورم نقطه‌به‌نقطه ۷۲.۸درصدی داشته است.

افزایش قیمت قابل توجه گوشت قرمز که جزو اقلام ضروری اعلام‌شده توسط وزارت رفاه است، موجب شده این ماده غذایی از سفره بسیاری از خانوارهای ایرانی رخت ببندد. در نهایت می‌توان گفت شیر خشک در خردادماه با تورم ۷۰.۵درصدی جزو کالاهایی بوده که تورم بالایی را تجربه کرده است. با توجه به ضرورت این کالا، تورم بالای آن می‌تواند برای مصرف‌کنندگان نگران‌کننده و چالش‌برانگیز باشد. همچنین جزئیات تورم نقطه‌به‌نقطه خردادماه بیانگر آن است که ۳ کالا تورم منفی داشته‌اند. در این ماه روغن نباتی جامد تورم منفی ۱۱.۴درصدی داشته است. همچنین روغن مایع تورم منفی ۹.۳درصدی و برنج ایرانی درجه‌یک تورم منفی ۴درصدی را تجربه کرده‌اند.