قیمت فروش فوق‌العاده خودرو چگونه تعیین شد؟

قیمت‌گذاری محصولات ایران خودرو و سایپا بعد از کش و قوس‌های بسیاری بین شورای رقابت، خودروسازان و وزارت صنعت بالاخره در اردیبهشت ماه نهایی شد و بنا بر اعلام مهدی صادقی نیارکی معاون امور صنایع وزارت صنعت، نرخ‌های جدید خودرو عیناً مطابق با نرخ‌های تعیین شده از سوی شورای رقابت به خودروسازان ابلاغ شد.

در روزهایی که جلسات مختلفی برای قیمت‌گذاری خودرو برگزار می‌شد، اخبار مربوط به تعیین نرخ‌های جدید جزء پرمخاطب‌ترین اخبار رسانه‌های جمعی بود و عطش زیادی از سوی مخاطبان برای اطلاع از نتیجه این جلسات دیده می‌شد. همه منتظر بودند تا ببینند نتیجه بگومگوهای خودروسازان، شورای رقابت و وزارت صنعت بر سر نرخ خودروها به کجا می‌رسد و چه تصمیم نهایی در این مورد اتخاذ می‌شود؛ به ویژه آنکه تعیین نرخ‌های جدید با اوج گرفتن هرج و مرج در بازار خودرو و نارضایتی مردم از وضعیت بازار همراه بود و به صدور اولتیماتوم ۲۴ ساعته رضا رحمانی وزیر سابق صنعت برای مقابله با سوداگری و دلال بازی توسط خودروسازان هم رسید.

با برکناری رحمانی، مدرس خیابانی سرپرست وزارت صنعت منصوب شد و حالا نوبت مسئولان جدید وزارت صنعت بود تا برای حل بحران فروش و بازار خودرو فکری کنند. در نتیجه، برگزاری جلسات تعیین نرخ جدید خودروها و همچنین کنترل بازار خودرو با حضور و نظارت مستقیم مدرس خیابانی ادامه یافت اما ظاهراً بگومگوها بر سر مرجع اعلام نرخ نهایی خودروها همچنان پشت صحنه ادامه داشت و شورای رقابت و ستاد تنظیم بازار اعلام نرخ‌ها را به گردن همدیگر می‌انداختند. تا آن زمان رضا شیوا رئیس شورای رقابت گفته بود: نرخ محصولات ایران خودرو به طور متوسط ۱۰ درصد و نرخ محصولات سایپا به طور متوسط ۲۳ درصد افزایش یافته است.

در این فهرست به وضوح مشخص شده بود که محصولات ایران خودرو به طور متوسط ۱۰ درصد و محصولات سایپا نیز ۲۳ درصد افزایش نرخ پیدا کرده اند؛ یعنی همان موضوعی که رئیس شورای رقابت در مصاحبه‌های خود بارها به آن اشاره می‌کرد. به این ترتیب جداول منتشر شده دقیقاً منطبق با متوسط نرخ رشدی بود که شیوا اعلام می‌کرد.

* قیمت‌های فروش فوق العاده بر چه مبنایی تعیین شد؟

قیمت‌های اعلامی در این جداول برای ۴ خودرویی که شیوا قبلاً نرخ آنها را اعلام کرده بود، متفاوت بود به طوری که در این جداول، نرخ سایپا ۱۱۱ معادل ۳۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان، تیبا ۴۶ میلیون تومان، تیبا هاچ بک ۵۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و ساینا ۵۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان عنوان شده بود.

شیوا پیش‌تر در مورد نرخ تقریبی برخی خودروها گفته بود: نرخ سایپا ۱۱۱ معادل ۴۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تومن، ساینا ۵۹ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان، تیبای صندوق‌دار ۵۲ میلیون و تیبای هاچ‌بک ۵۹ میلیون تومان تعیین شده است.

پس از انتشار جداول شورای رقابت، صادقی نیارکی معاون وزیر صنعت اعلام کرد که نرخ نهایی خودروها همان جداول اعلام شده در مورد قیمت‌گذاری شورای رقابت است و آن نرخ‌ها عیناً از سوی وزارت صنعت به خودروسازان ابلاغ شده است.

