خواب دولت برای ماینر ها | استخراج بهانه تازه یا واقعیت؟

گسترش نیوز، مبینا خلیل ارجمندی؛ ناترازی انرژی و کمبود برق، از معضلات جدی کشور در شرایط کنونی است. با توجه به مصرف بالای برق در کشور، مدیریت بهینه و صرفه‌جویی در مصرف آن، بیش از پیش ضرورت دارد. یکی از عوامل اصلی افزایش مصرف برق، استخراج ارزهای دیجیتال، به‌ویژه بیت‌کوین، است. در گذشته، برخی افراد با کابل‌کشی‌های غیرمجاز، برق دزدی کرده و از آن برای ماینینگ استفاده می‌کردند. اما با نظارت‌های دولت و شرکت توانیر، این پدیده تا حد زیادی کاهش یافته است.

با این وجود، برخی کارشناسان بر این باورند که خود دولت نیز در استخراج بیت‌کوین نقش دارد و این مسئله را یکی از دلایل اصلی ناترازی انرژی در کشور می‌دانند. در این زمینه، با علی قریب، کارشناس حوزه استخراج ارز دیجیتال گفتگو کردیم.

چه مشکلاتی در تأمین انرژی برای بخش‌های تولیدی و تجاری کشور وجود دارد؟

مشکلات حوزه انرژی تنها به بخش مسکن و مصرف خانگی محدود نمی‌شود؛ بلکه حوزه‌های تجاری و تولیدی را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده است. برای مثال، تولیدکنندگانی که در حوزه گلخانه‌داری فعالیت دارند، در فصل زمستان برای حفظ دمای مناسب گلخانه و تولید محصولات مورد نیاز، به برق یا گازوئیل نیازمندند. با این حال، دولت نه تنها گازوئیل مورد نیاز این واحدها را تأمین نمی‌کند، بلکه اجازه خرید گازوئیل دولتی را نیز نمی‌دهد. در نتیجه، تولیدکنندگان مجبور به خرید ژنراتور و تأمین سوخت با هزینه‌های گزاف می‌شوند. این شرایط به شدت به ضرر تولیدکنندگان است و انگیزه فعالیت در کشور را از بین می‌برد، تا جایی که بسیاری از آنان به فکر مهاجرت می‌افتند.

نمونه دیگری از این بحران در حوزه مرغداری‌ها دیده می‌شود. واحدهای تولیدکننده مرغ و تخم‌مرغ برای گرم نگه داشتن فضای تولیدی خود، به برق مداوم نیاز دارند. اما با قطعی‌های چندساعته برق، سرمایه این واحدها در معرض نابودی قرار می‌گیرد. استفاده از ژنراتور به عنوان راهکار جایگزین نیز به دلیل نبود گازوئیل، عملاً بی‌نتیجه مانده است. این وضعیت، ضررهای هنگفتی را بر تولیدکنندگان تحمیل کرده و تولید ملی را با چالش‌های جدی روبه‌رو ساخته است.

چه عواملی باعث کاهش انگیزه تولیدکنندگان در حوزه تولید برق شده است؟

سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق، به‌عنوان یکی از متولیان اصلی در حوزه برق، مجوزهای لازم برای تولید برق آزاد را صادر می‌کند. اما این سازمان از تأمین زمین یا اجاره آن با قیمت مناسب برای تولیدکنندگان خودداری می‌کند. به‌جای حل موانع و مشکلات تولیدکنندگان، مسائلی مانند پایین بودن گرید زمین‌ها (شرط بایر بودن زمین برای بیش از ۵ سال) و پیچیدگی‌های فرایند اخذ مجوز از دیگر سازمان‌ها، بر دشواری‌های تولیدکنندگان می‌افزاید.

حتی پس از اختصاص زمین، سازمان اجاره زمین‌ها را به همراه بخشی از برق تولیدی از صاحب امتیاز دریافت می‌کند که این موضوع، انگیزه و سودآوری تولیدکنندگان را به شدت کاهش می‌دهد. پرسش این است که مگر چند هکتار زمین در کشور وجود دارد که بیش از ۵ سال بایر باشد و برای تولید برق تجدیدپذیر مناسب باشد؟ از سوی دیگر، بسیاری از این زمین‌ها در اختیار شهرک‌های صنعتی است که آن‌ها نیز زمین‌ها را با قیمت‌های بسیار بالا عرضه می‌کنند و تولیدکنندگان توانایی خرید آن‌ها را ندارند.

