اما و اگرهای فروش نفت در بازارهای جهانی

محمدعلی خطیبی درباره امکان تحقق بازگشت تولید اعضای اوپک و اوپک‌پلاس به میزان قبل با توجه به سخت شدن عرضه از سوی روسیه اظهارکرد: حجمی که اوپک‌پلاس به دلیل کرونا و افت تقاضا کاهش داده بود، در ماه‌های گذشته با افزایش پی در پی بازگردانده و چیزی باقی نمانده است، اکنون پدیده‌ای که در اوپک‌پلاس داریم این است که رعایت سهمیه‌بندی‌ها به رقم قابل توجه بیش از ۲۰۰ درصد رسیده است و این بی‌سابقه است، زیرا همیشه رعایت سهیمه‌بندی در عالی‌ترین شکل باید صددرصد باشد و این نشان می‌دهد تولیدکنندگان نمی‌توانند بخشی از سهمیه‌ای را که گرفته‌اند، تولید کنند؛ بعبارت دیگر در این افزایش تولید به برخی کشورها سهیمه‌هایی رسیده که حق‌شان نبوده است.

وی افزود: شرایطی که برخی کشورها نمی‌توانند به میزان سهمیه خودشان تولید داشته باشند نشان می‌دهد همه کشورها با حداکثر ظرفیت تولید دارند، بنابراین اوپک‌پلاس ظرفیت اضافی ندارد که بخواهد به جای ایران، روسیه و ونزوئلا وارد بازار کند و این موضوع رسما هم اعلام شده است، معمولا در این شرایط ظرفیت‌های اضافی را عربستان و کشورهای اقماری عربستان پر می‌کنند که این کشورها هم اعلام کردند که نمی‌توانند جای روسیه را بگیرند. در هر حال ظرفیتی وجود ندارد که جایگزین روسیه شود، چراکه اگر می‌توانستند تولید کنند رعایت سهمیه بندی به ۲۰۰ درصد نمی‌رسید.

نماینده اسبق ایران در هیات عامل اوپک با بیان اینکه اکنون امکان افزایش قابل توجه عرضه وجود ندارد، گفت: تنها ظرفیتی که وجود داشت ونزوئلا بود که اجازه دادند میزانی را به اروپا صادر کند و بعد از آن هم ایران است که به دلیل تحریم نمی‌توانند از ظرفیت خود به طور کامل استفاده کند، بقیه از حداکثر توان خود استفاده می‌کنند.

وی در ادامه تصریح کرد: بازار اروپا هدف‌گذاری کرده که تا انتهای امسال ۹۰ درصد نفت و گاز روسیه را کنار بگذارند، البته یک فرجه تا انتهای سال گذاشتند و ۱۰ درصد هم به عنوان سوپاپ اطمینان در نظر گرفته‌اند. بنابراین تا آخر سال مهلت دارند، اگر سهم روسیه از بازار اروپا کم شود تلاش می‌کند سهم خود را در بازارهای دیگر افزایش دهد، پس به نظر نمی‌رسد که روسیه از بازار حذف شود.

خطیبی بیان کرد: درحال‌حاضر تقاضا در حال افزایش است و عرضه هم باید پابه پای آن افزایش پیدا کند، زیرا با شرایط خاصی که در چند سال اخیر داشتیم و به خاطر کرونا تقاضا به شدت کاهش پیدا کرده بود، سرمایه‌گذاری هم در حد کفایت انجام نشده است، بنابراین اکنون در بخش عرضه مشکل داریم.

وی با بیان اینکه اکنون نفت از خلا سرمایه‌گذاری و به‌ویژه سیاسی کردن بازار رنج می‌برد، تاکید کرد: اگر بازار سیاسی نمی‌شد، قطعا وضع بهتر بود، کشورهای غربی تحریم و خریداران را تهدید به جریمه می‌کنند، در چنین بازاری سرمایه‌گذار محافظه‌کارانه عمل می‌کند.

نماینده اسبق ایران در هیات عامل اوپک یادآور شد: برخی کشورهای مصرف‌کننده از ابزار سیاسی در بازار نفت استفاده می‌کنند که بعد از مدتی دود آن هم به چشم خودشان می‌رود، چون خودشان ناچار می‌شوند نرخ بیشتری برای نفت بپردازند، بنابراین به نظر می‌رسد خلا سرمایه‌گذاری و سیاسی شدن نفت و گاز باعث شده این بازارها با مشکلات جدی مواجه شوند و قیمت‌ها افزایش پیدا کند.

وی بیان کرد: این شرایط به نفع هیچ کشوری نیست بهترین حالت این است که بازار نفت و گاز غیرسیاسی باشند یعنی کشورها آزادانه سرمایه‌گذاری کنند و در شرایط آزاد عرضه و تقاضا صورت گیرد و کشورها فارغ از نگرانی، منابع نفت و گاز خود را توسعه دهند و محدودیت‌ها مانع نشوند. در این شرایط نرخ نفت هم در متعادل خواهد بود‌ در یک بازار فارغ از این مسائل، سرمایه‌گذاری و عرضه و تقاضا وجود دارد و نرخ را هم همه قبول دارند، این فضای سالم و متعادل هم به نفع تولیدکننده و هم به نفع مصرف‌کننده است، حال آنکه برخی این شرایط را با اقداماتی که انجام می‌دهند به هم می‌زنند و مانع آزادی عمل و توسعه نفت و گاز می‌شوند که در نهایت یک بازار پرتنش، نوسانی، و نگران‌کننده به‌وجود می‌آید. با هر دخالت در بازار ممکن است در کوتاه‌مدت مصرف‌کنندگان نرخ کمتری بپردازند اما با هر اتفاقی دوباره نرخ بالا می‌رود و بعد از مدتی مجبورند نرخ بیشتری بپردازند و این شرایط درواقع به نفع هیچ‌کس نیست.

خطیبی گفت: نرخ نفت متاثر از دو عامل است یکی تقاضا که تا هر زمان که تقاضای قوی وجود داشته باشد و عرضه هم نتواند پا به پا پیش برود، افزایش پیدا می‌کند و برعکس اگر به دلیل شرایط تورمی رکود داشته باشیم و رشد اقتصاد جهانی کاهش یابد تقاضا هم کاهش پیدا می‌کند و تقاضای ضعیف هم نرخ قوی نمی‌دهد، بنابراین در شرایط رشد قابل توجه تقاضا و عدم تامین توسط عرضه‌کنندگان قیمت‌ها روند افزایشی خواهد داشت و بالعکس. بعبارت دیگر اگر اقتصاد جهانی در رونق و یا رکود باشد قیمت‌ها را در شرایط تغییر و نوسان قرار می‌دهد.