قیمت‌های نفت چگونه بالا رفتند؟

پس از درخواست‌های فراوان از سمت کشورهای دنیا برای کاهش قیمت نفت، فردا پنجم ماه مه بزرگترین صادر کنندگان نفت جهان دیدار می‌کنند. اما اعضای اوپک پلاس که روسیه هم در میان آنهاست تمایل زیادی به همکاری نشان نمی‌دهند.

اوپک پلاس متشکل از ۲۳ کشور تولید کننده نفت است که هر ماه در وین برای تعیین میزان نفت خامی که به بازار جهانی تزریق می‌کنند تصمیم بگیرند. در قلب این ائتلاف، ائتلاف اوپک قرار دارد که شامل ۱۳ کشور نفت‌خیز است. اوپک عمدتا از کشورهای خاورمیانه و آفریقا تشکیل می‌شود. این ائتلاف در سال ۱۹۶۰ برای تثبیت منابع نفت جهان و  کنترل قیمت آن تشکیل شد. کشورهای اوپک در حال حاضر ۳۰ درصد نفت خام مصرفی جهان را تولید می‌کنند. بزرگترین تولید کننده اوپک عربستان سعودی با تولید روزانه ۱۰ میلیون بشکه نفت است.

در سال ۲۰۱۶ هنگامی که قیمت‌های نفت به طرز چشمگیری پایین بودند، اوپک با ۱۰ کشور غیر اوپک ائتلاف اوپک پلاس را تشکیل داد. در میان این ۱۰ کشور روسیه نیز مانند عربستان روزانه ۱۰ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند. کشورهای اوپک پلاس روی هم رفته ۴۰ درصد از کل نفت مصرفی جهان را تولید می‌کنند.

اوپک پلاس منابع و تقاضا را برای متعادل کردن بازار هماهنگ می‌کند. این ائتلاف در صورت کم شدن تقاضا با کاهش منابع قیمت‌ها را بالا می‌برد. همچنین می‌تواند با تزریق منابع نفت بیشتر به بازار قیمت‌ها را کاهش دهد. در واقعا خواسته این روزهای آمریکا و اتحادیه اروپا از اوپک پلاس همین است.

در بهار سال ۲۰۲ هنگامی شیوع بیماری کرونا و قرنطینه کشورها اغاز شد، قیمت نفت خام به دلی کمبود خریدار به شدت کاهش یافت. در آن زمان تولید کنندگان حتی جای کافی برای انبار کردن تولیدات خود نداشتند. پس از آن اعضای اوپک پلاس توافق کردند که تولید خود را به روزانه ۱۰ میلیون بشکه کاهش دهند تا قیمت‌ها را به حالت قبل بازگردانند.

در ماه ژوئن سال ۲۰۲۱ تقاضا در بازار کم کم به حالت عادی خود بازگشت. اوپک پلاس منابع را بقه تدریج افزایش داد و روزانه ۴۰۰ هزار بشکه به تولیدات خود اضافه کرد. با این وجود هنوز هم روزانه دو و نیم میلیون بشکه کمتر از بهار ۲۰۲۰ تولید می‌کند.

پس از حمله روسیه به اوکراین قیمت نفت خام به بیش از ۱۰۰ دلار رسید. این مساله باعث افزایش قیمت بنزین نیز شد. برخی معتقدند هنگامی که اوپک پلاس در سال ۲۰۲۰ تصمیم گرفت تولیدات را کم کند، آن را بیش از حد کاهش داده است. اکنون اوپک پلاس در حال افزایش تدریجی و آهسته منابع است و این نمی‌تواند کمکی به بحران روسیه و اوکراین باشد.

برخی نگرانند که اتحادیه اروپا مانند آمریکا نفت روسیه را تحریم کند. در حال حاصر اروپا روزانه بیش از دو ونیم میلیون بشکه نفت از روسیه وارد می‌کند. تحریم روسیه می‌تواند بحران منابع جدی برای بازار نفت به وجود بیاورد.

جو بایدن بارها از عربستان درخواست کرد تا تولیدات خود را افزایش دهد اما نتیجه‌ای حاصل نشد. نخست وزیر بریتانیا، بوریس جانسون نیز علاوه بر عربستان از امارات نیز همین درخواست را داشت اما باز هم نپذیرفتند. این دو کشور منابع اضافی نفت دارند اما آن را صادر نمی‌کنند. به عقیده برخی آنها نمی‌خواهند غرب به آنها دستور بدهد.

عربستان و امارات می‌گویند شکاف بین عرضه و تقاضا در حال کاهش است و قیمت‌های کنونی حاصل وحشت همین خریداران نفت است. سایر اعضای اوپک پلاس مانند نیجریه و آنگولا نیز نمی‌توانند به راحتی تولید خود را افزایش دهند. این دو کشور مجموعا روزانه یک میلیون بشکه نفت تولید می‌کنند. سرمایه گذاری در طول همه‌گیری کرونا افت کرد و از برخی تاسیسات نفتی نیز به خوبی محافظت نشده است. اکنون آنها متوجه شده‌اند که نمی‌توانند افزایش تولید را به طور کامل اجرا کنند.

علاوه بر این موارد، اوپک پلاس باید به خواسته روسیه که یکی از دو تولید کننده بزرگ این ائتلاف است احترام بگذارد. در حال حاضر روسیه از قیمت‌های فعلی خوشحال است و کاهش قیمت‌ها هیچ سودی برای این کشور ندارد. اوپک می‌خواهد روابط خوب خود را با روسیه حفظ کند. پس احتمال دارد این گروه با توافق سال گذشته خود یعنی افزایش تدریجی و آهسته منابع تا ماه سپتامبر پیش برود.