عامل اصلی پوسیدگی دندان‌ها چیست؟

گونه‌های استرپتوکوکوس موتانس یکی از اصلی‌ترین باکتری‌های عامل پوسیدگی هستند. برای جلوگیری از انتشار آنها و آسیب رسانی به دندان، بهترین راهکار رعایت بهداشت مناسب دهان است. باکتری که باعث پوسیدگی دندان می‌شود، میکروارگانیسمی است که خودش را در قالب یک روکش به نام پلاک دندانی روی دندان قرار می‌دهد. پلاک‌های دندانی لکه‌های سفید روی دندان هستند و زمانی که پوسیدگی افزایش پیدا می‌کند، به دندان آسیب وارد خواهند کرد.

چنانچه پیش از این هم در بخش سلامت دهان و دندان نمناک گفتیم این فرآیند شامل مراحل مختلفی است که در آن باکتری باعث ایجاد پوسیدگی می‌شود و در هر مرحله یکی از باکتری‌ها فعالیت می‌کند اما عموما باکتری استرپتوکوکوس موتانس در قسمت اولیه این فرآیند حضور دارد. در حالی که باکتری لاکتوباسیلیسوس و بیفیدوباکتریوم در مراحل پیشرفته حضور دارند. اگرچه همه انسان‌ها در دهان خود دارای میکروارگانیسم‌ها هستند اما باکتری که باعث ایجاد پوسیدگی می‌شود، در دهان افراد سالم وجود ندارد.

پوسیدگی‌های دندان

پوسیدگی نتیجه تخریب بافت‌های دندانی از طریق اسیدهایی است که باکتری‌ها را به شکل گروهی از پلاک‌های دندانی ایجاد می‌کنند. همان طور که پیش تر گفتیم، پلاک هایی روی دندان شکل می‌گیرد که باعث پوسیدگی آن می‌شود.

انواع مختلفی از پوسیدگی‌های دندانی وجود دارد که شامل موارد زیر است:

تاج:

این یکی از رایج‌ترین انواع پوسیدگی‌ها بر روی سطوح مسئول جویدن غذا روی دندان است که هم در کودکان و هم در نوجوانان اتفاق می‌افتد.

داخلی یا مجاورتی:

این پوسیدگی معمولاً در فضاهای بین دندانی اتفاق می‌افتد که به راحتی قابل تشخیص نیستند.

ریشه‌ای:

این نوع پوسیدگی معمولاً در بین جوانان و در سنین بالاتر بیشتر اتفاق می‌افتد که به دلیل انقباض لثه است و ریشه دندان را در معرض خطر قرار می‌دهد و باعث پوسیدگی آن خواهد شد.

ثانویه یا بازگشتی:

این پوسیدگی‌ها در کنار قسمت هایی که افراد دندانشان را پر کرده اند، در نزدیکی تاج اتفاق می‌افتد که قبلا دندانپزشک در آن قسمت درمان مربوط به پوسیدگی را انجام داده است.

باکتری " استرپتوکوکوس موتانس "عامل پوسیدگی

همان طور که گفتیم باکتری استرپتوکوکوس موتانس عامل ایجاد پوسیدگی است که به گروه باکتری لاکتیک اسید مربوط می‌شود و در محیط هایی با سطح PH پایین رشد می‌کنند. این باکتری‌ها از یک شخص به شخص دیگر منتقل می‌شود و روی دندان و لثه‌های آنها می‌چسبد و پلاک‌ها را تشکیل می‌دهد. زمانی که پوسیدگی بسیار عمیق و شدید باشد، ممکن است باکتری‌های دیگری مثل اس سالیواریوس، اس. پاراسانگوئینیس و اس. کونستلاتوس هم دخیل باشند که فرد می‌تواند با رعایت اصول بهداشت دهانی از انتشار آنها پیشگیری کند.

در بعضی از موارد ابتلا به پوسیدگی دندانی، باکتری اس. موتانس اصلاً حضور ندارد اما در این قسمت‌ها باکتری هایی مثل اس. سوبرینوس، اورالیس و اس. سالیواریوس یافت می‌شوند. زمانی که پوسیدگی اتفاق بیفتد، حضور چند نوع باکتری لاکتوباسیلیوس رایج است.

سایر باکتری‌های مرتبط با پوسیدگی دندان

باکتری‌های دیگری هم عامل ایجاد پوسیدگی هستند مثل استینومیسز‌ها که مشخصاً در بسیاری از پوسیدگی‌های ریشه‌ای حضور دارند. اگرچه نقش آنها در پیشرفت این وضعیت هنوز مشخص نیست اما همانطور که بخش سلامت نمناک اشاره کرده است این باکتریوم یکی از نخستین باکتری‌های تشکیل شده در دهان کودکان است.

باکتری بیفیدوباکتریوم نیز یک باکتری بی‌هوازی است که به صورت گروهی در قسمت هایی از روده یافت می‌شوند. باکتری‌های پی دنتیکولن، اس. اینوپیناتا و پی. دنتیوم نیز معمولاً بعد از پیشرفته شدن پوسیدگی یافت می‌شوند.

پرووتلا یکی دیگر از باکتری‌های بی‌هوازی و از رایج‌ترین عوامل پوسیدگی دهانی محسوب می‌شود و ممکن است به دلیل عفونت‌های دهان و دندان یا دیگر بیماری‌های داخل دهان ایجاد شده باشند اما نقش آنها در پوسیدگی دندان هنوز واضح و مشخص نیست. از طرف دیگر ویلونلا در دهان‌های سالم به وفور یافت می‌شود. بهداشت مناسب دندان از همه این مشکلات جلوگیری می‌کند و همچنین باکتری‌های پاتوژنیک را از بین می‌برد.

چگونه با باکتری عامل پوسیدگی دندان مبارزه کنیم؟

عوامل زیادی هستند که رشد باکتری را افزایش می‌دهند. نخستین عامل، مصرف زیاد مواد غذایی حاوی کربوهیدرات، مثل نوشیدنی‌های شیرین، شیرینی و کلوچه است که هر چقدر بیشتر از این مواد غذایی مصرف کنید، احتمال ابتلا به پوسیدگی دندانی افزایش پیدا می‌کند.

مواد غذایی دیگر که حاوی نشاسته هستند، مانند سیب زمینی یا نان می‌توانند خطر ابتلا به پوسیدگی دندان را افزایش دهند.

روش خوردن شما نیز بر روی پوسیدگی دندان اثرگذار است. بهتر است که مواد عذایی ذکر شده را فقط یک بار در روز استفاده کنید و مدام در طول روز از آنها استفاده نکنید؛ حتی اگر مقدار بسیار کمی باشد.

بهداشت مناسب دهان نیز یک راهکار عملی و موثر است. پیشنهاد می‌کنیم که یک ساعت بعد از هر وعده غذایی دندان‌های خود را مسواک بزنید و همچنین از نخ دندان و شوینده حاوی فلوراید استفاده کنید و سالی یکبار به دندانپزشک مراجعه نمایید.