سامانه‌ای برای شناسایی فراریان مالیاتی

تکمیل پایگاه اطلاعات مودیان، کشف فرارهای مالیاتی و شناسایی فعالان اقتصادی فاقد پرونده مالیاتی به تحقق درآمدهای پیش‎بینی‌شده مالیاتی سال جاری کمک شایانی خواهد کرد.

گسترش‌نیوز: کشور ما از نظر پدیده فرار مالیاتی در چه وضعی به سر می‌برد؟ برای یافتن جواب سوال خود با مدیرکل دفتر بازرسی مبارزه با پول‌شویی سازمان امور مالیاتی به گفتگو نشستیم. با گسترش‌نیوز همراه باشید.

شفافیت به معنی انتشار اطلاعات مالی برای عموم نیست

هادی خانی، مدیرکل دفتر بازرسی ویژه، مبارزه با پول‌شویی و فرار مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور اظهار داشت: تصویب اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم در مجلس شورای اسلامی و تغییر نگاه جدی‌تر به عدالت مالیاتی و تبیین جرم فرار مالیاتی هم‌زمان با اعمال مجازات و ضمانت‌های اجرایی لازم از جمله مهم‌ترین اقداماتی است که در سال‌های اخیر در راستای مبارزه با فساد و جرم به عمل آمده است. در شرایط ظالمانه تحریم و جنگ اقتصادی، مبارزه جدی با فساد و جرائم مالی از طریق گسترش شفافیت و طراحی مکانیزم‌های ایجاد شفافیت میسر خواهد بود. شفافیت در اقتصاد به معنی انتشار اطلاعات مالی و هویتی اشخاص برای عموم جامعه نیست بلکه به معنای گستردن چتر نظارتی نهادهای حاکمیتی در فضای اقتصادی کشور با ابزار مالیات است که خود از مصادیق افزایش شفافیت در کشور است.

۴۰ درصد اقتصاد کشور از مالیات معاف است

خانی در ادامه افزود: تجربه جهانی در خصوص فرار مالیاتی نشان می‌دهد این مشکل در همه کشورها وجود داشته اما میزان فرار در کشورهای درحال‌توسعه بیشتر است. ضعف در وجود یک نظام اطلاعاتی جامع از جریان گردش پول و کالا در کشور زمینه انجام فعالیت‌های مجرمانه از جمله فرار مالیاتی را تسهیل می‌کند بااین‌وجود بخش قابل‌توجهی از فرار مالیاتی را می‌توان ناشی این عوامل دانست: گسترش اقتصاد غیررسمی در امتداد عدم شفافیت در فضای اقتصادی و پولی و مالی و عدم وجود نظام جامع اطلاعات اقتصادی در کشور؛ پدیده پول‌شویی به عنوان فرآیند همسو با فرار مالیاتی و کتمان منبع درآمدی؛ وجود معافیت‌های گسترده مالیاتی بدون دستیابی به اهداف قانون‌گذار در افزایش رونق اقتصادی؛ نقش پررنگ نهادهای معاف از پرداخت مالیات در فضای اقتصادی کشور و لزوم نظارت بیشتر بر عملکرد اقتصادی آنان. در حدود 40 درصد اقتصاد کشور در حال حاضر معاف از مالیات می‌باشد.

اخذ اطلاعات بانکی مودیان

وی در ادامه تصریح کرد: سازمان امور مالیاتی در خصوص ایجاد شفافیت و شناسایی فساد، تعاملات خوبی را با سایر نهادها و سازمان‌ها داشته که در این خصوص می‌توان به تعامل با بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری اشاره کرد. بر اساس قانون به وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی و رئیس‌کل سازمان امور مالیاتی اختیار داده شده تا اطلاعات درآمدی از جمله اطلاعات تراکنش‌های بانکی مودیان را از سیستم بانکی، موسسات مالی و اعتباری، صندوق‌های قرض‌الحسنه و صندوق تعاون اخذ نمایند.

