چگونه آلرژی فصلی را درمان کنیم؟ / تفاوت حساسیت با کووید ۱۹

معمولاً پزشکان می‌توانند آلرژی‌ها را در صورت بروز علائم معمول مانند آبریزش، خارش بینی و خارش چشم در یک فصل خاص، تشخیص دهند.

اسپری‌های کورتیکواستروئیدی بینی، آنتی‌هیستامین‌ها و ضد احتقان‌ها به تسکین علائم کمک می‌کنند.

آلرژی فصلی که به عنوان تب یونجه شناخته می‌شود یک مشکل شایع است. این بیماری تنها در بعضی از اوقات سال، به خصوص در بهار، تابستان و پاییز، بسته به ماده‌ای که بدن فرد نسبت به آن حساسیت دارد، دیده می‌شود.

علائم در درجه اول غشای پوشاننده بینی را درگیر می‌کند و باعث رینیت آلرژیک می‌شود و یا غشای پوشاننده پلک‌ها و لایه پوشاننده سفیدی چشم (ملتحمه) را تحت تأثیر قرار داده و بروز ورم ملتحمه آلرژیک را موجب می‌شود.

اصطلاح تب یونجه تا حدی گمراه‌کننده است زیرا علائم فقط در تابستان، که یونجه به طور سنتی برداشت می‌شود، بروز نمی‌کند و هرگز شامل تب نمی‌شود. تب یونجه معمولاً واکنشی به گرده‌ها و علف‌ها است. گرده‌هایی که باعث تب یونجه می‌شوند با توجه به فصل، متفاوت است:

• بهار: معمولاً درختان (مانند بلوط، نارون، افرا، توسکا، توس، سرو کوهی و زیتون)

• تابستان: علف‌ها (مانند برمودا، تیموتی، باغ میوه و علف‌های جانسون) و علف‌های هرز (مانند خار روسی و چنار انگلیسی)

• پاییز: راگوید (نوعی ابروسیا)

نکته: مناطق مختلف، فصول گرده بسیار متفاوت دارند. ممکن است افراد به یک یا چند گرده واکنش نشان دهند، بنابراین فصل آلرژی برای آن‌ها ممکن است از اوایل بهار تا اواخر پاییز باشد. همچنین آلرژی فصلی توسط هاگِ کپک ایجاد می‌شود، که می‌تواند به مدت طولانی در بهار، تابستان و پاییز در هوا منتقل شود.

ورم ملتحمه آلرژیک ممکن است در صورت تماس مستقیم مواد معلق در هوا، مانند گرده‌ها، با چشم ایجاد شود.

تب یونجه می‌تواند باعث خارش بینی، سقف دهان، پشت گلو و چشم شود. خارش ممکن است به تدریج یا ناگهانی شروع شود. آبریزش بینی رخ می‌دهد و ترشحات آبکی شفافی ایجاد می‌کند و ممکن است دچار گرفتگی شود.

در کودکان، گرفتگی بینی ممکن است منجر به عفونت گوش شود. پوشش بینی ممکن است متورم و تقریباً به رنگ بنفش تغییر کند.

همچنین ممکن است سینوس‌ها پر شده و باعث سردرد و گاهی اوقات عفونت‌های سینوسی (سینوزیت) شوند. عطسه نیز یک علامت رایج است.

گاهی اوقات ممکن است چشم‌ها به شدت دچار آبریزش و خارش شوند. سفیدی چشم نیز ممکن است قرمز شود و پلک‌ها قرمز و متورم گردند. استفاده از لنزهای تماسی می‌تواند چشم‌ها را بیشتر تحریک کند.

علائم دیگر شامل سرفه و خس‌خس سینه (به خصوص در افرادی که آسم دارند) و گاهی تحریک‌پذیری و مشکل خواب است.

شدت علائم با توجه به فصل متفاوت است.

بسیاری از افرادی که رینیت آلرژیک دارند آسم نیز دارند (که منجر به خس‌خس می‌شود)، که احتمالاً ناشی از همان محرک‌های آلرژی (آلرژن‌ها) است که به رینیت آلرژیک و التهاب ملتحمه منجر می‌شود.

تشخیص آلرژی فصلی

• ارزیابی پزشک

• گاهی اوقات آزمایش پوستی یا آزمایش ایمونوگلوبولین مخصوص آلرژن

تشخیص آلرژی فصلی، به علائمی که بروز می‌کند و به علاوه به موقعیت بروز علائم، یعنی فصلی که آلرژی در آن رخ می‌دهد، بستگی دارد. این اطلاعات می‌تواند به پزشکان کمک کند تا ماده حساسیت‌زا را شناسایی کنند.

