اکتشاف نفت ایران ۱۱۵ ساله شد

بهره‌برداری از نفت ایران به یکی از اتباع انگلیسی به نام دارسی واگذار شد. این امتیاز که به «قرارداد دارسی» معروف است در اوایل کار از سوی طرفین قرارداد چندان جدی تلقی نشد و حتی پس از چند سال که از اقدامات بی‌‌نتیجه اکتشافی آن می‌گذشت امتیازداران درصدد برآمدند از ادامه کار صرف نظر کنند اما در نهایت نخستین چاه انگلیسی‌ها در مسجد سلیمان به نفت رسید. به دنبال اعطای امتیاز استخراج و بهره‌برداری از نفت سراسر ایران – به غیر از ۵ استان شمالی – در سال ۱۲۸۰ (هـ. ش) از سوی مظفر‌الدین شاه قاجار به «ویلیام ناکس دارسی»، مته حفاری نخستین چرخش‌های خود در خاک خاورمیانه را تجربه کرد و به این ترتیب نام ایران به عنوان خاستگاه نخست صنعت نفت خاورمیانه، در تاریخ عملیات نفتی ایران منطقه زرخیز جهان ثبت شد.در پی چند سال تلاش مداوم و مستمر گروه اکتشاف انگلیسی، نهایتاً در سال ۱۹۰۸ میلادی برابر ۱۲۸۷ خورشیدی، نخستین چاه اکتشافی و قابل بهره‌برداری نفت به میزان اقتصادی در منطقه مسجد سلیمان حفر شد. این چاه با وسایل ساده و ابتدایی آن زمان حفر و در عمق ۳۳۸ متری سطح زمین، در سازند آسماری به نفت رسید و بهره‌برداری از آن از سال ۱۲۹۰ خورشیدی، با تولید روزانه ۵۰۰ بشکه آغاز شد.پس از کشف نفت در مسجدسلیمان عملیات کاوش برای کشف مخازن دیگر ادامه یافت و حوزه‌های نفتی هفتگل در سال ۱۳۰۶، آغاجاری (۱۳۱۵)، گچساران و پازنان (۱۳۱۶)، نفت سفید (۱۳۱۷) کشف شد و به دنبال آن مخازن بسیار غنی و مهم دیگری نظیر میادین نفتی لالی (۱۳۲۷)، اهواز (۱۳۳۷)، بینک (۱۳۳۸)، بی‌بی‌حکیمه (۱۳۴۰)، مارون و کرنج (۱۳۴۲)، پارسی و رگ‌سفید (۱۳۴۳) نیز کشف و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. کشف ماده استراتژیک نفت موجب تغییر و تحولات عمیقی در زندگی بشر شد؛ به گونه‌ای که شش سال بعد از کشف نفت در مسجدسلیمان، چرچیل فرمانده وقت نیروی دریایی سلطنتی انگلستان تصمیم به تغییر سوخت ناوگانش از زغال سنگ به نفت گرفت آن هم با اتکا به نفت مسجدسلیمان.

نفت استخراجی در مسجدسلیمان که در پالایشگاه بزرگ آبادان پالایش می‌شد عامل برتری نیروی دریایی انگلیس در جنگ‌های جهانی اول و دوم شد. متعاقب کشف نفت همراه با شکل گیری مسجدسلیمان به عنوان یک شرکت شهر و حضور کارشناسان خارجی برای نخستین بار در کشور ورزش هایی نظیر بدمینتون، تنیس روی میز، بیلیارد، گلف، فوتبال و دیگر ورزش‌ها در این منطقه شکل گرفت و افراد بسیاری جذب این ورزش‌ها شدند و تا سالیان متمادی ورزشکاران مسجدسلیمانی که اغلب آنها نفتی هم بودند در تیم‌های ملی برای کشور افتخار می‌آفریدند. همراه با حفر چاه‌های جدید، تاسیسات و کارخانجات مرتبط و مورد نیاز نفت مانند پالایشگاه بی‌بیان، کارخانه گوگرد سازی(GAS PLANT)، کارخانه تقطیر نفت(TOPPING PLANT)، نیروگاه تولید برق در این شهر نو تاسیس احداث و راه‌اندازی شد و مسجدسلیمان بیابانی دیروز در مدت زمان کوتاهی به شهری صنعتی و رفاهی مدرن مبدل شد. از زمان اکتشاف نفت تا دی ۷۷ مسجدسلیمان به عنوان یک منطقه نفتی زیر نظر شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب با نام منطقه نفتی مسجدسلیمان فعالیت می‌کرد اما از آن پس با الحاق چهار ناحیه نفتی نفت سفید، قلعه نار، هفتکل و لب سفید به عنوان یکی از شرکت‌های تابع شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب با نام شرکت بهره‌برداری نفت و گاز مسجدسلیمان تاسیس و فعالیت خود را به صورت عملی از سال ۷۸ آغاز کرد.

سخن پایانی

صنعت نفت ایران که ۱۱۵ سال پیش در عمق ۳۶۰ متری به نفت رسیده بود امروز در اعماق بیش از ۵ هزارو۵۰۰  متری به دنبال نفت کاوش می‌کند و عزم حفاری در آبهای بسیار عمیق دریای خزر را تا عمق ۶ هزار متری از زیر بستر دریا دارد. این صنعت اکنون عنان ذخایر نفت و گازش را خود در دست دارد و برای هیچ کسی امتیاز ویژه‌ای برای توسعه میدان‌ها و ذخایر قائل نمی‌شود و سازندگان و صنعتگران ایرانی خود به دنبال ساخت کالاهای مورد نیاز صنعت نفت هستند.