مجازات درجه ۶ برای اختفای فعالیت اقتصادی

خانی در ادامه تصریح کرد: تاکنون از اطلاعاتی که نظام بانکی به سازمان ارسال کرده، تعداد 8293 شخص حقیقی و حقوقی شناسایی و از درآمدهای کتمان‌شده بالغ‌بر ۲۴ هزار و ۵۸۴ میلیارد تومان مالیات تشخیص و مطالبه شده است. همچنین در فرآیند رسیدگی به اطلاعات تراکنش‌های بانکی مشکوک به فرار مالیاتی اقدامات لازم به منظور کشف و شناسایی ذینفع اصلی در دستور کار بوده و در صورت احراز استفاده غیر از حساب‌های بانکی ضمن مطالبه مالیات از مودی واقعی، جرائم قانونی پیش‌بینی‌شده نیز مطالبه می‌شود. همچنین در صورت اختفای فعالیت اقتصادی و کتمان درآمد از طریق استفاده از حساب‌های بانکی اجاره‌ای، ضمن وقوع جرم مالیاتی مرتکبین به مجازات‌های درجه شش محکوم خواهند شد.

برنامه جدید سازمان امور مالیاتی برای شناسایی فرار مالیاتی

وی در ادامه اظهار داشت: از مهم‌ترین برنامه‌های سازمان امور مالیاتی کشور می‌توان به کشف، شناسایی و پیشگیری از فرار مالیاتی شناسایی مودیان جدید اشاره کرد. تکمیل پایگاه اطلاعات مودیان، کشف فرارهای مالیاتی و شناسایی فعالان اقتصادی فاقد پرونده مالیاتی به تحقق درآمدهای پیش‎بینی‌شده مالیاتی سال جاری کمک شایانی خواهد کرد. از شرکت‎های فاقد اعتبار مالیاتی، صدور فاکتورهای جعلی، صادرات صوری، سوءاستفاده از کارت بازرگانی دیگران، سوءاستفاده از معافیت‎های مالیاتی و معاملات غیرواقعی می‌توان به‌عنوان مهم‌ترین گریزگاه‎های مالیاتی یاد کرد. لیکن با تکمیل پایگاه اطلاعات مودیان، بررسی تراکنش‎های بانکی، رصد اطلاعات نظام مالیات بر ارزش‌افزوده، بررسی صورت معاملات فصلی و همچنین بررسی اطلاعات سایر مراجع می‎توان با موارد فرار مالیاتی در این حوزه‎ها مقابله کرد.

آمار فرار مالیاتی

در خصوص آمار میزان فرار مالیاتی شناسایی و مطالبه شده نیز طی ۳ سال اخیر، حدود 32 هزار و 700 میلیارد تومان از محل شناسایی فرارهای مالیاتی، تشخیص و مطالبه شده است. همچنین تنها در سال 1397، رقمی معادل 18400 میلیارد تومان از محل شناسایی فرارهای مالیاتی، تشخیص و مطالبه شده که از این رقم، 14700 میلیارد تومان مربوط به بررسی تراکنش‎های سنگین و مشکوک بانکی، 1100 میلیارد تومان مربوط به اعمال ماده 181 قانون مالیات‎های مستقیم و 2560 میلیارد تومان نیز مربوط به شناسایی فرارهای مالیاتی مربوط به سوءاستفاده از معافیت‎های صادرات و مناطق ویژه و آزاد تجاری، صنعتی در خصوص محصولات پتروشیمی بوده است. در خصوص اقدامات صورت گرفته در راستای بازرسی مالیاتی موضوع ماده 181 قانون مالیات‎های مستقیم نیز از زمان تصویب و ابلاغ آیین‎نامه اجرایی موضوع ماده 181 تا پایان خردادماه 1398، عملیات اجرایی موضوع این ماده، در خصوص تعداد 600 مودی مالیاتی انجام شده است که رسیدگی به اسناد و مدارک به دست آمده، تاکنون منجر به شناسایی حدود 4000 میلیارد تومان فرار مالیاتی شده است. تنها در سال 1397، حدود 1100 میلیارد تومان فرار مالیاتی شناسایی شده است.