سوآپ نفتی فرصت بزرگ اقتصادی و سیاسی

ایران به دلیل دسترسی به دو امتیاز ارتباط‌های آبی و نفت توانسته در حوزه مبادلات نفتی خوش ظاهر شود و از شمال و جنوب کشور، همکاری خود را با کشورهای مورد نظر جهت معاملات پایاپای نفتی برقرار سازد که این داد و ستدهای نفتی از نظر اقتصادی سود کلانی را برای کشور به بار آورده است.

سالار فِیلی در گفت‌وگو با گسترش نیوز اظهار داشت: سوآپ در لغت به معنی مبادله کردن، معامله پایاپای و جایگزین کردن دو کالا با یکدیگر بوده و در اصطلاح به این معنی است که یک کالا را در یک مکان تحویل بگیریم و متناسب با آن یک مقدار کالا را در نقطه‌‌ای دیگر تحویل دهیم. بیشتر بار معنی سوآپ روی معاملات آتی و معاملاتی است که از لحاظ جغرافیایی مکان تحویل کالا و دریافت آن متفاوت باشد.

وی افزود: متداول‌ترین وجه‌های سوآپ شامل سوآپ نفتی، سوآپ ارزی، سواپ دارایی، سواپ ریسک اعتباری، سواپ کالایی مثل آلومینیوم، سوآپ بهره و سوآپ با سررسید ثابت است. اگر بخواهیم درمورد سوآپ نفتی حرف بزنیم منظور دریافت نفت و گاز توسط تجار یا دولت‌ ها در یک مرز کشور و تحویل آن در مرز دیگر به افراد و کشورهای مورد نظر با همان کیفیت است.

این کارشناس تصریح کرد: در کشور ما ایران وظیفه سوآپ نفتی بر عهده شرکت بازرگانی نفت ایران است که سود سرشاری را نصیب شرکت نفت می‌کند. شرکت بازرگانی نفت ایران طرف قرارداد کشورهای جمهوری اذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان است که نفت را در دریای خزر توسط نماینده تجاری ایران تحویل می‌گیرد و معادل آن را با همان کیفیت در خلیج فارس به خریداران تحویل می‌دهد. کشورهای فوق به دلیل عدم دسترسی به آب‌های آزاد سال‌ها با فروش نفت خود مشکل داشته‌اند که با ورود شرکت بازرگانی نفت ایران این سواپ نفتی به صورت قرداد درآمد و وارد مرحله اجرا شد.

فِیلی ادامه داد: اولین طرف این قرارداد کشور قرقیزستان بود که روزانه ۴۰ هزار بشکه به دو پالایشگاه تهران و تبریز تحویل داده و ایران در خلیج همیشگی فارس همین مقدار را به خریداران تحویل میداد. درمورد تاثیرات مثبت سواپ نفتی بر اقتصاد کشور می‌توان به وابسته کردن اقتصادی و سیاسی کشورهای حوزه شمالی ایران و ایجاد روابط دوستی قوی و تحکیم روابط اشاره کرد که از مهم‌ترین دستاوردهای سواپ نفتی در این منطقه به شمار می‌آید. اهمیت و تاثیر بعدی این اتفاق کوتاه کردن دست شرکت‌های امریکایی و اروپایی و در نتیجه نفوذ این کشورها در حوزه شمالی کشور و ایجاد سود و منفعت برای شرکت‌های ایرانی در این ناحیه از کشور است.

وی تاکید کرد: سواپ‌ نفتی یک عمل جا افتاده پیشرفته و قابل تایید کارشناس‌های این حوزه است و سود بالایی برای کشور دارد. ایران با توجه به وضعیت جغرافیایی و دسترسی به دو مسیر آبی خزر و خلیج فارس و راه‌های ارتباطی آبی مهم در خلیج فارس و دریای عمان یک مسیر ترانزیتی قوی در مبادلات جهانی مطرح می‌شود و همین امر باعث شده کشورهای حوزه شمالی دریای خزر برای همکاری با ایران در این زمینه رغبت داشته باشند. از طرفی دریای خزر از منایع عظیم نفتی برخوردار است و به آب‌های ازاد راه ندارد لذا ایران می‌تواند از انتقال این انرژی توسط خط لوله به آب‌های ازاد در جنوب منفعت حاصل کند.

فِیلی ابراز کرد: از مسیرهای انتقال نفت در حوزه کشورهای پنج گانه دریای خزر می‌توان به این راه‌ها اشاره کرد، مسیر شمالی که میعانات قرقیزستان و آذربایجان را از دریای شمال انتقال می‌دهد. مسیر غربی که نفت و گاز این کشورها را از طریق ترکیه به اروپا انتقال می‌دهد. مسیر جنوبی که از راه ایران به خلیج فارس متصل می‌شود و مسیر جنوب شرقی که از طریق پاکستان و هندوستان به دریای عمان می‌رسد. همچنین مسیر شرقی که این کشورها را به چین متصل می‌کند و مورد حمایت چین است.

کارشناس حوزه پتروشیمی در پایان یادآور شد: یکی دیگر از قراردادهای سواپ نفتی ایران قرارداد برای انتقال نفت از کرکوک عراق به شهرستان دره شهر در ایران بود که از انجا به پالایشگاه‌های کرمانشاه، شازند، تهران و تبریز ارسال می‌شود. این تفاهم نامه در سال ۱۳۹۶ به امضا رسید اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا و تشدید تحریم‌ های اعمالی امریکا علیه ایران پس از ۶ ماه متوقف شد. سواپ نفتی به عنوان یکی از فرصت‌های جذاب سرمایه‌گذاری در هر کشوری است که مزایا و امتیازات بالایی را در حوزه اقتصاد و سیاست و تحکیم روابط بین کشورها به دنبال دارد و باید تمرکز بیشتری در این زمینه انجام شود.