طالبان در یک قدمی فتح کامل غزنی

حمله آنها به غزنی – در مسیر بزرگراهی که کابل را به استان جنوبی قندهار پیوند می‌دهد- نشان دهنده رویکرد تهاجمی طالبان علیه دولت مرکزی است و درست در زمانی رخ می‌دهد که نیروهای خارجی آماده خروج از این کشور هستند. الجزیره در گزارش دیروز چهارشنبه نوشت: مقام‌های افغان با تایید حمله طالبان اعلام کردند که نیروهای ارتش درصدد بازپس‌گیری مناطق از دست رفته هستند.

 به نوشته الجزیره، طالبان سالهاست حضور قدرتمندی در استان غزنی دارد، اما مقام‌های پلیس استانی می‌گویند حمله نیمه شب این گروه از چند جهت شدیدترین حمله از سوی این گروه مسلح بود. عبدالجامی، از اعضای شورای استانی غزنی، می‌گوید: «وضعیت در غزنی متغیر است. بیشتر مناطق از دست رفته به دست نیروهای دولتی افغان پس گرفته شد».

با تشدید درگیری نیروهای دولتی با طالبان، مردم در برخی نقاط افغانستان فعالانه وارد نبرد با این گروه شده‌اند. «اجمل عمر شینواری»، سخنگوی نیروهای امنیتی و دفاعی طالبان، می‌گوید افغان‌هایی که مشتاقند علیه طالبان سلاح دست بگیرند در حال جذب شدن در ساختار نیروهای ارتش هستند.

 او می‌گوید: «این افراد آموزش می‌بینند و سپس در مناطق جنگی در کنار نیروهای امنیتی افغانستان وارد نبرد با طالبان خواهند شد». الجزیره در جدیدترین گزارش خود می‌نویسد طالبان تقریبا ۹۰ ولایت از ۴۰۰ ولایت افغانستان را به دست گرفته است. با این حال، ادعای این گروه از سوی دولت به چالش کشیده شده است. روز شنبه حدود ۵ هزار خانواده افغان خانه‌های خود را در شهر شمالی قندوز پس از درگیری‌های شدید نیروهای دولتی با طالبان ترک کردند.

«توماس گیبون نف» و «اریک اشمیت» هم در گزارش ۲۹ ژوئن برای نیویورک تایمز نوشتند: فرماندهی نیروهای آمریکا در افغانستان هشدار داد که اگر نیروهای آمریکایی و بین‌المللی ظرف هفته‌های آینده از این کشور خارج شوند، افغانستان احتمالا در مسیر جنگ داخلی پرآشوب قرار خواهد گرفت.

ارزیابی او یکی از معدود اظهارنظرهای عمومی از سوی یک ژنرال ۴ ستاره آمریکایی در افغانستان است. ژنرال «اوستین. اس. میلر» طی یک کنفرانس خبری به خبرنگاران گفت:«جنگ داخلی بی‌تردید مسیری است که می‌تواند محقق شود اگر با همین دست فرمان حرکت کنیم. این یک نگرانی برای جهان خواهد بود». برخی برآوردهای اطلاعاتی می‌گوید با خروج آمریکا و نیروهای بین‌المللی از افغانستان، این کشور ظرف ۶ ماه تا ۲ سال فروخواهد پاشید. سخنان میلر هم پنجره‌ای است به روی تنش‌هایی که میان کاخ سفید و پنتاگون جریان دارد. رهبران پنتاگون اصرار دارند تعدادی از نیروهای آمریکایی باید برای رصد پیشرفت‌های طالبان در افغانستان باقی بمانند. آنها به نگرانی‌های امنیتی و ضد تروریستی اشاره می‌کنند اما بایدن در ماه آوریل حرف آخر را زد: تمام نیروهای آمریکایی به جز کارکنان سفارت تا ۱۱ سپتامبر خارج خواهند شد.

«گیبون نف- اشمیت» در بخش دیگری از گزارش خود نوشتند، خروج نیروها به مرحله‌ای رسید که ژنرال میلر به زودی از فرماندهی وداع گوید. دوران رهبری او از سپتامبر ۲۰۱۸ آغاز شد و احتمالا در سپتامبر ۲۰۲۱ هم با افغانستان وداع کند. او می‌گوید طالبان حملات زیادی به نیروهای آمریکایی نداشته و بیشتر حملات خود را بر تشدید خشونت‌ها در افغانستان و حمله به نیروهای امنیتی و غیرنظامیان متمرکز کرده است.

این گزارشگران به نقل از مقام‌های آمریکایی می‌گویند: احتمالا ۶۵۰ نیروی نظامی آمریکایی در افغانستان باقی بمانند تا وظیفه حفظ امنیت دیپلمات‌ها را بر عهده بگیرند. یک مقام نظامی آمریکایی که خواست نامش فاش نشود با ذکر برخی اطلاعات مهم گفت از زمانی که بسیاری از تجهیزات ارتباطاتی و مخابراتی پیشرفته آمریکا از افغانستان خارج شده است، جنگنده‌ها هم دیگر نمی توانند برای حمله به مواضع طالبان با زمین ارتباط بگیرند. به همین دلیل، پهپادها وارد میدان شده‌اند. به تازگی، بیشتر حمایت‌های هوایی از افغانستان به خارج از این کشور منتقل شده است.

