هرمزگان قطب سوم تولید فولاد در ایران

یکی از قطب‌های فولاد کشور، فولاد هرمزگان و صنایع فولادی استان است، که می توان گفت سومین تولیدکننده فولاد در ایران استان هرمزگان است، در همین زمینه فولاد هرمزگان به عنوان یکی از برترین شرکت‌های فولادی ایران، تفاهم‌نامه‌هایی را برای ارتقا بومی‌سازی و دانش‌بنیان امضا کرده است.

سومین نمایشگاه تخصصی دانش‌بنیان و بومی‌سازی استان هرمزگان از تاریخ ۲۴ تا ۲۸ دی‌ماه از ساعت ۱۶ تا ۲۱ در محل دائمی و عمومی نمایشگاه‌ها بندرعباس با حضور شرکت‌های پیشرویی همچون فولاد هرمزگان در حال برگزاری است. در همین راستا گفتگوهایی  با سه تن از مقامات استانی هرمزگان داشتیم و نگاهی  به آینده دانش‌بنیان‌ها انداخته‌ایم. همچنین تأثیر فرآیند بومی‌سازی را در این استان بررسی کرده‌ایم.

خلیل قاسمی، رییس سازمان صمت استان هرمزگان در مورد نمایشگاه بومی‌سازی و دانش‌بنیان استان هرمزگان، اظهار کرد: نمایشگاهی که در استان با حضور شرکت‌های مطرحی همچون فولاد هرمزگان در حال برگزاری است، می‌تواند در بحث اکوسیستم نوآوری و همین‌طور شرکت‌های دانش‌بنیان و فن‌آور در استان هرمزگان کمک قابل توجهی داشته باشد. الحمدالله این نمایشگاه مورد اقبال خوبی واقع شده است. واحدهای تولیدی و صنعتی بزرگ استان که در قالب واحدهای بزرگ کشور هستند و واحدهای کوچک صنعتی که در قالب شرکت شهرک‌های صنعتی استان و هم واحدهای پژوهشی که در قالب پارک علمی و فن‌آوری ایجاد شده‌اند، در این نمایشگاه حضور دارند. ضمن اینکه پژوهشگران دانشگاه‌های استان نیز، مشارکت خوبی داشته‌اند و پنل‌های تخصصی در جوار این نمایشگاه در این ۴ روز پیش‌بینی شده است که امیدواریم هم برای پژوهشگران و هم تولیدکنندگان چه برای بومی‌سازی قطعات و چه برای مهندسی معکوس یا ارتقای فن‌آوری و تکنولوژی خطوط تولیدی استان تاثیرگذار باشد.

وی در پاسخ به این سؤال که صنایع فولاد چه تاثیری برای اشتغال‌زایی در استان دارد، اظهار کرد: یکی از قطب‌های فولاد کشور، فولاد هرمزگان و صنایع فولادی استان است. می‌توان گفت ما سومین تولیدکننده فولاد کشور هستیم؛ زنجیره فولاد برای استان تا ۱۰ میلیون پیش‌بینی‌ شده است. ما خوشبختانه برای آهن هماتیت که مواد اولیه است به ذخیره‌ای بیش از ۸۰۰ میلیون تن رسیده‌ایم که هم در تأمین مواد اولیه و هم برای تکمیل زنجیره‌ای که در استان پیش‌بینی ‌شده است به آن نیاز داریم که امیدواریم مراحل نهایی این کار انجام پذیرد.

اعتماد رمز اول موفقیت دانش‌بنیان‌ها

عادل شهرزاد، معاون اقتصادی استانداری هرمزگان در پاسخ به این سؤال که نقش صنعت فولاد در بهبود بومی‌سازی استان چیست، اظهار کرد: تولیدات دانش‌بنیان باید با این رویکرد که واحدهای تولیدی بتوانند بخشی از نیازهای خود را با نیازهای دانش‌بنیان در بحث طراحی و هم در بحث تولید داشته باشند پیش بروند. همچنین با توجه به واحدهای بزرگی که در سطح استان وجود دارد می توان قدم مثبت و موثری هم برای حمایت از واحدهای صنعتی و حمایت از مؤسسات و واحدهای دانش‌بنیان برداشت که در یک تعامل دو طرفه نیازها احساس شود و واحدهای دانش‌بنیان هم می‌توانند نیازهای واحدهای صنعتی را برآورده و برطرف کنند. به هر ترتیب در سطح استان نیروهای صنعتی و مادری وجود دارد و نیازمند قطعات و محصولات متنوع، متفاوت و متعددی هستند. حضور این دانش‌بنیان‌ها در سطح کشور و در استان هرمزگان می‌تواند این فرصت را ایجاد کند که این تعامل دوطرفه بین واحدهای صنعتی و موسسه‌های دانش‌بنیان فراهم شود.

