وضعیت غیرعادی بورس تا کی ادامه دارد؟

برخی از صاحب‌نظران اقتصادی به حالت تعلیق درآمدن نماد معاملاتی شرکت‌ها را از دلایل اصلی انتشار گزارش الف در این روز‌‌های بازار سرمایه عنوان می‌کنند و معتقدند شرکت‌ها افشای اطلاعات با اهمیت و شفاف‌سازی را راهکاری برای دور زدن بورس در این شرایط ریزشی انتخاب کرده‌اند. هر چند این موضوع را نمی‌توان به همه شرکت‌ها بسط داد اما تعلیق نماد در دوره اصلاح بازار می‌تواند تا حدود زیادی برای صاحبان شرکت اثربخش باشد.

به هر حال، بازگشایی نماد معاملاتی شرکت‌ها پس از یک دوره تعلیق در صورت حذف دامنه نوسان می‌تواند دلیل دیگری در راستای انتشار این نوع گزارش در نظر گرفته شود. برخی شرکت‌ها به دلیل قوانین و مقررات محدود‌کننده‌ای که گریبان‌گیر آنها در داد‌و‌‌ستد‌‌هاست ترجیح می‌دهند پس از تعلیق، بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی شوند. به اعتقاد سکانداران این شرکت‌ها تخلیه هیجانی عرضه‌کنندگان می‌تواند در بازگشت سریع روند تعادلی قیمت سهام اثر‌گذار باشد.

کارشناسان بازار سرمایه باز شدن دامنه نوسان را منوط بر حاکم شدن شرایط تحلیلی در معاملات سهام عنوان می‌کنند و معتقدند لغو محدودیت دامنه نوسان در شرایط فعلی می‌تواند هیجان کاذب در معاملات ایجاد کند. در این میان سیاست‌گذار بورس به‌رغم درخواست فعالان بازار همچنان مسیر بازگشایی دامنه نوسان را حداقل برای برخی از شرکت‌هایی که از پشتوانه و ظرفیت بازارگردان برخوردار هستند تاکنون مورد تایید قرار نداده است.

راهکار افزایش دامنه نوسان

حمیدرضا مهرآور کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: درحال‌حاضر جو معاملاتی بازار سهام با ترس همراه است و اغلب سهامی که مورد عرضه قرار می‌گیرند از ارزندگی قابل توجهی برخوردارند، اما با این حال همچنان فروشنده در بازار وجود دارد. به اعتقاد او اکنون دوره‌گذار تنش همراه با ترس است، چراکه سرمایه‌گذاران متناسب با تحلیل اقدام به فروش سهام نمی‌کنند. با این حال، شرایط فعلی بورس غیرعادی بوده و باید منتظر ماند تا نگرانی بیش از حد فعلی از بین برود. در صورتی که سهام یک شرکت به هر دلیلی از جمله دریافت اطلاعات بیشتر و مواردی از این قبیل در حالت تعلیق باقی بماند، مورد استقبال بخشی از سهامداران قرار می‌گیرد.

این تحلیلگر بازار سرمایه درباره دامنه نوسان گفت: سهم در یک روز معاملاتی ۵۰ درصد ریزش و در روزی دیگر ۲۰ درصد افزایش پیدا می‌کند. بنابراین در بازاری می‌توان دامنه نوسان را حذف کرد که از قدرت تحلیل بالایی برخوردار باشد، در این نوع بازار خرید و فروش بر اساس تحلیل صورت می‌گیرد، نه شایعه.

در بازار سرمایه ایران تازه‌وارد‌‌ها و بخشی از سهامداران متاسفانه با تحلیل وارد سهم نمی‌شوند. این دست سرمایه‌گذاران همزمان با ایجاد هر نوع شایعه از خود واکنش نشان داده و غالبا هم متضرر می‌شوند. مهرآور معتقد است زمانی که تحلیلگران بتوانند نقش خود را به درستی در بازار سهام ایفا کنند، به نوعی نسبت به اظهار نظر‌‌های خود مسوولیت‌پذیر و پاسخگو باشند می‌توان دامنه نوسان را باز کرد. درحال‌حاضر شرایط برای چنین اتفاقی مناسب نیست.

سه دلیل انتشار گزارش الف

حامد ستاک تحلیلگر بازار سرمایه درخصوص انگیزه شرکت‌ها به ارائه گزارش الف در شرایط فعلی بازار سهام می‌گوید: به دلیل اینکه تعداد شرکت‌هایی که اکنون گزارش الف منتشر کرده‌اند زیاد بوده بنابراین انگیزه‌ها می‌تواند متفاوت باشد. به اعتقاد او برخی شرکت‌ها با توجه به اتفاقاتی که برای آنها روی می‌‌هد بر حسب افشای اطلاعات، باید اقدام به افشا و گزارش به بازار کنند.

