دارا یکم چرا ارزان است؟

بنابراین واحدهای صندوق ۲۶ درصد کمتر از NAV به فروش می‌رسد. اما این موضوع تازه‌ای نیست و دارندگان واحدهای دارا یکم ماه‎ها است که با چنین شرایطی مواجهند. از همان دومین هفته شروع معاملات دارایکم (میانه‎های تیر ماه) قیمت واحدهای صندوق به کمتر از ارزش ذاتی خود رسید. پس از آن نیز نه تنها هیچگاه این دو رقم به هم نزدیک نشدند، بلکه در برخی بازه‌ها اختلاف قیمت واحدهای صندوق با NAV به حدود ۳۵ درصد هم رسید.

اما چرا این موضوع برای دارایکم اتفاق افتاد؟ آیا بازارگردان صندوق مقصر است؟ آیا سرنوشت مشابهی پیش روی پالایشی یکم است؟ می‌توان چشم‌انداز بهبودی برای دارایکم متصور بود؟ مدیرصندوق دارا یکم شرایط این صندوق را تشریح و به این پرسش‌ها پاسخ داد.

چرا دارا یکم به کمتر از NAV رسید؟

آنطور که محمدبختیار نصرآبادی، مدیر صندوق دارایکم می‌گوید، فاصله قیمت با NAV (ناو) در صندوق‌های سرمایه‌گذاری امری رایج و طبیعی است. به گفته او، صندوق‌ها و شرکت‎های سرمایه‌گذاری معمولا چند درصد زیر NAV معامله می‌شوند. در واقع اگر قیمت‌ها پایین‌تر از ناو نباشد، اصلا خرید واحدهای صندوق توجیه پذیر نیست. این موضوع در خصوص ETFهای غیردولتی نیز صادق است.

با این حال مدیرصندوق دارا یکم بر این باور است که فاصله قیمت‎ها با NAV در این صندوق غیرطبیعی است. در واقع برای صندوق دولتی دارایکم فاصله ۱۰ تا ۱۵ درصد کمتر ازNAV دور از انتظار نبود، اما فاصله ۲۵ تا ۳۰ درصدی کنونی توجیه پذیر نیست. او ریشه این موضوع را در سه ویژگی خاص صندوق‌های سرمایه‌پذیر دولتی از جمله دارایکم می‌داند. مدیرصندوق دارایکم در این خصوص می‌گوید:

 اول اینکه در اساس نامه این صندوق‌ها رکن بازارگردان در نظر گرفته نشده است. یعنی نهاد جداگانه‌ای که با اخذ کارمزد و با شرایطی خاص اقدام به بازارگردانی کند، وجود ندارد.

 دوم اینکه ۱۰۰ درصد این صندوق‌ها شناور هستند. این یعنی باید هر روز آمادگی ثبت ۱۰۰ درصد سفارش فروش در این صندوق‌ها و جذب این سفارش‌ها وجود داشته باشد.

 سوم اینکه این صندوق‎ها ارزش بازاری بسیار بالایی دارند و پول زیادی برای حمایت از آنها لازم است. به طور مثال ارزش دارایکم به حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان می‌رسد، این موضوع در کنار شناوری ۱۰۰ درصدی، به معنای حجم عظیمی سرمایه برای بازارگردانی و حمایت از معاملات صندوق است.

این ویژگی‌ها در حالی هدایت و بازارگردانی دارایکم را دشوار می‎کند که به گفته نصرآبادی دامنه نوسان ۱۰ درصدی، این صندوق‎ها را به محلی جذاب برای نوسان‌گیری بدل کرده است و با توجه به فاصله NAV با قیمت یونیت‌های صندوق، بسیاری تنها با هدف نوسان‌گیری وارد معاملات این صندوق می‌شوند.

بر این اساس نزدیک کردن قیمت صندوق به NAV کار بسیار سختی به نظر می‎رسد.

دارایکم چگونه بازارگردانی می‌شود؟

آنطور که مدیرصندوق دارایکم می‎گوید بر اساس اساسنامه این صندوق، خود صندوق باید کار بازارگردانی را انجام دهد. در اساسنامه آمده است که برای بازارگردانی واحدهای صندوق، ۵ درصد از منابع جذب شده را باید برای بازارگردانی کنار گذاشت و ۹۵ درصد آن برای خرید سهام دولت صرف شود.