به طور معمول، هیچ آزمایشی لازم نیست، اما گاهی، ترشحات بینی بررسی می‌شود که آیا حاوی ائوزینوفیل (نوعی گلبول سفید خون که در طی واکنش آلرژیک به تعداد زیاد تولید می‌شود) هست یا خیر.

آزمایش خراش پوست می‌تواند به تأیید تشخیص و شناسایی ماده آلرژی‌زا کمک کند. در این آزمایش، یک قطره از هر عصاره روی پوست فرد قرار می‌گیرد، و بعد با سوزن سوراخ می‌شود. سپس پزشکان مشاهده می‌کنند که آیا در آن ناحیه کهیر (ورم و برآمدگی رنگ‌پریده کوچک احاطه شده با ناحیه قرمزرنگ) اتفاق می‌افتد یا خیر.

در صورت مشخص نبودن نتایج آزمایش پوستی، آزمایش ایمونوگلوبولین مخصوص آلرژن (IgE) انجام می‌شود. برای این آزمایش، نمونه خون گرفته و آزمایش می‌شود.

درمان آلرژی فصلی

• اسپری‌های بینی کورتیکواستروئید

• آنتی‌هیستامین‌ها

• مواد ضد احتقان

• قطره چشم

• ایمونوتراپی با آلرژن

تسکین علائم بینی

اسپری بینی دارای کورتیکواستروئید معمولاً بسیار مؤثر است و در ابتدا استفاده می‌شود. اکثر این اسپری‌ها عوارض جانبی کمی دارند، اگرچه می‌توانند باعث خونریزی بینی و درد بینی شوند.

می‌توان از داروی آنتی‌هیستامین که به صورت خوراکی مصرف می‌شوند و یا به عنوان اسپری بینی استفاده می‌شود، به جای اسپری بینی کورتیکواستروئید یا علاوه بر آن استفاده کرد. آنتی‌هیستامین‌ها غالباً با داروی ضداحتقان مانند سودوافدرین که از راه دهان مصرف می‌شود، استفاده می‌شود.

بسیاری از ترکیبات آنتی‌هیستامین و ضداحتقان به صورت یک قرص تنها از طریق نسخه پزشک در دسترس هستند. با این حال، افراد مبتلا به فشارخون بالا نباید از داروی ضد احتقان استفاده کنند، مگر اینکه پزشک آن را توصیه و استفاده از آن را کنترل کند. همچنین، افرادی که از مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (نوعی داروی ضدافسردگی) استفاده می‌کنند نمی‌توانند محصولی را که ترکیبی از آنتی‌هیستامین و ضد احتقان است، مصرف کنند.

آنتی‌هیستامین‌ها ممکن است عوارض جانبی، به ویژه اثرات آنتی کولینرژیک داشته باشند. آن‌ها شامل خواب‌آلودگی، خشکی دهان، تاری دید، یبوست، مشکل در ادرار کردن، گیجی و سبکی سر هستند.

بسیاری از ترکیبات آنتی‌هیستامین و ضداحتقان به صورت یک قرص تنها از طریق نسخه پزشک در دسترس هستند. با این حال، افراد مبتلا به فشارخون بالا نباید از داروی ضد احتقان استفاده کنند، مگر اینکه پزشک آن را توصیه و استفاده از آن را کنترل کند

مواد ضد احتقان نیز به صورت قطره بینی یا اسپری در داروخانه موجود است که نباید بیش از چند روز در یک زمان استفاده شود زیرا استفاده مداوم از آن‌ها برای یک هفته یا بیشتر ممکن است گرفتگی بینی را بدتر یا طولانی کند، که به آن اثر برگشت می‌گویند، و در نهایت ممکن است منجر به گرفتگی مزمن شود.

عوارض جانبی اسپری‌های بینی کمتر و خفیف‌تر از داروهای خوراکی است.

سایر داروها نیز گاهی مفید هستند. کرومولین با نسخه به عنوان اسپری بینی در دسترس است و ممکن است به تسکین آبریزش بینی کمک کند و برای اثربخشی باید به طور مرتب استفاده شود. آزلاستین (آنتی‌هیستامین) و ایپراتروپیوم هم ممکن است مؤثر باشند. اما این داروها می‌توانند اثرات آنتی‌کولینرژیک مشابه با داروهای آنتی‌هیستامین خوراکی، به ویژه خواب‌آلودگی داشته باشند.