در عین حال، رئیس شورای رقابت که از انتشار جداول مربوطه چندان خرسند نبود، عنوان کرد که «نرخ‌های نهایی خودروسازان حدود ۱۴ درصد بالاتر از نرخ‌های شورای رقابت خواهد بود.» در سال ۹۲ نیز که نرخ خودروها از سوی شورای رقابت اعلام شد، خودروسازان با اضافه کردن هزینه هایی مانند بیمه، مالیات و شماره‌گذاری و همچنین هزینه برخی آپشن ها، نرخ نهایی محصولاتشان را اعلام کردند.

اما این بار هر چقدر مردم منتظر اعلام نرخ نهایی خودروها شدند، انتظارشان ثمر نداد و نرخی اعلام نشد تا اینکه وزارت صنعت و خودروسازان برنامه فروش فوق العاده خودرو را اعلام کردند و قرار شد ۲۵ هزار دستگاه خودرو از طریق قرعه کشی به متقاضیان عرضه شود. جزییات نحوه فروش این خودروها، محدودیت‌های اعمال شده و قرعه کشی برای عرضه خودرو آنقدر کنجکاوی مردم را برانگیخت که کم کم موضوع قیمت‌گذاری خودروها از یادها رفت و توجهات به شرایط ثبت نام خرید خودرو جلب شد. بمباران اطلاعات در حدی بود که حتی وقتی نرخ خودروها در برنامه فروش فوق العاده خودروسازان اعلام شد، به نرخ‌های اعلامی توجه کمی شد.

در بخشنامه فروش سایپا تیبا SX رینگ فولادی به نرخ ۵۴ میلیون و ۴۰ هزار تومان، تیبا ۲ مدل EX رینگ فولادی ۶۰ میلیون و ۶۲۰ هزار تومان، ساینا EX رینگ فولادی ۶۱ میلیون و ۲۴۰ هزار تومان، سایپا ۱۵۱ SE وانت ۴۸ میلیون و ۵۴۰ هزار تومان و ۱۵۱ آپشنال رینگ آلومینیوم وانت ۶۹ میلیون و ۴۳۰ هزار تومان عرضه شد. همچنین طبق برنامه فروش ایران خودرو، نرخ پژو پارس TU۵ معادل ۷۹ میلیون و ۷۰۹ هزار تومان، پژو ۲۰۶ تیپ ۲ معادل ۷۱ میلیون و ۶۴۵ هزار تومان، پژو ۴۰۵ مدل SLX معادل ۶۸ میلیون و ۳۹۵ هزار تومان و رانا ۷۵ میلیون و ۴۵ هزار تومان اعلام شد.

* اختلاف حدود ۹ میلیون تومانی نرخ فروش فوق العاده با نرخ شورای رقابت

مقایسه نرخ‌های اعلام شده در فروش فوق العاده خودروسازان با قیمت‌های ابلاغی شورای رقابت نشان دهنده اختلاف قابل توجه بین این دو نرخ است به طوری که نرخ تیبا در فروش فوق العاده سایپا ۸ میلیون تومان بالاتر از نرخ تعیین شده توسط شورای رقابت است. حتی اگر بخواهیم طبق گفته شیوا، ۱۴ درصد بابت هزینه‌های دیگربه نرخ خودرو اضافه کنیم نهایتاً بیش از ۶.۵ میلیون تومان نباید به نرخ فروش این خودرو اضافه شود.

همچنین در مورد تیبای هاچ بک شاهد اختلاف ۸ میلیون و ۸۲۰ هزار تومانی نرخ فروش فوق العاده با نرخ شورای رقابت هستیم که در این مورد هم با در نظر گرفتن هزینه ۱۴ درصدی خودروساز، نرخ نهایی نباید بیش از ۸ میلیون و ۲۶۰ هزار تومان باشد. در خصوص ساینا نیز باید به اختلاف ۸ میلیون و ۸۴۰ هزار تومانی بین نرخ فروش سایپا و نرخ شورای رقابت اشاره کرد در حالی که حتی با احتساب هزینه ۱۴ درصدی، اختلاف نرخ این خودرو نباید بیش از ۷ میلیون و ۳۳۶ هزار تومان باشد.

در این میان باید به صحبت‌های نیارکی معاون امور صنایع وزارت صنعت نیز توجه کنیم که اخیراً اعلام کرد نرخ خودرو در طرح فروش فوق العاده خودرو، تثبیتی است یعنی نرخ هایی که شورای رقابت اعلام کرده است. این صحبت وی نیز در تناقض با نرخ‌های اعلامی توسط خودروسازان است.

