افت قیمت دلار واقعی است؟

پیش‌بینی بازگشت دولت ایالات متحده به برجام، موجبات تشکیل صف‌های فروش دلار در مقابل صرافی‌های سراسر کشور را فراهم کرده است و افراد به خیال سقوط قیمت دلار، برای فروش و تبدیل دارایی‌های خود به ریال، تعادل عرضه و تقاضا را به نفع ریال بهم ریختند به گونه‌ای که در یک ماه اخیر، ارزش پول ملی تقویت شده است. گسترش نیوز در گفت‌وگو با بهروز ملکی اقتصاددان و استاد دانشگاه، به راستی‌آزمایی پولی و منطقی این رویداد، در نسبت با واقعیت‌های اقتصاد ایران پرداخته است که مشروح این گفت‌وگو را در ادامه از نظر می‌گذرانید. 

سقوط روانی قیمت دلار!

این اقتصاددان در پاسخ به پرسشی پیرامون چشم‌انداز مسیر حرکتی دلار در بازار ایران اظهار داشت: قیمت دلار در یک ماه اخیر با سقوطی معادل ۱۰ درصد در اقتصاد ایران همراه بوده است و به همین معنا ما با تقویت ۱۰ درصدی ارزش پول ملی مواجه هستیم اما نباید فریب یکسری از رویه‌های سیاسی را بخوریم و آن را کلیت شرایط اقتصاد کشور هم تعمیم بدهیم. آیا واقعا حضور دلار در مرز روانی ۲۰ هزار تومان با واقعیت‌های اقتصاد ایران مطابقت دارد؟ دستکم من این طور فکر نمی‌کنم. البته قبول دارم که بازگشت ایالات متحده به برجام، روی قیمت دلار در کشور تاثیر دارد، اما این تاثیر را آنقدر که اغراق شده نمی‌بینم و سعی می‌کنم مطابق با نظریه‌های پولی و اقتصادسنجی واقعیت‌های پولی اقتصاد ایران را پیش‌بینی کنم و از جوزدگی سیاسی و روانی پرهیز کنیم.

قیمت واقعی دلار بیش از قیمت فعلی است؟

وی افزود: حتما استحضار دارید که حجم نقدینگی در اقتصاد ایران از میانه تابستان سال ۹۲ همزان با آغاز به کار دولت فعلی تا زمانی که در مردادماه امسال دولت را تحویل بدهد، با رشد ۸ برابری مواجه می‌شود. اگر بر اساس نظریه مقداری پول میلتون فریدمن به این قضیه نگاه کنیم، باید این نکته را در نظر داشته باشیم که دلار دستکم باید در مرزهای ۲۴ هزار تومان حرکت کند و با همین قیمت به دولت بعدی تحویل بشود، اما همانطور که در پاییز سال گذشته با تحلیل پیروزی ترامپ در انتخابات، از ۳۴ هزار تومان عبور کرد، اکنون در حال عبور از مرز ۲۰ هزار تومان است، بر مبنای این تحلیل که امریکا به برجام بازخواهد گشت. درواقع دو واکنش روانی خارج از نطریه مقداری پول، نسبت واقعیت‌های نرخ ارز در ایران رخ داده است و البته بدیهی است که دولت بخواهد در پایان کارش، دلار را با نرخ پایین‌تری به دولت بعدی تحویل بدهد. 

با افزایش فروش نفت، نرخ ارز سرکوب می‌شود؟

این پژوهشگر اقتصاد کلان در پایان خاطرنشان ساخت: در متد نظریه حجم مقداری پول حتی اگر ما با تسامح، تحولات کلان اقتصاد آمریکا را در نظر نگیریم و فرض کنیم که حجم تولید ناخالص داخلی ایران به قیمت ثابت نسبت به سال پایه‌ای که گفته شد، باید ۸ برابر ابتدای کار دولت فعلی باشد اما می‌بینیم که با افزایش میزان فروش نفت دولت در ماه‌های اخیر که به مرز یک میلیون بشکه نیز رسیده است و مقادیری از منابع ارزی بلوکه شده و همچنین پرداخت بخشی از بدهی‌های دولت‌های دیگر به بانک مرکزی ایران، دولت با تزریق مقادیر بیشتری ارز، سعی دارد که بازار را در آستانه انتخابات پیش رو، در مسیر نزولی قرار دهد. بر همین اساس دولت نسبت به بازار ارز، کنش سیاسی به خرج می‌دهد و می‌کوشد تا با تزریق ارز این بازار را برای مدت کوتاهی آرام کند اما در نهایت، سرکوب نرخ ارز زیاد دوام نمی‌آورد و با افزایش حجم پول و نقدینگی در گردش در اقتصاد ایران، دوباره با افزایش تقاضا، قیمت دلار چه جهشی و چه تدریجی به کانال واقعی خودش باز خواهد گشت و این کاهش فعلی قیمت ارز، با توجه به نرخ تورم به هیچ وجه از نظر من پایدار نخواهد بود.