اقتصاد ایران در ٩ ماهه سال ۹۸ چقدر رشد کرد؟

رئیس مرکز آمار ایران ضمن ارائه توضیحاتی درباره ابهامات مطرح شده در رابطه با آمار رشد اقتصادی ایران در ۹ ماهه اول امسال، تاکید کرد که هدف مرکز آمار فقط ارائه تصویری از اقتصاد است و این گزارش برمبنای دامنه گسترده‌ای از آمار و بالاترین استانداردهای بین‌المللی محاسبه و کاملا مستقل تولید و منتشر شده است.

گسترش‌نیوز: مرکز آمار ایران به عنوان تنها مرجع انتشار آمارهای رسمی کشور، طی امسال گزارشی از وضعیت رشد اقتصادی اعلام نکرده بود تا این‌که در روزهای اخیر وضعیت رشد اقتصادی در امسال را اعلام کرد.

جزییات رشد اقتصادی ٩ ماهه سال ١٣٩٨ و فصل پاییز امسال نشان می‌دهد که محصول ناخالص داخلی به نرخ ثابت سال ١٣٩٠به حدود ٥٠٠ هزار میلیارد تومان (با نفت) و ٤٣٠ هزار میلیارد تومان (بدون نفت) رسیده است. بر این اساس رشد اقتصادی ٩ ماه امسال (بدون نفت) نسبت به دو فصل قبل بهبود یافته و به صفر درصد و در پاییز به مثبت ۰.۹ درصد رسیده است.

همچنین رشد اقتصادی در ٩ ماهه اول سال ١٣٩٨، در گروه کشاورزی ٣.٢ درصد در گروه صنایع و معادن(بدون نفت) مثبت دو درصد، خدمات منفی ٠.٢ درصد و بخش ساختمان مثبت ٩.٦ درصد بوده است.

رشد اقتصادی با نفت (بخش نفت در گذشته به دلیل تولید و صادرات بالا نقش مهمی در مثبت شدن رشد اقتصادی داشته) به منفی ١.٧ رسیده است که البته با وجود منفی بودن، نسبت به قبل از وضعیت بهتری برخوردار شده است.

اما با اعلام گزارش رشد اقتصادی، کارشناسان در تحلیل آن، نظرات متفاوتی مطرح کردند که در مواردی با تردید نسبت به آمار اعلامی همراه بوده و گفته می‌شد که با وجود این‌که حتی نهادهای بین‌المللی رشد اقتصادی ایران را منفی پیش‌بینی کرده بود، روال به نحوی دیگر پیش رفته است.

برای روشن شدن جریان محاسبه رشد اقتصادی و ابعاد آن موضوع در گفت‌وگو با حسین‌زاده-رئیس مرکز آمار ایران- مورد بررسی قرار گرفته است.

آمار رشد در بخش‌های مختلف از کجا آمده است؟

وی در ابتدا به چرایی تاخیر مرکز آمار در اعلام رشد اقتصادی امسال اشاره کرد و گفت: مرکز آمار ایران در امسال اقدام به بهبود و ارتقاء ساختار محاسبات ملی و تهیه سری‌های زمانی کرده است که این مسئله یکی از عوامل موثر بر تاخیر در انتشار آمارهای حساب‌های ملی بوده است.

رئیس مرکز آمار با بیان این‌که این سازمان به دنبال اعلام رشد مثبت یا منفی نیست، افزود: ما فقط تصویر درستی از وضعیت اقتصادی کشور را منتشر می‌کنیم که کاملا هم در این‌باره مستقل هستیم، این در حالی است که محاسبات مرکز آمار نشان داد که رشد اقتصادی با نفت برای فصل پاییز منفی ۱.۷ و برای ۹ ماهه نخست سال منفی ۷.۶ است.مرکز آمار ایران همان‌گونه که تاکنون با رویکرد استقلال حرفه‌ای، آمارهای رسمی کشور را تهیه و اعلام کرده است، از این به بعد هم با همین رویکرد به تولید و اتشار آمار‌های رسمی کشور خواهد پرداخت.

حسین‌زاده با اشاره به این‌که مرکز آمار ایران منطبق با وظایف قانونی، تولید محاسبات ملی را با سابقه زیادی در دستور کار خود دارد، توضیح داد: مرکز آمار ایران از دامنه گسترده‌ای از آمارها برای محاسبات ملی و بالاترین استانداردهای بین‌المللی و تمام منابع آماری موجود در کشور از جمله آمارهای حاصل از اجرای طرح‌های آمارگیری و همچنین آمارهای مبتنی بر رویکردهای ثبتی که از دستگاه‌ها تجمیع می‌شود، برای تولید آمار استفاده می‌کند.

وی با اشاره به این‌که برای محاسبه حساب‌های ملی و رشد اقتصادی فصلی، مرکز آمار ایران با توجه به روش‌های استاندارد بین‌المللی از دو روش درآمد و هزینه استفاده می‌کند، بیان کرد: در روش درآمد تلاش می‌شود تا با شناسایی و محاسبه ارزش‌های افزوده در بخش‌های مختلف به انجام محاسبات ملی پرداخته شود ولی در روش هزینه سعی بر این است که با اندازه‌گیری مخارج صورت گرفته در بخش‌های مختلف به این مهم پرداخته شود.