ضعف قانون‌گذاری تا چه حد در تولید برق جدی است؟

یکی از مهم‌ترین چالش‌های موجود در بحران برق و انرژی، ضعف در قانون‌گذاری و وجود رانت‌های دولتی است. برای حل یک مشکل اجتماعی، نخست باید داده‌های مرتبط بررسی شده و شناخت کاملی از موضوع به دست آید. در زمینه انرژی، کشور با کمبود برق مواجه است، در حالی که بیابان‌ها و مزارع وسیع و بلااستفاده‌ای در اختیار داریم که می‌توانند با بهره‌گیری از منابع تجدیدپذیر مانند نور خورشید، این کمبود را جبران کنند. در چنین شرایطی، قانون‌گذار باید نقش تسهیل‌گر داشته باشد و موانع را از مسیر تولیدکنندگان بردارد. تصمیماتی که بدون آگاهی اتخاذ شوند، نه تنها مشکلات را حل نمی‌کنند، بلکه خواسته یا ناخواسته به کشور آسیب می‌زنند و به دشواری‌های تولیدکنندگان می‌افزایند.

تاثیر ماینینگ بر ناترازی های کشور چیست؟

یکی از چالش‌های اصلی در استخراج ارزهای دیجیتال، مصرف بسیار بالای برق است که این فرآیند را با محدودیت‌ها و هزینه‌های قابل توجهی مواجه می‌کند. با توجه به بحران کمبود برق در کشور، این تصور که برخی افراد از برق برای ماینینگ استفاده می‌کنند، تقویت می‌شود. با این حال، در چند سال اخیر دولت برخورد جدی با استخراج غیرقانونی ارزهای دیجیتال داشته و مراکز غیرمجاز ماینینگ را پلمب کرده است.

در شرایط کنونی و با نظارت دقیق توانیر، مردم عادی عملاً امکان استخراج بیت‌کوین را ندارند. اما وجود رانت در این حوزه باعث شده تا این باور شکل بگیرد که برخی نهادهای دولتی خود به ماینینگ بیت‌کوین می‌پردازند. به گفته مسئولان صنعت برق، حدود ۳ هزار مگاوات از ظرفیت برق کشور به مراکز مجاز استخراج ارز دیجیتال اختصاص یافته است. این مراکز در زمان اوج مصرف برق، موظف به خاموش کردن دستگاه‌های خود هستند و سهم آن‌ها از برق مصرفی کشور، بسیار محدود است.

چگونه استخراج ارز دیجیتال در ایران با کمبود برق و نظارت دولتی تداخل دارد؟

یکی از چالش‌های اصلی در استخراج ارزهای دیجیتال، مصرف بسیار بالای برق است که این فرآیند را با محدودیت‌ها و هزینه‌های قابل توجهی مواجه می‌کند. با توجه به بحران کمبود برق در کشور، این تصور که برخی افراد از برق برای ماینینگ استفاده می‌کنند، تقویت می‌شود. با این حال، در چند سال اخیر دولت برخورد جدی با استخراج غیرقانونی ارزهای دیجیتال داشته و مراکز غیرمجاز ماینینگ را پلمب کرده است. در شرایط کنونی و با نظارت دقیق توانیر، مردم عادی عملاً امکان استخراج بیت‌کوین را ندارند. اما وجود رانت در این حوزه باعث شده تا این باور شکل بگیرد که برخی نهادهای دولتی خود به ماینینگ بیت‌کوین می‌پردازند. به گفته مسئولان صنعت برق، حدود ۳ هزار مگاوات از ظرفیت برق کشور به مراکز مجاز استخراج ارز دیجیتال اختصاص یافته است. این مراکز در زمان اوج مصرف برق، موظف به خاموش کردن دستگاه‌های خود هستند و سهم آن‌ها از برق مصرفی کشور، بسیار محدود است.

به گفته مسئولان صنعت برق، ۳ هزار مگاوات از ظرفیت برق کشور به مراکز مجاز استخراج بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال اختصاص داده شده است. این مراکز موظف‌اند در ساعات اوج مصرف برق، دستگاه‌های خود را خاموش کنند. بنابراین، سهم آن‌ها از مصرف برق کشور اندک است و تأثیر چندانی بر بحران کمبود انرژی ندارند.

چگونه موانع دولتی و ناترازی‌های اقتصادی بر ماینینگ ارز دیج​یتال و انگیزه افراد تأثیر دارد؟