 وی در پاسخ به این سؤال که در اشتغال‌زایی و صادرات چه اقدامات بهتری می تواند صورت بگیرد، اظهار کرد: یک بخشی از رویکرد حوزه صنعت، موضوع صادرات است که با توجه به ارزآوری و ارزش‌افزوده‌ای که در تولیدات واحدهای فولادی وجود دارد، می‌تواند نقش بسیار قابل توجهی داشته باشد. از سوی دیگر مبحث اشتغال هم به همین صورت پیش می‌رود که واحد فولاد به عنوان صنعت مادر می‌تواند در واحدهای پایین‌دستی سبب ایجاد اشتغال شود. در این میان زنجیره ارزش‌افزوده و زنجیره تولید می‌توانند نقش بسزایی داشته باشند. همچنین تعداد قابل توجهی از افرادی که فارغ‌التحصیل رشته‌های دانشگاهی هستند، می‌توانند جذب این واحدها شوند؛ به‌ خصوص واحدهای پایین‌دستی که به عنوان تکمیل‌کننده زنجیره تولید در واحدهای فولادی هستند.

شهرزاد در پایان پیرامون شرکت‌های دانش‌بنیان منطقه اظهار کرد: شرکت های دانش‌بنیان باید چند موضوع را در برنامه کار خود لحاظ کنند و البته دولت هم بایداز این‌ها حمایت کند. نکته اول این است که در درجه اول اعتمادی است که باید بین مؤسسات دانش‌بنیان ایجاد شود که اگر آن اعتماد ایجاد شود، تعامل شکل نخواهد گرفت. ضمن اینکه مؤسسات دانش‌بنیان باید تولیدات خود را با کیفیت بالا تولید کنند که قابلیت رقابت داشته باشد و این واحدهای تولید تعامل را برقرار کنند و این اعتماد را داشته باشند که از محصولات دانش‌بنیان استفاده کنند.

وی ادامه داد: نکته دوم؛ بحث تجاری‌سازی ایده‌ها است. نیاز است محصولات دانش‌بنیان در فرآیند طراحی یک سری محصولات را تولید کنند که این تولیدات باید به تولید انبوه برسد. برای این که به مرحله تولید انبوه دست یابد باید مبحث تجاری‌سازی ایده‌ها را داشته باشند؛ به این صورت که واحد سرمایه‌گذاری در کنار این‌ها قرار بگیرد و ایده‌ها و محصولاتشان را به تولید انبوه برسانند. بعد از شکل گرفتن این اتفاق، آن اعتماد هم بین واحدهای تولیدی و مؤسسات دانش‌بنیان شکل خواهد گرفت.

لزوم همکاری صنعت با دانشگاه برای دور زدن تحریم‌ها

محمد دلپسند، رییس جهاد دانشگاهی هرمزگان در رابطه با نمایشگاه بومی‌سازی، فن‌آوری و دانش‌بنیان که در این استان در حال برگزاری است، اظهار کرد:  سومین نمایشگاه محصولات دانش‌بنیان فن‌آور و اکوسیستم نوآوری استان هرمزگان در حال برگزاری است؛ البته ما تحت عنوان نمایشگاه ارتباط و صنعت دانشگاه می‌شناسیم. امسال تحت عنوان نمایشگاه محصولات دانش‌بنیان و اکوسیستم فن‌آوران طراحی و برپا شده است که هم قرابت و عنوان سال را داشته باشد و هم این که به واقع ما در وضعیت تحریم گسترده راه‌حلی نداریم جز این که هم صنعت و هم دانشگاه به سمت نوآوری و خلاقیت و اتکا به محصولات دانش‌بنیان برای رفع اثر تحریم حرکت کند. خوشبختانه در حال حاضر می توان گفت تحت تأثیر فشارهای تحریمی صنعت ما این اراده و انگیزه را به دست آورده است که برای رفع چالش‌های خود به سمت دانشگاه حرکت کند و هم اینکه دانشگاه است که امروزه از پیله خود بیرون آمده و در قالب حرکت به سمت نسل سوم و چهارم خود را ملزم کند که بتواند نیازهای صنعت را تأمین کند و پژوهش‌های کاربردی را در پیش گیرد.

