بورس تا کی می ریزد؟

شاخص کل بورس تهران دیروز ۲۷هزارو ۵۰۰واحد کاهش یافت تا بیشترین میزان نزول بورس در سال‌ جاری به ثبت برسد؛ با این میزان نزول، مهم‌ترین خط حمایت شاخص کل بورس که از دی ‌ماه پارسال تاکنون حفظ شده بود، شکست. سازمان بورس معتقد است؛ بازار سرمایه، قربانی سیاست نادرست پولی و نقدینگی شده است. گویا قرار نیست روند نزولی بورس متوقف شود.

شیب این روند نزولی حتی این روزها و درآستانه برگزاری انتخابات ریاست ‌جمهوری در ۱۸خرداد‌ تندتر هم شده است. تداوم این روند نزولی از مرداد پارسال تاکنون که نزدیک به ۹‌ماه طول کشیده، به تقابل گفتمان‌ها درباره دلایل نزول بورس منجر شده است. درطول ۹‌ماه گذشته کارشناسان بازار سرمایه بارها تأکید کرده‌اند بازار سرمایه قربانی سیاست‌های پولی شده؛ موضوعی که در ۹‌ماه گذشته همیشه مقامات بازار پول، آن را کتمان کرده‌اند، اما هفته قبل رییس‌کل بانک مرکزی که نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌ جمهوری هم شده، بالاخره به‌صورت تلویحی این موضوع را پذیرفت و برخلاف گفتمان ۹‌ماه گذشته از در دوستی و مسالمت‌آمیز با فعالان بازار سرمایه در آمد.

او اما با وجود آنکه به‌صورت تلویحی نقش متغیر‌های پولی را پذیرفت، در عین حال تأکید کرد؛ علت کاهش نرخ بهره کاهش تقاضا برای پول بوده و علت کاهش تقاضا برای پول هم وقوع کرونا بوده است. موضوعی که به‌نظر می‌رسد نوعی فرافکنی است زیرا آمار‌ها نشان می‌دهد عامل اصلی کاهش نرخ سود، تلاش سیاستگذار برای تامین کسری بودجه دولت بوده که در تنگنای شدید مالی بوده و به تامین ۵۲هزار میلیارد تومان نقدینگی از طریق بازار سرمایه منجر شده است. دیروز یک مقام مسئول در سازمان بورس هم به نوعی این موضوع را تأیید کرد و عامل نزول بورس را سیاست‌های نادرست پولی و نقدینگی دانست.

شکست خط حمایت

فارغ از اینکه دلایل نزول بورس در ۹‌ماه گذشته چه بوده، روند نزولی بورس همچنان ادامه دارد و این روند هر روز ابعاد تازه‌تری پیدا می‌کند؛ به‌طوری که در مبادلات روز شنبه بزرگ‌ترین سقوط بورس از ابتدای سال‌ جاری تاکنون ثبت شد. دیروز شاخص کل بازار سهام با ۲۷هزارو ۵۰۰واحد کاهش در سطح یک میلیون و ۱۲۷هزار واحد متوقف شد. ارزش معاملات خرد هم به پایین‌ترین حد خود معادل ۲۴۰۰میلیارد تومان رسید. با این نزول ۲.۵درصدی، میزان زیان سهامداران از مرداد پارسال تاکنون از مرز ۴۵درصد گذشت. دیروز همچنین روند خروج نقدینگی از بازار سهام شتاب گرفت و جمعا ۹۷۶میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شد.

این بالاترین میزان خروج نقدینگی از سوی سهامداران حقیقی از ابتدای امسال تاکنون است. آن‌طورکه آمارها نشان می‌دهد؛ فقط از ابتدای امسال ۱۵هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده است. هنوز مشخص نیست مقصد نقدینگی خارج شده از بازار سهام کدام بازار بوده، اما شواهد نشان می‌دهد، این نقدینگی به سمت بازار اوراق بدهی و رمز ارزها رفته است. اکنون این پرسش به‌وجود آمده که روند نزول شاخص کل بورس تا کجا ادامه خواهد داشت؟