به گفته او حدود ۶ هزار میلیارد تومان در صندوق دارا یکم جذب شد که ۵ درصد آن که بالغ بر ۲۹۴ میلیارد تومان می‌شد، برای بازارگردانی کنار گذاشته شد.

اما این صندوق زمانی باز شد که ارزش آن به ۱۵ هزار میلیارد تومان می‌رسید و سرمایه موجود برای بازارگردانی کمتر از ۲ درصد ارزش صندوق بود. این رقم برای صندوقی که ۱۰۰ درصد آن شناور است، بسیار ناچیز است.

نصرآبادی در ادامه می‌گوید، زمانی که معاملات دارایکم آغاز شد، ما انتظار داشتیم حجم فروش بالا باشد. چراکه قیمت نسبت به زمان ثبت سفارش بالا رفته بود. زمانی که قیمت‌ها بالای NAV بود خریدی انجام ندادیم و زمانی خرید و حمایت از صندوق را شروع کردیم که قیمت‌ها به زیر NAV رسید.

او با بیان اینکه حجم فروش به شکلی بود که باید روزی ۴۰ میلیارد تومان برای حمایت از قیمت‎ها هزینه می‌شد، افزود: بنابراین سرمایه‌ای که برای بازارگردانی کنار گذاشته شده بود در عرض چند روز صرف شد و افت قیمت‎ها نیز ادامه یافت. در نهایت قیمت‌ها نه تنها به NAV نزدیک نشد بلکه حتی به قیمت خریدمان هم نرسید که بتوانیم یونیت‌های خریداری شده را بفروشیم. از این رو حالا هیچ پولی برای بازارگردانی صندوق وجود ندارد.

بازارگردانی پالایشی یکم شانس بیشتری دارد؟

در این میان بسیاری اعلام می‎کردند که دومین ETF دولتی به سرنوشت دارایکم دچار خواهد شد. به این معنا که قیمت واحدهای این صندوق به زیر NAV خواهد رسید و سهامداران آن با زیان گسترده‌ای مواجه خواهند شد. تنها ۵ روز از آغاز معاملات پالایشی یکم می‌گذرد و شاید زمان بیشتری باید طی شود تا بتوان روند معاملت این صندوق را رصد کرد. با این حال طی سه روز ابتدایی معاملات پالایشی یکم قیمت آن از NAV بیشتر بود و در دو روز گذشته کمتر. با این حال این اختلاف ناچیز است.

در این میان صندوق پالایشی یکم نیز فاقد رکن بازارگردانی است و بازارگردان این صندوق نیز خود صندوق و ۵ درصد از سرمایه‌های جذب شده آن است. با این حال مدیرصندوق دارایکم بر این باور است که شرایط بازارگردانی برای پالایشی یکم بهتر است، چراکه اولا، سرمایه بیشتری در اختیار بازارگردان است و ثانیا اینکه ارزش صندوق نسبت به زمان پذیره‎نویسی رشد نکرده است. در واقع حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان در این صندوق سرمایه جذب شد که ۵ درصد بازارگردانی آن به حدود ۷۰۰ میلیارد تومان می‌رسد. از سوی دیگر ارزش صندوق حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان باقی ماند. بر این اساس همان حدود ۵ درصد سرمایه در اختیار صندوق برای بازارگردانی وجود دارد.

کی دارایکم به سمت NAV می‌رود؟

نصرآبادی بر این باور است تنها زمانی می‎توان امیدوار بود که قیمت صندوق دارایکم به ارزش ذاتی خود نزدیک شود که رکن بازارگردان مستقلی برای آن در نظر گرفته شود.

از آنجایی که دارایکم تحت اداره دولت است، بنابراین این دولت است که باید برای بازارگردانی آن نیز فکری کند. اما دولت و ناظر بازار در حالی به فکر بازارگردانی صندوق‌های سرمایه‌پذیر خود نیستند که در ماه‎های اخیر بسیاری از شرکت‎ها را به دلیل معرفی نکردن بازارگردان توبیخ کرده و بارها در لزوم و مزایای بازارگردانی داد سخن داده‌اند. اینجاست که باید گفت: «رطب خورده منع رطب چون کند؟»