آیا اوراق نفتی رقیب بازار بورس می شود؟
شنیده‌ها حاکی از آن است که وعده «گشایش اقتصادی» رئیس‌جمهور عرضه اوراق سلف موازی با پشتوانه نفت خام است تا هم کسری بودجه را پوشش دهد و هم بازار ارز و طلا را کنترل کند.
میثم رادپور معتقد است این اوراق می‌تواند برای سرمایه‌گذار جذاب باشد و فروش آن در حجم بالا ممکن است سایر بازارها را دچار رکود کند و حتی رقیبی جدی برای بازار بورس باشد.
اگرچه هنوز جزئیات رسمی از وعده «گشایش اقتصادی» دولت منتشر نشده است اما آنگونه که منابع آگاه تایید کرده و محسن زنگنه، نماینده مجلس خبر داده قرار است ۲۲۰ میلیون بشکه نفت پیش‌فروش شود. یعنی دولت درآمد ارزی را که فعلا قابل تحقق نیست، در داخل به فروش برساند. او سعی کرده در طراحی اوراق جدید، تمامی فاکتورهای جذابیت را به کار ببرد تا با این تیر ۲ هدف بزند؛ پوشش کسری بودجه و مهار نقدینگی.
با اینکه ظاهرا در این اوراق، ریسک نوسان قیمت دلار و نفت وجود دارد اما دولت تضمین می‌دهد که سرمایه‌گذاران در هیچ شرایطی، حتی در صورت پایین آمدن قیمت نفت یا دلار، متضرر نمی‌شوند و حداقل به میزان سقف سود سپرده بانکی (۱۶درصد) نفع می‌برند. توافقات اولیه حاکی از آن است که اوراق بر مبنای نرخ فروش نفت ایران و نرخ دلار در سامانه سنا قیمت‌گذاری می‌شود؛ البته متقاضیان باید برای خرید، ریال بپردازند.
تاثیر اوراق نفت بر بازار ارز
اما اوراقی با این ویژگی‌ها چقدر می‌تواند سایر بازارها از جمله ارز را تحت تاثیر قرار دهد؟
میثم رادپور، کارشناس حوزه پولی و بانکی در پاسخ تجارت‌نیوز می‌گوید: در این اوراق هم روی قیمت دلار و هم روی قیمت نفت ریسک وجود دارد. این خبر خوبی برای ایرانیان است چون این سرمایه‌گذاری درآمد دلاری خواهد داشت، این درآمد دلاری ریسک نوسانات قیمت دلار به ریال و در واقع نوسانات رو به بالا را برای آنان حفظ خواهد کرد. مگر اینکه قیمت نفت کاهش پیدا کند که در آن صورت هم باز چیزی به اندازه سود بانکی برای شما باقی خواهد ماند. نرخ بهره بانکی واقعی در کشور ما منفی است بنابراین این اوراق می‌تواند برای سرمایه‌گذار جذاب باشد. اگر حجم بالایی از اوراق نفتی با این شرایط فروش رود می‌توان انتظار رکود در سایر بازارها را داشت و حتی می‌تواند رقیب جدی بازار بورس باشد.
رادپور معتقد است این موضوع را می‌شود در دو سطح خرد و کلان بررسی کرد که سطح خرد آن به سرمایه‌گذار بازمی‌گردد، سطح کلان آن به ریسک دولت. برای بررسی در سطح خرد لازم است جزئیات بیشتری از این طرح ارائه شود. در حال حاضر چون دولت بارها بدعهدی کرده، سرمایه‌گذار کمی بدبین است. باید جزئیات بیشتری از آن ارائه شود تا ببینیم آیا از جذابیت کافی برخورد است یا نه؟
او می‌گوید: مثل روز روشن است که با این فرمان دولت نخواهد توانست این قرض را پرداخت کند و این قرض بی‌پشتوانه است. مگر اینکه در ذهن دولت چیزی باشد مبنی بر احتمال تغییرات دوسال پیش رو.
رادپور ادامه می‌دهد: سطح خرد روی سطح کلان اثر می‌گذارد مثلا این که چقدر از سود قرار است تضمین شود اهمیت دارد. اگر تضمینی با حداقل ۱۶ درصد و حداکثر نامعلوم بدهد وضع متفاوت است. قیمت فروش هم همین‌طور، اگر قرار باشد پیش‌فروش باشد اما باقیمت پایین‌تر نباشد سرمایه‌گذار می‌تواند با صرف‌نظر از مشکل انبارداری آن را نقد خرید کند و نیازی به اوراق نیست.
او درباره شکل تاثیر این اوراق بر بازار ارز توضیح می‌دهد: کسری بودجه باعث استقراض دولت از بانک مرکزی می‌شود و در نهایت این به افزایش حجم نقدینگی منجر می‌شود. باید این طور فکر کنید که این اوراق ممکن است بتواند کسری بودجه را برای امروز پوشش دهد و فشارهای افزایش نقدینگی و ارز کاهش پیدا کند. ما انتظار داریم این موضوع قدری از فشار بر بازارها کم کند.
آنطور که رادپور می‌گوید از آنجا که این اوراق نمی‌تواند سرمایه‌گذار را متضرر کند بنابراین برای سرمایه‌گذاران گزینه خوبی خواهد بود و احتمالا انتخاب خواهد شد.
کدام گشایش؟!
این کارشناس با نگاهی به جنبه کلان ماجرا عنوان می‌کند: باید پرسید کدام گشایش؟ یک ابزار مالی در حال ارائه است، همین. شما دارید اوراق می‌فروشید آن هم اوراقی که وضعیت مشکوکی از نظر نقدشوندگی دارد. این اوراق دولتی است و دولت هم بارها بی‌تعهدی کرده است. اگر نفت ما در چند سال آینده قابل فروش نباشد، اوراق بی‌پشتوانه است. اگر هم موفق به فروش شوند این کار فروش درآمد آینده دولت است.
به گفته او اگر دولت نتواند این قرض را پرداخت کند راهی بجز استقراض از بانک مرکزی ندارد. از طرفی هم اگر از مردم با اوراق این پول را بگیرند و در نهایت نتواند بدهد باز مجبور به استقراض از بانک‌مرکزی می‌شود.
رادپور معتقد است اینکه قیمت و دلار با هم بالا برود، چیز عجیبی نیست، مثلا امکان دارد دلار ۱۰۰درصد در دوسال افزایش پیداکند، نفت هم فرضا ۲۰ دلار افزایش پیدا کند، در این صورت بعد از دوسال رقم بسیار بزرگی خواهد شد.
او با بیان این که کسی نمی‌تواند قیمت دلار را تضمین کند،ادامه می‌دهد: کسی فکرش را هم نمی‌کرد که ماجرایی شبیه کرونا پیش بیاید اما اتفاق افتاد بنابراین همه چیز غیرقابل پیش‌بینی است و هر لحظه ممکن است اتفاقی درآمد ارزی ما را تحت تاثیر قرار دهد. تمام این ماجرا ریسک است. اگرچه دولت در بحث سکه و سپرده‌های ارزی بدعهدی کرده است اما سابقه بی‌تعهدی به جمعیت عظیم در سطح چند صد هزار میلیاردی را ندارد.
با اینکار همه پولشون را از بورس،برمیدارن