مونته لوکاست، اصلاح‌کننده لکوترین که با نسخه پزشک در دسترس است، التهاب را کاهش داده و به برطرف شدن آبریزش بینی کمک می‌کند. اما چگونگی استفاده بهتر از آن هنوز مشخص نشده است.

شستشوی مرتب سینوس‌ها با محلول آب گرم و نمک (سالین) ممکن است به روان شدن و شستشوی مخاط و آب‌رسانی لایه بینی کمک کند. این روش آبیاری سینوسی نامیده می‌شود.

اگر این روش‌های درمانی بی‌اثر هستند، ممکن است کورتیکواستروئید دهانی یا تزریقی برای مدت کوتاهی مصرف شود (معمولاً برای کمتر از ۱۰ روز). در صورت مصرف طولانی‌مدت از این دو طریق، کورتیکواستروئیدها می‌توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند.

تسکین علائم چشم

شستشوی چشم با شستشودهنده چشمی ساده (مانند اشک مصنوعی) می‌تواند به کاهش تحریک کمک کند. باید از هر ماده‌ای که ممکن است باعث واکنش آلرژیک شود خودداری شود. در دوره‌های التهاب ملتحمه، نباید از لنزهای تماسی استفاده شود.

قطره‌های چشمی حاوی آنتی‌هیستامین و دارویی که باعث تنگ شدن رگ‌های خونی (تنگ‌کننده عروق) می‌شود اغلب مؤثر هستند. این قطره‌های چشمی بدون نسخه پزشک در دسترس هستند. با این حال، ممکن است نسبت به قطره چشمی تجویزشده اثر کمتر و عوارض جانبی بیشتری داشته باشند.

قطره‌های چشمی حاوی کرومولین، که با نسخه پزشک در دسترس هستند، برای جلوگیری از ورم ملتحمه آلرژیک استفاده می‌شوند. در صورت پیش‌بینی قرار گرفتن در معرض ماده حساسیت‌زا، می‌توان از آن‌ها استفاده نمود.

اگر علائم بسیار شدید باشد، ممکن است از قطره‌های چشمی حاوی کورتیکواستروئیدها که با نسخه پزشک تهیه می‌شود، توصیه گردد. در طول درمان با قطره‌های چشمی کورتیکواستروئید، چشم‌ها باید به طور منظم از نظر افزایش فشار و عفونت توسط چشم‌پزشک بررسی شوند.

آنتی‌هیستامین‌هایی که از طریق دهان مصرف می‌شوند (مانند فکسوفنادین) نیز ممکن است مفید باشند، به ویژه هنگامی که بخش‌های دیگر بدن (مانند گوش، بینی یا گلو) نیز تحت تأثیر آلرژن‌ها باشند.

ایمونوتراپی آلرژن (حساسیت‌زدایی)

اگر سایر روش‌های درمانی بی‌نتیجه باشند، ایمنی درمانی با آلرژن به برخی افراد کمک می‌کند.

در موارد زیر به ایمونوتراپی نیاز است:

• وقتی علائم شدید باشد.

• هنگامی که نمی‌توان از آلرژن جلوگیری کرد.

• هنگامی که داروهایی که معمولاً برای درمان رینیت آلرژیک یا ورم ملتحمه استفاده می‌شوند، قادر به کنترل علائم نیستند.

ایمنی درمانی آلرژن برای تب یونجه باید پس از فصل گرده شروع شود تا فرد برای فصل بعدی آماده شود. ایمونوتراپی با شروع در فصل گرده عوارض جانبی بیشتری دارد زیرا مواد حساسیت‌زای گرده باعث تحریک سیستم ایمنی بدن می‌شوند.

چه تفاوتی بین کووید ۱۹ و حساسیت فصلی وجود دارد؟

کووید ۱۹ یک بیماری تنفسی مسری است که در اثر عفونت با ویروس کرونا رخ می‌دهد «SARS-CoV-۲» ویروسی است که باعث ایجاد کووید ۱۹ می‌شود.

آلرژی‌های فصلی که توسط گرده‌های معلق در هوا ایجاد می‌شوند، می‌توانند منجر به رینیت آلرژیک فصلی، که بینی و سینوس‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ورم ملتحمه آلرژیک فصلی، که چشم‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شود. جدول زیر علائم ناشی از آلرژی و کووید ۱۹ را مقایسه می‌کند.

کووید ۱۹ و آلرژی‌های فصلی علائم مشترکی دارند، اما تفاوت‌های اساسی بین این دو وجود دارد. به عنوان مثال، کووید ۱۹ می‌تواند باعث تب شود، که علامت رایج آلرژی‌های فصلی نیست.