این مقام مسئول در ادامه به توضیحات بیش‌تری در مورد منابع آماری در بخش‌های مختلف پرداخت و گفت: در حوزه محاسبات فصلی بخش کشاورزی از اطلاعات طرحی که حدود ۵۰ سال در کشور قدمت دارد، استفاده می‌شود. دراین طرح مرکز آمار ایران با مراجعه به همه استان‌های کشور و گردآوری اطلاعات مورد نیاز، به تولید شاخص نرخ و مقدار کشاورزی می‌پردازد. اما در همین حوزه و به موازات آن آمار ثبتی وزارت جهاد کشاورزی در هر فصل به تفکیک اقلام دریافت و چک می‌شود و در راستای محاسبات تکمیلی و مقایسه‌های مورد نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به گفته حسین زاده بخش کشاورزی در فصل بهار و تابستان رشد مثبت نسبتا بالایی داشت، در پائیز با توجه به خسارت‌های ناشی از سیل، حوزه کشاورزی رشد منفی را تجربه کرد ولی در مجموع در ٩ ماهه نخست سال ١٣٩٨، گروه کشاورزی رشدی معادل ٣.٢ درصد داشته است.

رئیس مرکز آمار ایران در مورد رشد در گروه صنایع و معادن با اشاره به اینکه گروه صنایع و معادن بدون نفت شامل بخش معدن، تامین آب، برق، گاز طبیعی و ساختمان است که در مجموع رشد آن در فصل پاییز به مثبت ۷.۵ درصد رسیده است افزود: اطلاعات مرتبط با این بخش از طرح‌های آماری فصلی از جمله طرح آمارگیری از شاخص نرخ و مقدار بخش صنعت و معدن (از طرح‌های مرکز آمار ایران) و همچنین آمارهای ثبتی دستگاه‌های مختلف و مرتبط از جمله وزارت صمت که آمار تولیدات کالاهای منتخب صنعتی را در هر فصل منتشر می‌کند، گردآوری و تجزیه و تحلیل می‌شود. آمارهای مربوط به بخش ساختمان هم از اطلاعات پروانه‌های ساختمانی صادر شده، هم از اطلاعات طرح سرمایه‌‌گذاری بخش خصوصی در ساختمان و همچنین از اطلاعات بودجه عمرانی دولت و هم اطلاعات بازار کار در بخش ساختمان و بسیاری از اطلاعات دیگر مربوط به این حوزه استفاده می‌شود.

حسین زاده اشاره‌ای هم به رشد بخش صنعت داشت و گفت: بخش صنعت در پاییز با رشد منفی۰.۹ مواجه بوده و در ۹ ماهه نیز به منفی ۲.۳ رسیده است، از این رو می‌توان استدلال کرد که در این بخش همچنان رکود وجود دارد، اما نکته مثبتی که در آن اتفاق افتاده این است که عدد این فصل از اعداد حداقل شش فصل قبل تاکنون به نسبت بهتر و امیدوارکننده‌تر است.

رشد اقتصادی با نفت موضوع دیگری بود که رئیس مرکز آمار درباره آن توضیحاتی ارائه و بیان کرد: در محاسبات رشد اقتصادی با نفت، استخراج نفت خام و گاز طبیعی به عنوان یکی از زیر بخش‌های اقتصادی مورد توجه است، ‌در پاییز امسال، رشد اقتصادی با نفت با بهبود قابل توجهی نسبت به فصول قبل، به منفی ١.٧ در صد رسیده است که در مقایسه با چهار فصل اخیر از وضعیت بهتری برخوردار بوده است.

آمار شش ماهه را بانک مرکزی اعلام کرد، ۹ ماهه را مرکز آمار

اما از سال گذشته بود که طبق مصوبه شورای‌عالی آمار، بانک مرکزی از انتشار رسمی آمار تورم و رشد اقتصادی منع شده و مرکز آمار تنها مرجع اعلام شد، این در حالی بود که گرچه بانک مرکزی اعلام رسمی و مفصلی در مورد رشد اقتصادی نداشت ولی در ماه‌های اخیر رئیس کل بانک مرکزی اشاره‌ای به وضعیت رشد اقتصادی در نیمه اول امسال داشت.

بنابر اعلام همتی، رشد اقتصادی بدون نفت در نیمه اول امسال مثبت شده است و به ۰.۵ درصد رسید که نسبت به منفی ۱.۸ درصد ک هدر نیمه اول پارسال ثبت شده بود حدود ۲.۳ درصد افزایش داشت.

اظهارات رئیس کل بانک مرکزی نشان داد که رشد در بخش کشاورزی مثبت بوده و به ۹.۵ درصد و صنعت ۰.۴ درصد رسیده است، اما رشد در بخش خدمات منفی ۱.۴ درصد بود؛ به طوری‌که در بخش صنعت و معدن رشد بیشتر در معدن و ساختمان بوده و در منفی شدن رشد خدمات نیز رشد منفی در هتلداری، رستوران و خدمات عمومی تاثیرگذار بوده است.

این در حالی است که حسین‌زاده درباره مبنای محاسبات مرکز آمار و بانک مرکزی یادآور شد: اطلاعات زیادی در مورد محاسبات بانک مرکزی در دسترس نیست ولی مرکز آمار ایران از منابع آماری بسیار زیادی از جمله حساب‌های منطقه‌ای و ملی استفاده می‌کند و این نکته دارای اهمیت بسیار است که مرکز آمار تنها نهادی در کشور است که در راستای اهداف آماری تاسیس شده است و رسالت آن تولید و انتشار آمار است.

منبع: ایسنا