ارتباط دیابت نوع ۲ و مشکلات ادراری

مشکلات دستگاه ادراری بین افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ شایع هستند و بر هر چیزی از تکرر و نیاز فوری به دفع ادرار تا عملکرد جنسی و سلامت کلیوی تاثیر می‌گذارند. مهم‌ترین دلایل بروز این شرایط شامل آسیب دیدگی اعصاب (نوروپاتی خودمختار) که از ساختارهای دستگاه ادراری پشتیبانی می‌کنند و آثار سطوح بالای گلوکز (قند) در خون هستند.

 به دلیل تفاوت در آناتومی، روش هایی که دیابت نوع ۲ بر دستگاه ادراری تاثیر می‌گذارد می‌تواند بین مردان و زنان متفاوت باشد، اما بدون در نظر گرفتن جنسیت، مشکلات دستگاه ادراری مرتبط با دیابت می‌تواند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی روزانه افراد را تحت تاثیر قرار دهد.

افزون بر این، مجموعه عوارض بالقوه دستگاه ادراری مرتبط با دیابت می‌تواند پیچیده باشد. همپوشانی زیادی می‌تواند از نظر دلایل و علائم وجود داشته باشد. یکی از روش هایی که برای درک بهتر مشکلات دستگاه ادراری مرتبط با دیابت استفاده می‌شود گروه بندی آنها به چهار دسته اختلال در عملکرد مثانه، عفونت‌های دستگاه ادراری، اختلال در عملکرد جنسی و بیماری کلیوی است.

اختلال در عملکرد مثانه

بیش از نیمی از بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ دارای مشکلات مثانه هستند. مطالعات نشان داده‌اند که شایع‌ترین آنها که اغلب به هم مرتبط هستند، شامل موارد زیر می‌شوند:

مثانه بیش فعال - زمانی که اسپاسم یا انقباض عضلات مثانه حتی زمانی که ادرار بسیار کمی وجود دارد، رخ می‌دهد. این به نیاز فوری دفع ادرار منجر می‌شود.

پلی یوریا یا پر ادراری - به تولید بیش از حد ادرار، به طور کلی بیش از ۲.۵ تا ۳ لیتر در روز، گفته می‌شود.

نوکتوریا یا تکرر ادرار شبانه - به بیدار شدن‌های مکرر شبانه و نیاز به دفع ادرار گفته می‌شود.

بی اختیاری - به نشت ادرار گفته می‌شود.

دو دلیل عمده اختلال در عملکرد مثانه به واسطه دیابت وجود دارند. آسیب عصبی نه تنها در خود مثانه بلکه در اسفنکتر مجرای پیشاب یکی از آنهاست. اسفنکتر مجرای پیشاب از دو عضله تشکیل شده است که باز و بسته شدن آنها به ادرار اجازه ترک مثانه و جاری شدن در مجرای پیشاب را می‌دهد. زمانی که این عضله به درستی کار نمی‌کند، ادرار می‌تواند به صورت غیر ارادی نشت کند.

سطوح بالای قند خون نیز می‌تواند مسئول مشکلاتی باشد که در نهایت به پر ادراری منجر می‌شود. زمانی که قند اضافه در خون وجود دارد، بدن مایع را از بافت‌های بدن برای کمک به دفع آن بیرون می‌کشد. قند اضافه توسط کلیه‌ها پالایش شده و از طریق ادرار دفع می‌شود که به پر ادراری منجر می‌شود.

گزینه‌های درمان برای اختلال در عملکرد مثانه شامل دارو، روش‌های تمرین دادن مثانه مانند تمرینات کگل و عمل جراحی می‌شوند. گزینه دیگر تزریق بوتاکس است که اغلب برای درمان پر کاری مثانه در افراد مبتلا به بیماری ام‌اس تجویز می‌شود و مشخص شده است برای افراد دارای مشکلات مثانه ناشی از دیابت نیز مفید است.

عفونت‌های دستگاه ادراری

عفونت‌های دستگاه ادراری مرتبط با دیابت می‌تواند بر مجرای پیشاب، مثانه یا کلیه‌ها تاثیر بگذارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این عفونت‌ها در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ جدی‌تر، شایع‌تر و با پیامدهای بدتری هستند. همچنین، عفونت‌های دستگاه ادراری ممکن است به واسطه باکتری هایی که در برابر درمان مقاوم هستند، شکل بگیرند.

از علائم چنین عفونت هایی می‌توان به تکرر ادرار، درد یا سوزش هنگام دفع ادرار، و ادرار قرمز رنگ یا کدر اشاره کرد. زنان ممکن است یک احساس فشار را بالای استخوان شرمگاهی خود و مردان ممکن است احساس پری در رکتوم را تجربه کنند. اگر کلیه‌های درگیر باشند، علائم اضافه از جمله حالت تهوع، کمر یا پهلو درد و تب ممکن است شکل بگیرند.

