دیپلماسی پنهان روسیه با کشورهای غربی/ پوتین به آرزویش رسید

 دستور حمله نظامی پوتین به اوکراین نظام بین‌الملل را با چالش‌های زیادی مواجه کرده است. اینکه روس‌ها چه هزینه‌هایی متحمل خواهند شد،‌ اینکه اوکراین با ثبات چقدر فاصله گرفته است و البته اینکه با توجه به نقش‌آفرینی روسیه،‌ مذاکرات هسته‌ای چقدر تحت‌تاًثیر قرار خواهد گرفت، سووال‌هایی مبهمی هستند که برای رسیدن به پاسخ باید در انتظار کنش و واکنش‌های آتی بود.

علی بیگدلی کارشناس مسایل بین‌الملل در گفت و گو با سایت دیده بان ایران درباره سرانجام تهاجم نظامی روسیه به اوکراین به گفت: آخرین خبری که درباره هجوم روس‌ها به اوکراین مخابره شده است، حاوی این خبر است که الکساندر لوکاشنکو رییس‌جمهوری بلاروس به ولادیمیرپوتین پیشنهاد داده بود که ملاقاتی با ولودیمیر زلنسکی رییس‌جمهوری اوکراین داشته باشد که پوتین به این پیشنهاد توجهی نکرد و تصمیم به حمله گرفت و الان در شرایطی است که به پایتخت اوکراین هم رسیده است. آنهم در حالیکه ارتش اوکراین دستهِ به دستهِ خودش را تسلیم ارتش مسکو می‌کند و همچنین تعداد زیادی از جمعیت این کشور به کشورهایی مثل لهستان و مجارستان پناهنده شده‌اند. این رویدادها نشان می‌دهد،‌ مردم اوکراین وابستگی آنچنانی‌ای به زلنسکی ندارند.

این استاد دانشگاه در ادامه اظهار داشت: در واقع با روی کارآمدن زلنسکی و حکومت طرفدار غرب، کشورهای غربی نتوانستند به اقتصاد اوکراین کمکی قابل‌توجه بکنند. بنابراین خیلی از اوکراینی‌‌ها اعتراف می‌کنند زمانی که حکومت‌‌های وابسته به تحت‌نظر وضعیت مالی‌شان بهتر بود و الان میزان بیکاری و تورم افزایش پیدا کرده است که دلیلش هم چیزی جز این نیست که غربی‌ها از این کشور نه در زمان جنگ حمایت کردند و نه در زمان صلح سرمایه‌گذاری کردند. بنابراین آقای زلنسکی اعلام کرد «بی‌طرف» خواهد بود. به این معنی که اوکراین تحت هیج شرایطی عضو ناتو نشود. در واقع غربی‌ها رییس‌جمهوری اوکراین را وادار به این اظهارنظر کرده‌اند تا جلوی پوتین را برای اشغال سراسری بگیرند.

او افزود: البته باید گفت،‌ برای پوتین هم به همین اندازه کافی است. یعنی اگر اعتراف به بی‌طرفی مطرح نمی‌شد، ممکن بود سراسر اوکراین به تصرف روسیه در بیاید. با این توضیح که پوتین تمایل چندانی به این کار نداشت. چون در چنین حالتی در فضای بین‌المللی انزوای بیشتری را متحمل می‌شد. شرح این شرایط موید این است که در این چند روز بین روسیه و کشورهای غربی و اوکراین یک دیپلماسی پنهانی برقرار است تا هم پوتین به آرزوهایش برسد و هم‌اینکه غربی‌ها از خطر اشغال تمامیت ارزی اوکراین دور شوند. با این توضیح که در صورت عضویت اوکراین در ناتو، رابطه روسیه با شبه جزیره کِریمه و دریای سیاه هم مسدود می‌شد. به‌هرحال روس‌‌ها از قرن‌ها پیش دنبال آب‌‌های آزاد هستند و به‌همین دلیل این مناطق برای آنها جنبه حیاتی دارند.

بیگدلی افزود: بنابراین به‌نظر می‌رسد جنگ متوقف شود. آنهم در شرایطی که پوتین در همین مدت کوتاه به مرد قدرتمندی در جامعه جهانی تبدیل شد و غربی‌ها هم جلوی یپشروی روسیه را در سراسر اوکراین گرفتند تا این کشور به حالت ثبات پیشین برگردد. البته پوتین ۱۷۰ هزار نیرو پشت مرزها نگه داشته است و باید پاسخ افکار عمومی داخل کشور را بدهد. در واقع وقتی که غربی‌ها آمدند روسیه را تحریم کردند، در اقدامی عجیب خودِ پوتین را تحریم نکردند که این کار موجب اعتراض‌های شدیدی شد. اما اینکه چرا پوتین تحریم نشد، به این دلیل بود که می‌خواستند بابِ دیپلماسی بین و روسیه مسدود نشود.

این چهره ادامه داد: همچنین از طرف دیگر آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها در مذاکرات هسته‌ای به روسیه احتیاج دارند و دقیقاً به‌همین دلیل سطح تحریم‌ها را خیلی بالا نگرفتند و فقط در تلاش بودند تا روسیه را متوقف کنند و نشان بدهند که دچار بی‌عملی نشده‌اند. شاید این حادثه در برجام تاًثیری مستقیمی نداشته باشند. اما از آنجایی که اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین در واقع به عنوان سخنگوی هیاًت ایرانی نقش‌آفرینی می‌کرد، اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها مداخله روسیه در مذاکرات را ضروری می‌دانند و با توجه به اینکه مذاکرات به مراحل پایانی نزدیک می‌شود،‌ علاقه‌مند هستند که این امتیاز را از دست ندهند.

وی توضیح داد: درباره واکنش ایران به تهاجم نظامی روس‌ها به اوکراین باید اذعان داشت،‌ ایران با وجود سیاست انفعلانه در روزهای اول، به این نتیجه رسید که این مساًله می‌تواند برایش امتیازهایی در بر داشته باشد. به‌هرحال سیاست‌خارجی ایران متمایل به شرق است و به‌هیج وجه نمی‌خواهد در رابطهِ مطلوبش با روسیه خللی ایجاد شود. همچنین از طرف دیگر با توجه به تضادهایی که بین ایران و کلیتِ‌ غرب و البته به ویژه‌ آمریکا وجود دارد، پیروزی روسیه و شکست ایالات متحده در این موضوع می‌تواند برای ایرانی‌ها امتیازی ایدئولوژیک محسوب شود.

علی بیگدلی در پایان گفت: واکنش ایران به جنگ اخیر ابتدایی و ناشیانه بود و عدم هماهنگی در وزارت امور خارجه و تماس تلفنی رییسی با پوتین حاوی پیام روشنی نداشت که این می‌تواند برای دیپلماسی ایران مساًله‌ساز شود. البته دولت ایران نگران بود که در صورت حمایت قطعی و روشن از روسیه روی مذاکرات برجام تاًثیر منفی بگذارد.