تحلیل گسترش‌نیوز از آیین‌نامه هیات دولت درباره استفاده از رمزارزها؛
وزارت اقتصاد مهم‌ترین بازیگر رمزارزها است نه وزارت صمت
بعد از کش‌وقوس‌های فروان در ارتباط با فعالیت‌های استخراج رمزارز، در تاریخ ۱۳ مرداد هیات دولت با صدور آیین‌نامه‌ای، کسب‌وکار استخراج رمزارز - به‌اصطلاح فنی ماینینگ - را به رسمیت شناخت و ضوابطی برای حضور در این کسب‌وکار تعیین کرد. آیین‌نامه در ۶ ماده تصویب شده است که از وجوه مختلف از جمله نگاه صنعتی، اخذ مجوز، تعرفه‌های مالی و... برای این کسب‌وکار سیاست‌گذاری کرده است.
گسترش‌نیوز: آیین‌نامه سبک و کلان تدوین شده است و به نظر می‌رسد برای آیین‌نامه‌های جزئی‌تر که توسط وزارت صمت و وزارت نیرو تدوین خواهد شد، باید صبر کرد.
به‌منظور بررسی دقیق‌تر مفاد این آئین‌نامه با حبیب‌الله اصغری رئیس پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهی گفت‌وگویی ترتیب دادیم تا مفاد آیین‌نامه هیات دولت را بهتر و دقیق‌تر تحلیل کنیم.
امیدواریم در این مصاحبه مواردی که نیاز است در آیین‌نامه‌های بعدی موردتوجه دقیق‌تری قرار گیرند، شناسایی شود. در بخش دوم این گفت‌وگو ماده دوم این مصوبه را بررسی کردیم؛
بخش نخست این گفت‌وگو را اینجا بخوانید؛ رمزارزها در اقتصاد داخلی رسمیت ندارد
تحلیل ۴ ماده دیگر این مصوبه در گزارش‌های بعدی در اختیار مخاطبان گرامی قرار خواهد گرفت. بخش دوم این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید؛
ماده دوم این آئین‌نامه استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری‌شده رمزارزها (ماینینگ) را با اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجاز دانسته. به نظر شما اساساً چرا باید برای استخراج رمزارزها مجوز گرفت؟
برای تحقق اصول نظری سوم ( معقولیت سود ماینینگ )، چهارم (اخذ سهم بیت‌المال) و پنجم ( مدیریت هوشمند انرژی) نیاز به ساختار مجوز دهی در کشور است. با یک نظام مجوز دهی می‌توان تعرفه‌های جداگانه برای این صنعت وضع کرد یا امور گمرکی را در این صنعت بکار گرفت. با مجوز برای اخذ مالیات می‌توان سیستماتیک عمل کرد. بدون ثبت فعالان این صنعت، تحقق این اصول ممکن نیست و یا حداقل مشکل خواهد بود. درمجموع با ایجاد ساختار مجوز دهی - که قاعدتاً آیین‌نامه‌های موردنیاز آن تدوین خواهد شد - امکان نظارت و رصد این کسب‌وکار فراهم می‌شود.
آیا وزارت صمت به تنهایی برای مجوز دهی به فرآیند استخراج رمزارزها کافی است؟( با توجه به متن ماده۲) لازم نیست تا نهادهای دیگری هم در این فرآیند درگیر شوند؟
البته در بحث مجوز دهی، جایگاه وزارتخانه‌های مرتبط با انرژی نیز در تأمین منابع بسیار مهم است. ممکن است برخی مناطق در فصول مختلف سال کمبود انرژی برق داشته و امکان فعالیت ماینینگ را نداشته باشند. قاعدتاً در تدوین فرآیندهای مجوز دهی، این امکان‌سنجی باید لحاظ شود. باید پذیرفت حیات صنعت ماینینگ به انرژی برق وابسته است و مدیریت منابع در اختیار وزارت نیرو است.