دیگر اینکه برخی از مدیران می‌خواهند از ابزار‌های موجود برای بسته ماندن سهام خود استفاده کنند، بنابراین چنین ابزاری را برای تعلیق سهام خود در دوران ریزشی مناسب ارزیابی می‌کنند. برخی دیگر نیز با استراتژی کوتاه کردن مدت زمان اصلاح به این ابزار روی می‌آورند. این افراد به این نتیجه رسیده‌‌اند که اگر سهم به این ترتیب دامنه نوسان بزرگ‌تری در آینده داشته باشد، به نوعی می‌تواند اصلاح را در بازه زمانی کوتاه‌تری انجام دهد و به روند متعادل خود بازگردد. به اعتقاد این کارشناس بازار سرمایه دامنه نوسان کاملا باز در هیچ‌کدام از بورس‌‌های دنیا وجود ندارد بلکه بورس‌ها نسبت به دانش سرمایه‌گذاران خود دامنه نوسان متفاوتی دارند.

ستاک عنوان کرد: با توجه به هیجان کلیت بازار سهام و حضور سرمایه‌گذاران تازه‌وارد وجود دامنه نوسان به‌صورت کلی درحال‌حاضر برای بازار سرمایه مفید ارزیابی می‌شود. در بازه‌های زمانی که دامنه نوسان برای برخی از سهم‌ها وجود نداشت رفتاری که از سرمایه‌‌گذاران سر می‌زند بار‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.

رفتار تدریجی سیاست‌گذار بورس

یاسر شریعت کارشناس بازار سرمایه به  گفت: طبق دستورالعمل‌های نهاد ناظر، شرکت‌ها موظف هستند در نخستین زمان ممکن اتفاق با اهمیت را به بازار سهام ارائه کنند. اگر شرکتی با توجه به رویداد‌ها اقدام به شفاف‌سازی در موعد مقرر نکند به نوعی مرتکب تخلف شده و سازمان بورس به آن ورود خواهد کرد. در این میان برخی شرکت‌ها و افرادی که قیمت سهام را مهم ارزیابی می‌کنند در زمان افزایش هیجان بازار سهام اقدام به انتشار شفاف‌سازی نوع الف می‌کنند تا حداقل یک یا دو روز معاملاتی بسته بمانند.

در برخی موارد با توجه به میزان شفافیت یا عدم شفافیت اتفاقی که روی داده است و میزان اهمیت موضوع، ممکن است زمان تعلیق نماد بیشتر از دو روز معاملاتی (بعضا یک هفته تا یک‌ماه) شود.

به اعتقاد او بیش از حد بسته بودن نماد، مقداری در رتبه نقدشوندگی آن اثر‌گذار است و احتمالا سرمایه‌‌گذاران را در ماه‌های آتی با ریسک بیشتری مواجه خواهد کرد. با این حال، تعلیق یک هفته‌ای نماد می‌تواند تا حدی به در امان ماندن از روند هیجانی در دوره اصلاح بازار کمک کند. این تحلیلگر بازار سرمایه می‌گوید: در هفته‌های اخیر بازگشایی برخی نماد‌ها با اعدادی عجیب در سمت عرضه صورت گرفته است. این موضوع نشان از رفتار هیجانی بازار دارد، چراکه برخی از سهامداران حاضرند در هر عددی اقدام به فروش کنند. به گفته شریعت گزارش الف می‌تواند عاملی بازدارنده در نظر گرفته شود. به دلیل اینکه در زمان بازگشایی سهام پس از انتشار گزارش الف دامنه نوسان حذف خواهد شد بنابراین منابع لازم را سهامدار عمده شرکت باید تجهیز کند تا بازگشایی نامناسبی نداشته باشد. او افزود: تعلیق نماد بیشتر از بازگشایی بدون دامنه نوسان برای این دست از شرکت‌ها در زمان ریزش بازار مهم‌ است.

این کارشناس بازار سرمایه عنوان کرد: درحال‌حاضر شرایط لازم به لحاظ روانی و عمق بازار به حد کافی نیست که دامنه نوسان حذف شود.

سازمان بورس می‌تواند دامنه نوسان برخی از شرکت‌هایی را که بازارگردان دارند یا به‌صورت نرمال مورد معامله قرار می‌گیرند همانند صنایع بانک‌، فلزی، معدنی‌ و پتروشیمی‌ها به‌صورت پله‌ای افزایش دهد. در صورتی که واکنش بازار به افزایش دامنه نوسان به‌عنوان مثال از ۵‌درصد به ۱۰ درصد مثبت و قابل کنترل بود در گام بعدی می‌تواند به‌صورت تدریجی محدودیت دامنه نوسان را به‌طور کلی حذف کند. درادامه این روند شرکت‌های سرمایه‌گذاری، هلدینگ‌ها و سایر شرکت‌های بورسی نیز به این چرخه وارد شوند.