نوروپاتی خودمختار می‌تواند در عفونت‌های دستگاه ادراری مرتبط با دیابت نقش داشته باشد. فلج مثانه یک علامت شایع این نوع نوروپاتی است. زمانی که این شرایط رخ می‌دهد، اعصاب مثانه هنگام پر شدن این اندام دیگر واکنش عادی به فشار را ارائه نمی‌کنند. در نتیجه، ادرار در مثانه باقی مانده و می‌تواند به عفونت‌های دستگاه ادراری منجر شود.

سطوح بالای قند خون نیز می‌تواند زمینه را برای تکثیر باکتری‌ها فراهم کرده و به عفونت‌های دستگاه ادراری منجر شود. برای درمان عفونت دستگاه ادراری یک دوره مصرف آنتی بیوتیک ضروری است.

اختلال در عملکرد جنسی

دستگاه ادراری و اندام‌ها و ساختارهایی که از عملکرد و میل جنسی پشتیبانی می‌کنند با هم در ارتباط هستند، از این رو، زمانی که دیابت بر اولی تاثیر می‌گذارد، دومی نیز اغلب تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

به گفته موسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی امریکا، این مشکلات با آسیب دیدگی اعصاب و رگ‌های خونی پشتیبان اندام‌های تولید مثلی یا ساختارهای اطراف آنها مرتبط هستند.

درمان اختلال در عملکرد جنسی ناشی از دیابت نوع ۲ تا حد زیادی به ماهیت مشکل بستگی خواهد داشت. به عنوان مثال، مشکل خانمی که هنگام رابطه جنسی درد را تجربه می‌کند ممکن است با استفاده از یک روان‌کننده برطرف شود، و یا آقایی که با اختلال نعوظ مواجه است ممکن است به مصرف دارو نیاز داشته باشد.

بیماری کلیوی (نفروپاتی دیابتی)

همراه با فشار خون بالا، دیابت یکی از دلایل اصلی بیماری مزمن کلیوی است. بیماری کلیوی ناشی از دیابت که به نام نفروپاتی دیابتی نیز شناخته می‌شود، در بلند مدت به واسطه آسیب پیشرونده به ساختارهای عملکردی کلیه به نام نفرون‌ها رخ می‌دهد. بیش از یک میلیون نفرون در هر کلیه وجود دارند که هر یک حاوی خوشه‌ای از رگ‌های خونی به نام گلومرول هستند که خون در آنها جریان یافته و مواد زائد و مایعات پاکسازی می‌شوند. زمانی که نفرون‌ها قادر به ارائه عملکرد درست خود نیستند، مواد زائد و مایعات به جای این که از بدن دفع شوند در خون انباشته می‌شوند.

بیماری مزمن کلیوی موجب علائم مشهود اندک یا هیچ علامتی نمی‌شود تا زمانی که به اندازه‌ای پیشرفت کرده که به نارسایی کلیوی نزدیک شده است. نارسایی کلیوی پیامدی بالقوه مرگبار است. به گفته بنیاد ملی کلیه امریکا، دیابت نوع ۲ و فشار خون بالا از دلایل اصلی نارسایی کلیوی در این کشور هستند.

به همین دلیل، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ باید آزمایش‌های منظم را برای نشانه‌های اختلال در عملکرد کلیه انجام دهند. آزمایشات مورد استفاده شامل نسبت آلبومین به کراتینین (ACR) و میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) می‌شوند. ACR میزان آلبومین (نوعی پروتئین) در ادرار را بررسی می‌کند. سطوح بالای آن یک نشانه اولیه از آسیب کلیوی است. GFR سنجش عملکرد کلیه را بر اساس یک آزمایش خون انجام می‌دهد. این آزمایش مشخص می‌کند که فرد در کدام یک از پنج مرحله بیماری کلیوی قرار دارد.

رسیدگی به نفروپاتی دیابتی با مدیریت بیماری مسبب آن آغاز می‌شود. این شامل کنترل قند خون و فشار خون، کاهش پروتئین رژیم غذایی، و مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک می‌شود. در حقیقت، انجام این اقدامات و همچنین تغییرات کلیدی در سبک زندگی مانند کاهش وزن، افزایش فعالیت بدنی و ترک سیگار می‌تواند به پیشگیری و/یا درمان مشکلات دستگاه ادراری که ممکن است به واسطه دیابت شکل گرفته باشند، کمک کنند.