نزول تا کجا ادامه دارد؟

تحلیلگران بر این باورند که آنچه عامل نزول بورس بوده، سیاست‌های نادرست پولی بوده است؛ با این حال هرچه به زمان انتخابات ریاست‌ جمهوری نزدیک می‌شویم اثر انتخابات بر بازار سهام بیشتر می‌شود و این احتمال که روند نزولی بازار سهام تا زمان انتخابات ادامه داشته باشد، بیشتر شده است. تحلیلگران بر این باورند که نامشخص‌بودن سیاست‌های اقتصادی رییس‌جمهور بعدی در مورد نرخ بهره، نقدینگی، چاپ پول، اقتصاد آزاد و تعامل با بازارهای جهانی، به بروز ابهام در بازار سرمایه منجر شده و سهامداران تا تعیین تکلیف انتخابات ریاست‌ جمهوری، نقدینگی تازه‌ای وارد بازار سهام نخواهند کرد.

ولی نادی قمی، کارشناس بازار سرمایه در این‌باره می‌گوید: یکی از مشکلات فعلی بازار سهام ابهام درباره سیاست‌های دولت آینده درخصوص بازار سهام است که بعضا موجب تغییر قواعد بازی در بازار سرمایه شده است.

امیرعلی امیرباقری، دیگر کارشناس بازار سرمایه هم مهم‌ترین عوامل اثر‌گذار بر بازار سرمایه را در شرایط فعلی، ابهامات داخلی و خارجی معرفی می‌کند و می‌گوید: مهم‌ترین ابهام داخلی هم‌اکنون انتخابات ریاست‌ جمهوری و مهم‌ترین ابهام خارجی مذاکرات وین است. در حوزه سیاست خارجی به‌دلیل وجود امیدواری‌های نسبی در زمینه گشایش‌های سیاسی می‌توان انتظار داشت که در کوتاه‌مدت شاهد رشد قیمت ارز نباشیم و شوک‌های تورمی به بازار تحمیل نشود. او درباره انتخابات ریاست‌ جمهوری هم به‌عنوان یک ابهام داخلی توضیح می‌دهد: هر چند کاندیداها برنامه‌های اقتصادی متنوعی دارند، اما هنوز هیچ‌یک از کاندیداها برنامه خاصی را مطرح نکرده است؛ بنابراین بازار نسبت به برنامه اقتصادی کاندیداها ناآگاه است. به‌گفته او رییس ‌جمهوری جدید باید برنامه‌های خود را در مورد چاپ پول، افزایش نقدینگی و سود بانکی به‌صورت شفاف اعلام کند تا بازار بتواند براساس برنامه‌های ارائه شده تصمیم‌گیری کند.

عباس گمار، کارشناس بازار سرمایه هم تأثیر انتخابات ریاست‌ جمهوری بر بازار سهام را تأیید می‌کند، اما بر این باور است که اثر مذاکرات هسته‌ای در وین بر بازار سهام بیشتر است. او در این‌باره می‌گوید: بازار سرمایه از متغیرهای اسمی بیرونی مثل نرخ ارز، نرخ تورم و قیمت‌های جهانی تأثیر می‌پذیرد و به‌نظر می‌رسد تداوم نزول بازار سهام به سبب ابهام بر سر احیای برجام باشد. به‌گفته او با احیای برجام، ریسک سیستماتیک کاهش ‌یافته و کل صنایع از این اتفاق تأثیر می‌پذیرند.

از سوی دیگر سهام شرکت‌هایی که پتانسیل فروش بیشتر و مشارکت با سرمایه‌گذاران خارجی را دارد، از احیای برجام به‌شدت منتفع خواهد شد. او در عین حال به اثر انتخابات ریاست‌جمهوری بر بورس اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: علاوه بر ابهام برجام، ابهام در مورد دولت بعدی هم بر سر بازار سرمایه سایه افکنده و مشخص نیست دولت بعدی چه سیاستی در روابط خارجی خود خواهد داشت. به‌نظر می‌رسد این ابهامات تا زمان تعیین تکلیف نتیجه انتخابات ادامه خواهد داشت.