همچنین وزارت اقتصاد نیز جایگاه مهمی در بحث صنعت رمزارزها می‌تواند به خود اختصاص دهد. باید توجه کرد محصول این صنعت از جنس امور مالی و اقتصادی است. ضمن این‌که بحث مالیات و یا امور گمرکی هم در این صنعت مطرح است که به این وزارتخانه مربوط است. یا امور مربوط به صرافی‌ها و مارکت‌ها که محصول این صنعت در آنها عرضه می‌شود، مربوط به آنها است. به نظر ما وزارت اقتصاد مهم‌ترین بازیگر اکوسیستم رمزارزها در کشور است.
جالب است با مروری بر مأموریت‌های وزارت صمت، احتمالاً کمترین نقش در بحث مجوز دهی به این وزارت تعلق پیدا می‌کند. البته ما اطلاعی از ذهنیت اعضای محترم هیات دولت نداریم و همین‌طور اسناد پشتیبان این آیین‌نامه مشخص نیست. اما به‌هرحال با توجه به این‌که در این صنعت کالایی فیزیکی تولید نمی‌شود، مشابه با محصولات صنایع مختلف بازار تجاری ندارد، بحث‌های همکاری و تجارت بین‌الملل در این صنعت مطرح نیست، رقابت و فعالیت‌های ضد رقابتی در این کسب‌وکار مطرح نیست و... به نظر می‌رسد وزارت صمت بهترین انتخاب برای نهاد مجوز دهی نیست. شاید تعبیر و اصطلاح صنعت برای ماینینگ، سبب شده است وزارت صمت کاندیدای مجوز دهی شود.
البته تأکید می‌شود باید اسناد پشتیبان آیین‌نامه مطالعه شود تا بتوان در مورد این تصمیم هیات دولت نظر داد. در ارتباط با وزارت ارتباطات نیز ذکر این نکته الزامی است اگرچه ماینینگ، کسب‌وکاری بر روی فناوری است اما در ارتباط با مدیریت فضای این کسب‌وکار، وزارت ارتباطات نمی‌تواند نقشی داشته باشد. خروجی این صنعت از جنس اقتصاد است و بدیهی است مدیریت این کسب‌وکار باید بر عهده مبادی اقتصادی کشور باشد.
نقش وزارت ارتباطات در تأمین زیرساخت‌های لازم این کسب‌وکار است که بتواند نرم‌افزارهای مورد استفاده این حوزه را بومی‌سازی کند. همچنین تأمین ارتباطات شبکه‌ای مورد نیاز دستگاه‌ها نیز بر عهده اپراتورهای اینترنتی است البته در این حالت منابع زیادی اشغال نمی‌شود. شایان‌ذکر است ما اعتقاد داریم وزارت ارتباطات در اکوسیستم فنی این صنعت نقشی حائز اهمیت دارد.
اشاره شد بومی‌سازی نرم‌افزارهای این حوزه مانند نرم‌افزار کیف پول، امکان‌سنجی ایجاد استخر داخلی، بومی‌سازی نرم‌افزارهای مدیریت فارم و... مواردی است که کمک شایانی به توفیق این صنعت می‌کند. همچنین وزارت ارتباطات در کشف فعالیت‌های غیرمجاز با استفاده از رصد شبکه‌ای، کمک مؤثری به نهادهای نظارتی خواهد کرد. ما اعتقاد داریم در آیین‌نامه باید مأموریت‌های بسیار مهمی به وزارت ارتباطات سپرده می‌شد که ظاهراً مغفول مانده است. به‌عنوان جمع‌بندی، به نظر ما، وزارت اقتصاد و امور دارایی با توجه به نقش مهم آن در اکوسیستم کسب‌وکار رمزارزها، انتخاب بهتری برای تنظیم فعالیت‌های این صنعت محسوب می‌شود. البته نکته مهم دیگری در این ماده وجود دارد و آن هم بحث فعالیت‌های غیرمجاز است که کمیت و کیفیت و چگونگی نظارت بر آنها مشخص نیست.
