بازار باز چیست؟

بانک مرکزی که به صورت هفتگی با انتشار گزارش‌های مربوط به عملیات اجرایی سیاست پولی، آخرین اطلاعات درباره وضعیت بازار باز و بازار بین بانکی را ارائه می‌دهد، به تازگی گزارش مربوط به هشتم مردادماه را نیز منتشر کرده است.

بررسی گزارش این هفته بانک مرکزی از بازار باز نشان می‌دهد که در ادامه روند نزولی رقم سفارش‌های ارسالی و پذیرفته شده در بازار باز، این ارقام برای سومین هفته متوالی کاهشی‌شده‌اند و برای نخستین بار به کمتر از ۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده‌اند. حداقل نرخ توافق بازخرید نیز به ثبات خود در سطح ۲۳ درصدی ادامه داد.

معامله ۱۹.۲ همتی بانک مرکزی و بانک‌ها در بازار باز این هفته

هفدهمین حراج بازار باز سال ۱۴۰۳ در روز هشتم مرداد ماه برگزار شد و ۱۱ بانک و موسسه اعتباری غیربانکی در آن شرکت کردند. این بانک‌ها و موسسات اعتباری، در این هفته مجموعا ۱۹ هزار و ۱۹۰ میلیارد تومان سفارش برای جذب وجوه نقد از بانک مرکزی در بازار باز ارسال کردند. این هفته نیز سفارش‌های ارسالی شبکه بانکی در بازار باز، بر اساس مدت زمان سررسید آنها، به دو بخش تقسیم می‌شد؛ طوری که ۱۷ هزار و ۵۷۰ میلیارد تومان از سفارش‌ها با سررسید هفت روزه و مابقی با سررسید ۸۴ روزه به بانک مرکزی ارسال شدند.

بانک مرکزی، همچون دو هفته گذشته، همه سفارش‌هایی که بانک‌ها در بازار باز ارسال کرده بودند را پذیرفت و مبلغ موردنیاز آنها را تامین کرد. البته در همین مدت ۲۰ هزار و ۷۲۰ میلیارد تومان از وام‌های قبلی بانک‌ها سررسید شد و این مبلغ به بانک مرکزی بازگشت. به این ترتیب، ارزش کل ریپوهای سررسید نشده در هفدهمین حراج بازار باز و مراحل قبل این حراج، به ۲۵۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسید که بانک‌ها موظفند در زمان سررسید، این مبلغ را به بانک مرکزی بازگردانند.

بازار باز چیست؟

بازار باز یکی از سازوکارهای بانکی مهم در جان به شمار می‌روند که بانک‌های مرکزی می‌تواند با استفاده از آن  و طبق سیاست‌های خود، وجوه نقدی موردنیاز بانک‌ها را تامین یا نقدینگی مازاد آنها را جمع‌آوری کند. با این حال مشکلات کمبود نقدینگی در بانک‌ها سبب شده که این عملیات در ایران، همواره به شکل توافق بازخرید یا به عبارت دیگر، استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی باشد.

در این عملیات، بانک‌هایی که با کسری منابع نقد مواجه هستند، می‌توانند سفارش‌های خود برای دریافت این وجوه را در بازار باز ارسال کنند و بانک مرکزی نیز بر اساس سیاست‌های خود، همه یا بخشی از این سفارش‌ها را می‌پذیرد و مبلغ مورد نیاز آنها را فراهم می‌کند. در این معامله، اوراق در اختیار بانک‌ها نقش اصلی را ایفا می‌کنند. چراکه بانک‌ها این اوراق را به بانک مرکزی می‌فروشند و وظیفه دارند در زمان سررسید، آن اوراق را با نرخ سودی مشخص که همان نرخ توافق بازخرید است، بازخرید کنند.