صنعتی که دیگر پولساز نیست

اگرچه تقاضا و قیمتهای نفت تا حدودی بهبود پیدا کرده اما روند افزایشی آنها در حال ضعیف شدن است و بازار در بحبوحه تبعات اقتصادی سنگین شیوع پاندمی ویروس کرونا به سمت رکود می‌رود. در این اوضاع دیگر تولید نفت کفاف هزینه‌های آن را نمی‌دهد اما وضعیت فعلی نفت تماما به دلیل پاندمی نیست. طی یک دهه گذشته شرکت‌های نفتی که از استخراج نفت در میادینی که کشف کرده بودند، سود می‌بردند، به شرکت‌های نفت و گاز تبدیل شدند و اکنون بار دیگر دستخوش تغییر شده و به شرکت‌های انرژی تبدیل شده‌اند. جدیدترین گزارش شرکت شل نشان می‌دهد که تقریبا نیمی از تولید این شرکت، گاز طبیعی بوده است در حالی که در سال ۲۰۰۵ سهم گاز طبیعی در تولید این شرکت کمتر از ۴۰ درصد بود.

سود شرکت‌های بزرگ نفتی اکنون در تجارت است نه استخراج و پالایش. البته شرکت‌هایی مانند شل تولید نفت را متوقف نمی‌کنند اما نفت اهمیت کمتری پیدا خواهد کرد زیرا جهان به میزان فزاینده به سمت اشکالی از انرژی می‌رود که آلایندگی کربن کمتری دارند. با توجه به این که این شرکت‌ها تمرکز بیشتری روی گاز طبیعی، برق و احتمالا هیدروژن پیدا کرده اند، توانایی آنها برای محدود کردن ضرر در کسب و کار اصلی شان ازطریق سود تجارت، احتمالا به شدت محدود خواهد شد.

این روند همسو با گرایش جهانی به سوی اقتصاد عاری از کربن است که اختلالات ناشی از شیوع ویروس کرونا آن را به میزان قابل توجهی برجسته کرده است. اختلال غیرقابل پیش‌بینی که کرونا در فعالیت صنعت جهانی انرژی ایجاد کرد باعث شد سران جهان گزینه هایشان برای یک آینده سبزتر را مورد بازنگری قرار دهند. مجمع جهانی اقتصاد قویا خواستار توسعه یک نظم انرژی جدید شده است. بعلاوه سران جهان پاندمی ویروس کرونا را فرصتی می‌بینند تا به مشکلات بزرگ دیگر مانند تغییرات جوی بپردازند. سازمان ملل متحد، آژانس بین‌المللی انرژی و اتحادیه اروپا از جمله این دسته هستند که درحال‌حاضر سرگرم طراحی بسته‌های محرک سبز هستند و حتی دهها شرکت بزرگ هم به حمایت از تدابیر مشوق انرژی سبز برخاسته‌اند.

شرکت‌های نفتی بزرگ به خصوص در اروپا قبول دارند که افول سوختهای فسیلی مرسوم تا حدودی آنها را از تبعات سقوط قیمتهای نفت در آوریل نجات داد. تجارت کمک کرده شرکت‌های نفتی اروپایی از وضعیت اسفناکی که همتایان امریکایی تولیدکننده نفت آنها در ماههای اخیر پیدا کرده‌اند مصون بمانند. شرکت رویال داچ شل با وجود کاهش هفت درصدی تولید نفت و گاز در سه ماهه دوم امسال، توانست سود مالی گزارش کند. در مقابل شورون امریکا بدترین سه ماهه مالی خود در سه دهه اخیر را گزارش کرد و هشدار داد پاندمی کووید ۱۹ همچنان به درآمدهای این شرکت ضربه خواهد زد.

بر اساس گزارش اویل پرایس، نکته روشن این است که غولهای نفتی برای بقا باید متحول شوند و حتی اگر این تحول به معنای تبدیل شدن به شرکت‌های بازرگانی بزرگ یا حتی شرکت‌های تجدیدپذیر بزرگ باشد.