به نظر شما چه ابهامات دیگری در این ماده وجود دارد که باید در آیین‌نامه‌های تکمیلی برطرف شود؟
همان‌طور که اشاره کردم نحوه شناسایی مبادی غیرمجاز موضوع مهمی است که باید به آن پاسخ داده شود؛ چه ترجمان‌هایی باید تشریک‌مساعی کنند و برخورد قانونی به چه شکل باید باشد. موضوع مهم دیگری که در این ماده به آن اشاره نشده ضوابط اهدای مجوز است. باید ضوابط اعطای مجوز کاملاً شفاف و صریح بیان شود. به‌عنوان‌مثال ماینینگ در فضاهای خاص چه حکمی دارد؟
مثلاً اگر کسی از ظرفیت‌های دیتاسنترهای سازمان فناوری اطلاعات یا سایر ارگان‌ها بخواهد برای ماینینگ رمزارزی مانند اتریوم استفاده کند، نیاز به مجوز دارد؟ البته سؤال مهم‌تری اینجا مطرح می‌شود که آیا ماینینگ رمزارزهای سبک‌تری مانند اتریوم نیز نیاز به مجوز دارد؟ به نظر می‌رسد آیین‌نامه با تمرکز بر بیت کوین که منابع انرژی زیادی مصرف می‌کند، تدوین شده باشد. ماینینگ در مراکز مخابراتی چه حکمی دارد؟ آیا در پارک‌های فناوری می‌توان فعالیت ماینینگ انجام داد؟
البته مطمئن هستیم که در آیین‌نامه‌های وزارت صمت، به این سؤالات با تعیین ضوابط لازم پاسخ داده خواهد شد.
البته در تبصره ۳ ماده ۴ هرگونه استفاده از برق‌های خانگی، صنعتی، عمومی و.... ممنوع اعلام‌شده است. اما آیا این ممنوعیت برای هر میزان حجم این فعالیت است؟ مثلاً اگر کسی در خانه خود مثلاً ۱ یا ۲ دستگاه فعال کند، شامل این ممنوعیت می‌شود؟ شایان‌ذکر است که در این ماده به فعالیت‌های خانگی محدود اشاره‌ای نشده است. آیا فعالیت‌های محدودی که در برخی کارگاه‌های صنعتی به‌عنوان فعالیت فرعی و مازاد بر کار اصلی انجام می‌شود، نیاز به مجوز دارد و یا این‌که طبق ماده ۴ ممنوع است؟ فرضاً کارگاه‌هایی در ساعات شب و خارج از وقت کاری خود به‌صورت محدود فعالیت ماینینگ انجام دهند تا برخی هزینه‌های خود را تأمین کنند. آیا این نوع فعالیت‌ها هم ممنوع است؟ شاید لازم باشد تا در آیین‌نامه‌هایی که وزارت صمت استخراج می‌کند، حجم فعالیت به‌عنوان یک شاخص برای لزوم اخذ مجوز یا عدم نیاز به آن و یا مجاز بودن و ممنوعیت لحاظ شود. ماده ۴ تبصره ۳ که در فرصتی دیگر بدان خواهیم پرداخت، به شکل بسیار سخت‌گیرانه‌ای هر نوع فعالیت غیرحرفه‌ای‌ای و یا فعالیت‌های کم‌حجم استخراج را ممنوع می‌کند.
نهایتاً باید گفت در این ماده میان ماینینگ بیت کوین که منابع انرژی زیادی مصرف می‌کند و ماینینگ رمزارزهایی که فرضاً با رایانه این کار را انجام می‌دهند، تمایزی در نظر گرفته نشده است درحالی‌که مدل و ظرفیت‌های مورد نیاز آنها با هم بسیار متفاوت و متمایز است.
البته باید گفت که ماده ۲ دارای دو تبصره است که به نظر منطقی بوده و نقد خاصی بر آنها نداریم. به‌خصوص تبصره ۲ که در آن محدودیت‌های مکانی تأسیس واحدهای صنعتی رفع شده است، کاملاً منطقی است. فعالیت ماینینگ نه آلودگی فاضلابی و هوایی دارد و نه سبب تردد و ترافیک می‌شود. ازاین‌رو محدودیت فاصله برای این صنعت، مورد نیاز نیست.
ارسال نظر