کاهش دامنه نوسان بورس خوب یا بد؟

در روزها اخیر خبرهایی شایعه شده که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در پی نگرانی از نوسانات بورس طرحی را در دستور کار قرار داده‌اند که بر مبنای آن نوسان معاملات به دو درصد کاهش یابد، این طرح که برای نخستین بار در زمستان ۹۸ و از سوی شاپور محمدی مدیرعامل سابق بورس مطرح شده بود در آن زمان به دلیل مخالفت وزیر اقتصاد به آرشیو منتقل شد و حتی مدیرعامل بورس هم کنار رفت تا بورس طبق سیاست‌های وزارت اقتصاد که به دنبال افزایش جذابیت بورس برای کسب نقدینگی بود ادامه پیدا کند.

در شرایط کنونی یکی از دغدغه‌های کارشناسان اقتصادی افزایش تورم ناشی از رشد حبابی بورس است، چراکه در سه ماهه گذشته شاخص کل بورس ایران بیش از دو برابر شده که می‌تواند روی بازارهای موازی هم همین اثر را بگذارد.

یک استاد اقتصاد درباره تاثیر رشد شارپی بورس بر تورم گفت: در ابتدا باید توجه داشت که در علم اقتصاد اثرگذاری عوامل اقتصادی به صورت دوطرفه است، یعنی اگر افزایش نرخ ارز، موجب رشد شاخص کل بورس شود، رشد بی‌رویه و دستوری شاخص کل بورس هم می‌تواند منجر به بروز تورم انتظاری شود و یک سرمایه‌گذار در مقایسه رشد سرمایه‌ها در بورس، ملکش را گرانتر بفروشد یا ممکن است رشد بورس منجر به انجام معاملات دلار با قیمت بالاتری شود.

کامران ندری با بیان اینکه دولت در شرایط کنونی با افزایش نقدینگی روبه‌روست و تنها چاره آن را داغ کردن بازار بورس دیده است، اما این روند رشد شاخص بورس هم تبعاتی به همراه دارد، افزود: در شرایطی که بورس، نقدینگی بالایی را جذب کند و بعد از مدتی جذابیت خود را از دست بدهد به یکباره حجم بالایی از نقدینگی وارد بازارهای موازی می‌شود و می‌تواند منجر به تورم بیش از اندازه طلا، خودرو، مسکن یا هر کالای دیگری شود، زیرا در شرایط کنونی بخش مولد اقتصاد ایران کاملا راکد است. از طرف دیگر این روند رشد بورس نمی‌تواند با همین سرعت ادامه داشته باشد، زیرا ظرفیت شرکت‌ها تا حدی است که بتواند با شرایط رکود اقتصادی کشور همخوانی داشته باشد. به عبارت دیگر نمی‌توان انتظار داشت که اقتصاد کشور کاملا در رکود و رشد منفی باشد و بعد بورس از رشد فزاینده‌ای برخوردار باشد.

او با اشاره به اینکه بخشی از تورم کنونی کشور در نتیجه رشد بازارهای مالی است، تصریح کرد: در ابتدای سال، دولت تورم سالانه را حدود ۲۲ درصد اعلام کرد اما قیمت‌ها در بازار بیش از این میزان بوده و قیمت دلار نیز به بالای ۲۰ هزار تومان رسیده و این موضوع می‌تواند ناشی از تورم انتظاری باشد.

مضرات دامنه محدود نوسانات بورس

در چند ماه گذشته چند نماد دولتی در بورس به واسطه عرضه ETF رشد‌های چند صد درصدی را تجربه کردند، زیرا پس از اینکه بسیاری از سهامداران از رشد صندوق‌ها خبر دار شدند در صف خرید این نماد قرار گرفتند و بسیاری از تازه واردها سفارش خریدهایی را پشت همین صف‌های طولانی می‌گذاشتند و همین رویه باعث رشد چند صد درصدی این نماد بدون اصلاح شد و الان بسیاری از کسانی سهم را در قیمت‌های قله خریده‌اند در دامنه ریسک بالا قرار گرفته‌اند.

یک کارشناس بورس با اشاره به اینکه ذات بازار سرمایه با ریسک همراه است، گفت: در شرایط کنونی محدودیت در شناوری و سقف خرید و فروش در معاملات بورس باعث شده که روزانه شاهد صف‌های خرید و فروش در نمادها مختلف باشیم که این روش معاملات در هیچ جای دنیا مرسوم نیست زیرا بورس‌های خارجی محدودیت قیمتی برای معاملات ندارند.

علیرضا سادات با بیان اینکه حذف محدودیت‌ها می‌تواند به تعادل بازار کمک کند، افزود: شاید این محدودیت‌ها بتواند مانع از ریزش ناگهانی ارزش یک نماد شود، اما از طرف دیگر بازار به صف‌های خرید و فروش واکنش‌های توده‌ای نشان می‌دهد که یک نماد به عنوان لیدر بازار حرکت سریعی را آغاز کند و صف‌های خرید سنگینی را تجربه کند و برای صف فروش هم می‌تواند همین اتفاق بیفتد و با تشکیل یک صف به سرعت سهامدارن بیشتری نماد خود را عرضه کنند.

در صورتی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرح کاهش دامنه نوسان بورس را در دستور کار قرار دهند روند رشد بورس به طور قطع، کُند می‌شود و در مقابل ریسک آن هم کاهش می‌یابد اما در شرایطی که جذابیت خود را از دست بدهد به یکباره حجم بالایی از نقدینگی وارد بازارهای موازی می‌شوند و می‌تواند منجر به تورم بیش از اندازه طلا، خودرو، مسکن یا هر کالای دیگری شود.