به این ترتیب پس از کشمکش بسیار، در نهایت ضمن اینکه هیچ نهادی مسئولیت اعلام نرخ جدید خودروها را بر عهده نگرفت، اصولاً مشخص نشد که نرخ خودروها در فروش فوق العاده بر چه مبنایی محاسبه شده و چرا باید بین نرخ خودروسازان و نرخ‌های ابلاغی شورای رقابت اختلاف وجود داشته باشد. در این شرایط همچنان این سوال برای مردم مطرح است که آیا قیمت‌های فروش فوق العاده به درستی از سوی خودروساز محاسبه و اعلام شده یا اینکه ممکن است چند وقت دیگر رئیس شورای رقابت باز هم از افزایش نرخ خودسرانه و بی‌ضابطه خودروسازان سخن گوید، همانطور که اخیراً اعلام کرده ایران خودرو قبلاً نرخ محصولاتش را بیش از حد افزایش داده بود! مردم می‌پرسند آیا پس از مصوبه شورای رقابت، مصوبه دیگری برای افزایش نرخ خودروسازان صادر شد و نرخ‌های جدید با دستورالعمل دیگری تعیین شدند؟

* بلاتکلیفی بازار و خودروهایی که نباید ۱۰ درصد بالاتر از نرخ نامعلوم معامله شوند

ابهام در قیمت‌گذاری خودروها فقط به همین ۴ محصول خلاصه نمی‌شود بلکه مشخص نبودن سرنوشت نرخ سایر خودروها نیز بازار را با بلاتکلیفی روبه‌رو کرده است. بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار، خودروی صفر در بازار آزاد فقط ۱۰ درصد بیشتر از نرخ کارخانه می‌تواند فروخته می‌شود. این در حالی است که هنوز نرخ کارخانه‌ای خودروهای دیگر (به جز محصولاتی که در فروش فوق العاده عرضه شدند) اعلام نشده و مشخص نیست که آیا نرخ اعلامی شورای رقابت برای این خودروها هم دستخوش تغییر قرار خواهد گرفت یا خیر؟

در این بین حتی یدالله صادقی، رئیس سازمان صنعت استان تهران از بازرسی بازار خودرو برای کنترل نرخ‌های فروش خبر داده و گفته است پس از اینکه ۲۲ اردیبهشت‌ماه، ستاد تنظیم بازار قیمت‌گذاری خودروها را اعلام کرد، مقرر شد نرخ خودرو صفر در بازار ۱۰ درصد بالاتر از نرخ کارخانه باشد، بازرسی‌های ما در سازمان صنعت برای کنترل قیمت‌ها آغاز شده است. این در حالی است که اصولاً مردم و نمایشگاه داران خودرو از قیمت‌گذاری نهایی خودروها اطلاعی ندارند که بخواهند بر اساس آن، ۱۰ درصد را محاسبه کنند. از سوی دیگر، جلساتی هم برای قیمت‌گذاری سایر خودروها (به جز خودروهای موجود در فهرست شورای رقابت) در وزارت صنعت برگزار شد که نتیجه‌ای از آن نیز بیرون نیامد.

نگاهی به اتفاقات رخ داده طی هفته‌های اخیر برای قیمت‌گذاری کارخانه‌ای خودروها و کنترل بازار خودرو نشان می‌دهد ظاهراً هیچ دستگاهی شهامت اعلام نرخ‌های جدید خودرو را ندارد و در نتیجه مردم و بازار همچنان با ابهامات زیادی در این خصوص روبه‌رو هستند. به این ترتیب نه تنها سرانجام قیمت‌گذاری خودرو از منظر مردم مشخص نشده بلکه کنترل بازار با محدودیت اختلاف ۱۰ درصدی نرخ فروش خودرو با نرخ کارخانه نیز بیشتر به یک نمایش تبدیل شد که فروشندگان و بازار را در بلاتکلیفی قرار داده و همین قفل شدن معاملات بازار می‌تواند منجر به انباشت تقاضا شود که در صورت ورود یکباره آن به بازار، دوباره جرقه احتمالی برای رشد قیمت‌ها زده خواهد شد.