با کاهش حضور زمینی نیروهای آمریکایی، حضور هوایی آنها نیز کاهش یافته است. ایالات‌متحده میلیاردها دلار صرف حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان کرده اما معلوم نیست با خروج آمریکا آنها بتوانند امنیت را تامین کنند. ژنرال میلر می‌گوید: ایالات‌متحده «از قابلیت حمایت از نیروهای امنیتی افغان در صورت مورد حمله قرار گرفتن برخوردار است».

ژنرال میلر با اشاره به ناتوانی ارتش افغانستان می‌افزاید:«آنچه ما شاهدش هستیم از دست دادن سریع مراکز استان‌ها و مناطق مختلف است». او گفت: نظراتم را در مورد بازگرداندن نیروهای امنیتی برای دفاع از مناطق کلیدی و شهرها به مقام‌های افغان منتقل کرده ام. تاثیرات دومینووارِ سقوط مناطق و ولایت‌های مختلف موجب اعتبارزدایی از نیروهای امنیتی افغان شده است.

آنها طی روزها و هفته‌های اخیر خود را تسلیم طالبان کرده، خودروها و تجهیزاتشان نیز به دست طالبان افتاده و همین امر موجب تضعیف روحیه قوای دولتی و تقویت طالبان شده است. تجهیز ارتش‌های قبایلی و گروه‌های مردمی برای مقابله با طالبان چشم‌انداز بازگشت افغانستان به دوره جنگ‌سالاران را مطرح کرده است. گزارشگران نیویورک تایمز همچنین نوشتند که اشرف غنی و وزیر دفاع جدیدش در اظهارنظراتی ظاهرا از احیای گروه‌های مردمی در مقابله با طالبان دفاع کرده‌اند.

البته کارآیی شبه نظامیان در صحنه نبرد محل سوال است، اما دولت از ظهور آنها حمایت خواهد کرد؛ زیرا «این موجب ضربه از چند جهت به طالبان خواهد شد». «ابراهیم باهیس»، مشاور گروه بین‌المللی بحران می‌افزاید: «این ضربات ممتد از سوی این گروه‌ها موجب خونریزی در بدن طالبان خواهد شد.» با این حال، عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی دولت افغانستان و هدایت‌کننده مذاکرات صلح در قطر، در مورد فعال شدن گروه‌های شبه نظامی نظرات روشنی ندارد اما معتقد است که آنها باید در هماهنگی با نیروهای دولتی عمل کنند تا موجب شکاف در نیروهای امنیتی نشوند. به نوشته «گیبون نف- اشمیت»، دولت بایدن وعده حمایت مالی داده است: ۲۶۶ میلیون دلار کمک بشردوستانه و ۳/ ۳ میلیارد دلار کمک امنیتی و ۳ میلیون دز واکسن جانسون اند جانسون.

«گیبون نف- اشمیت- هلن کوپر» هم در گزارش دیگری مورخ ۲۹ ژوئن برای نیویورک تایمز نوشتند، سال‌ها فرودگاه بین‌المللی حامد کرزای مهم‌ترین دروازه به روی افغانستان بود. این فرودگاه نشانه‌ای نمادین از زندگی مدنی و عادی‌سازی در شرایطی بود که افغانستان اوضاع مساعدی نداشت. اما این فرودگاه که اکنون به فرودگاه کابل معروف است به آخرین نماد حضور ۲۰ ساله افغانستان تبدیل شده است.

 اگر ایالات‌متحده بتواند معامله با ترکیه را برای حفظ نیروها در راستای محافظت از فرودگاه نهایی کند، در آن صورت بایدن می‌تواند با خیال آسوده‌تری افغانستان را ترک کند و تمرکز خود را بر ایمن نگه داشتن سفارت آمریکا انجام دهد. اگر این معامله به نتیجه نرسد عواقب آن می‌تواند برای افغانستان چشمگیر باشد و احتمالا گروه‌های امدادگر دیگر نتوانند وارد افغانستان شوند. سخنگوی پنتاگون می‌گوید: «امنیت فرودگاه به هر شکل و به هر شیوه‌ای مهم است. این نه تنها برای آمریکا که برای هر کشوری که می‌خواهد حضوری دیپلماتیک در کابل داشته باشد هم مهم است.»

ژنرال بازنشسته آمریکایی «جیمز. جی. استاوریدیس» که به‌عنوان فرمانده ارشد ناتو در اروپا خدمت می‌کرد، می‌گوید: «بدون یک فرودگاه امن، توانایی انجام عملیات روزانه در سفارت در کشور وسیعی مانند افغانستان که به اندازه تگزاس است واقعا دشوار می‌شود.» او افزود: «علاوه‌بر ایمنی شخصی و توانایی برای تخلیه در شرایط اضطراری، هلیکوپترها و هواپیماها باید دیپلمات‌های آمریکایی، امدادگران، افسران اطلاعاتی و... را جابه‌جا کنند. بدون این قابلیت حیاتی، ماموریت‌های سفارت در آینده با دشواری مواجه شده و چه بسا عملا قطع شود». ترکیه به دلایل پیوندهای دینی و فرهنگی و اقتصادی میل به حضور در افغانستان دارد.

این کشور از سال ۲۰۰۱ نقشی سازنده در افغانستان ایفا کرده و در قالب نقش‌های غیررزمی، نیروهایی به افغانستان گسیل داشته است. این کشور هم‌اکنون ۶۰۰ نیرو در افغانستان دارد و وقتی خود تمایل به حضور دارد، نباید مانعی پیش راهش قرار داشته باشد.