چند گام مهم برای بازگشت اعتماد به بورس

مرتضی بکی حسکویی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس اقتصادی درباره شروط بازگشت بازار سرمایه به تعادل و خروج از روند نزولی کم سابقه چهار ماه اخیر  اعلام کرد: در گام اول لازم است مسایل و برنامه های کلان اقتصادی کاملا شفاف برای عموم تبیین و استراتژی های آینده دولت برای تقویت بازارسرمایه و صیانت از حقوق سرمایه گذاران تشریح شود.

گام دوم برای بازگشت اعتماد به بازار، تعیین تکلیف صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بازار و برنامه های دولت در روند واگذاری شرکت های دولتی است. چرا که نقطه شروع  تلاطمات بازار، بلاتکلیفی سرمایه‌گذاران نسبت به عرضه صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اختلاف دیدگاه بخش های مختلف دولت بود. بنابراین بهتر است دولت ضمن اعلام موضع در این خصوص، وضعیت صندوق‌ها را مشخص و هرگونه اقداماتی در راستای استفاده از این نهاد در بازار سرمایه به منظور تامین مالی را روشن سازد.

لزوم شفاف سازی دولت بویژه وزارت اقتصاد و ادامه عرضه های اولیه

یکی از مسائل مهم چند ماه اخیر بازار سرمایه که باعث زیان  سرمایه گذاران شده فقدان استراتژی دولت بویژه وزارت اقتصاد در توسعه بازارسرمایه بوده و  برای بازگشت اطمینان به این نهاد ابتدا باید آسیب شناسی دقیق نسبت به تحولات یک سال اخیر صورت گیرد. علاوه بر این موارد ورود سرمایه گذاران بدون آگاهی و دانش نسبت به ماهیت سرمایه گذاری و ابزارهای تصمیم گیری از دیگر عوامل تشدید خسارت بشمار می رود.

هدایت نقدینگی به بورس باید همراه با توسعه ابزارها و نهادهای بازار باشد و به منظور عرضه شرکت های جدید از طریق ساز و کارهای حرفه ای شرایطی فراهم شود تا رسیدگی به عرضه اولیه شرکت ها با دقت بالا و به سرعت صورت گیرد. همچنین باید زمینه توسعه تامین مالی اولیه شرکت های خصوصی در راستای رشد بخش واقعی باعث ایجاد شود.

همچنین باید هدف دولت از تشویق سرمایه گذاران و ورود مردم به بازار بدرستی روشن شود . برهمین اساس انتظار می رود وزارت اقتصاد ضمن شفاف سازی صراحتاً روشن کند که بهره مندی دولت از تحولات بازار طی ماه های اخیر چه از  محل عرضه اولیه و چه از محل مالیات بر معاملات در بازار ، چه میزان بوده و آیا اساساً دولت توانسته اهداف را تحقق بخشد .

بهره‌مندی دولت از این دو امر نشان می دهد تا چه اندازه می توان امید داشت در آینده به ویژه در چهار ماه باقی مانده سال برای استفاده از ظرفیت بازار برنامه جدی دارد یا خیر؟ بر این اساس روشن شدن موضع دولت نسبت به بازار می تواند برای سرمایه گذاران روشنگر باشد.

چنانچه فرض شود هدف دولت از توسعه بازار به واسطه ورود منابع و سرمایه گذاران جدید،تعمیق بازار و توسعه تامین مالی بخش خصوصی و دولتی از طریق بازار سرمایه بوده ،باید اقداماتی می‌شد که در راستای تامین مالی اولیه از طریق بازار سرمایه باشد. یکی از این اقدامات می توانست افزایش عرضه های اولیه سهام شرکت های دولتی و خصوصی باشد.

این امر می توانست علاوه بر تامین مالی از کاهش ارزش دارایی های سرمایه گذاران نیز جلوگیری کند. زیرا هیجانات بازار تعدیل می شد و تنوع در دارایی ها امکان ایجاد و شکل دهی یک  پرتفوی با بازدهی قابل قبول را برای سرمایه گذاران چه به طور مستقیم و چه از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری فراهم می کرد.

اثر منفی برخوردهای ناصواب و چند چالش قدیم و جدید بازار

برخی برخوردهای ناصواب باعث شد نه تنها در حوزه تامین مالی دولتی ، اقدام موثری نشود بلکه بخش خصوصی نتواند بهره چندانی از منابع هدایت شده به بازار سرمایه در راستای توسعه فعالیت  بخش واقعی ببرد. لذا منابع هدایت شده به بازار صرفاً باعث رشد قیمت‌ها و در ادامه باعث کاهش ارزش دارایی‌های سرمایه گذاران خرد شد.

مهمترین نکته در ایجاد بی اعتمادی به بازار همین نحوه رفتار  است و در کنار این امر، دانش پایین افراد  از یک سو و سیل اطلاعات توسط کانال هایی ( با دانش سطحی و بعضاً سیگنال‌هایی که امیدهای واهی به سرمایه‌گذاران می داد توسط افرادی که به صورت برنامه ریزی شده در جهت هدایت سرمایه گذاران خرد به سمت سهام های خاصی بودند) زیان سرمایه‌گذاران خرد و کم دانش را دو چندان کرد.

در این میان چالش اساسی بازار سرمایه، نهادینه نبودن دانش سرمایه گذاری در اقتصاد ایران است و برخی ضعف های نظارتی و عدم نظارت بر فعالیت و نوع معاملات این گروه ها  و شناسایی دیرهنگام معاملات در کنار ضعف های دیرپا و کهنه دیرساخت‌ها از جمله چالش‌های مهم به شمار می رود.

گل به خودی سهامداران با استفاده از سیگنال های واهی

سرمایه گذاران خرد باید در تصمیم گیری به  عوامل بنیادین و ویژگی‌های درآمدزایی و ساختار هزینه شرکت ها و همچنین آینده صنعت و شرکت‌های فعال توجه داشته و بر اساس این ویژگی ها تصمیم بگیرند. اما متاسفانه برخی افراد به علت دانش نسبتاً پایین به تحلیل صنایع ، صرفاً به سیگنال های واهی که وعده کسب سود معجزه آسا را به آنها می‌دادند ، توجه کرده و سرمایه‌ها را در سهام گذاشته اند که نه تنها سود آور نبوده بلکه برای مدت طولانی عملکرد مناسبی در بازار نداشته‌اند.

سرمایه‌گذاران خرد می توانند بخشی از دارایی ها  را به طور غیر مستقیم و از طریق صندوق های سرمایه گذاری در بازار وارد کنند. علاوه براین نگهداری اوراق بدهی با درآمد ثابت نیز می تواند ریسک پرتفوی را کاهش دهد. همچنین توصیه می شود سرمایه گذاران تازه وارد، ترکیبی از این دارایی ها را با توجه به ویژگی های بنیادین انتخاب کنند