وی ادامه داد: ما خوشحال هستیم که به عنوان یک مجموعه دانشگاهی با شبکه گسترده‌ای از پژوهش‌گران و فن‌آوران که ذیل چند جهاد دانشگاه دیگری که در سراسر استان فعالیت دارند، بخش اندکی از ظرفیت‌های خودمان را هماهنگ کنیم و در دانشگاه در معرض دید قرار دهیم تا فضایی را فراهم کنیم که مجموعه‌های صنعتی بتوانند تبادل نظر کنند و ارتباط بگیرند و با بخش‌های تحقیقاتی ما لینک شوند.

 دلپسند ادامه داد: ما در سنوات گذشته و در این نمایشگاه تفاهم‌نامه داشتیم. در حال حاضر با مجموعه فولاد هرمزگان در حال تجدید تفاهم‌نامه هستیم. تفاهم‌نامه‌های ما در سنوات گذشته ذیل آموزش‌های تخصصی صنعتی و آموزش‌های ارتقا ء دانش و آموزش‌های بومی‌سازی دانش تعریف می‌شد و در جهت تحقیقاتی به صنعت و فولاد کمک می‌کند. امسال سعی می‌کنیم این روش را گسترده‌تر مشاهده و بررسی کنیم و در تفاهم‌نامه جدید چند فاز را در نظر گرفته‌ایم. یکی از بخش‌های ما این است که مابقی ظرفیت‌های تحقیقاتی خود در تمام کشور را می‌خواهیم به مجموعه فولاد مخصوصاً فولاد هرمزگان نزدیک کنیم. زمینه‌های این کار فراهم‌شده است و با سایر فولادی‌ها و مجموعه‌های پالایشی و همین‌طور با سازمان بنادر دریانوردی تفاهم‌نامه‌ای به این شکل داشتیم و خواهیم داشت.

وی در پاسخ به این سؤال که این طرح‌های توسعه‌ای چه کمکی به اشتغال‌زایی می کند، اظهار کرد: یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که دانشگاه در ارتباط با صنعت دارد این است که ارتباط یک ارتباط ارگانیک نشده است. دانشگاه نباید هیچ پژوهشی را بدون به روی کار آوردن و استفاده کردن از صنعت انجام دهد، در صورتی که در حال حاضر در مقاطع دکتری در دانشگاه‌های ما اکثر تحقیقات را به صورت نظری انجام می‌دهند. این حلقه دور باطل را باید بشکند و کارفرما باید پشت پروژه‌های تحقیقاتی و پایان نامه‌ها و رساله‌ها در دانشگاه‌ها باشد.

رییس جهاد دانشگاهی هرمزگان ادامه داد: این فرهنگ و باور که تحت تاثیر تحریم هستیم و باید خودکفا شویم در حال ایجاد شدن است و ما خوشحال هستیم که صنعت به سمت دانشگاه‌ها در حال حرکت است و این فضا می‌تواند تأثیرگذار باشد؛ از این جهت که دو طرف نیازها و چالش‌ها را بشناسند و نیازهای یکدیگر را بتوانند بالفعل کنند. در مورد این که آیا این امر اشتغال‌زایی ایجاد می کند، وقتی نیاز ارزی صنعت به قطعات خارجی کاهش یابد در سرمایه‌گذاری آن نیاز به قطعات را صرف می‌کند و این امر ایجاد سرمایه‌گذاری و افزایش خط تولید در صنایع حمل و نقل و صنایع بندری ما، افزایش اشتغال را ایجاد می‌کنند. امیدواریم بتوانیم با بومی‌کردن دانش و انتقال فناوری‌های نو و های‌تک به داخل کشور ظرفیت ذخیره‌سازی ارزی را افزایش دهیم. آن سمت قضیه به صنعت هم برمی‌گردد. امیدواریم این وادی همچنان حاکم شود.

دلپسند در پاسخ به این سؤال که چالش مهم پیش رو دانش‌بنیان‌ها چیست، اظهار کرد: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های شرکت‌ها و مجموعه‌های دانش‌بنیان تجاری‌سازی است. وقتی محصولات از مرحله کارگاهی و آزمایشگاهی خارج می‌شود تجاری کردن آن سرمایه‌گذاری دیگری می‌خواهد. اگر خود شرکت‌ها بخواهند تجاری‌سازی کنند و به تولید برساند عمدتاً با مشکل منابع مالی مواجه هستند. صندوق‌هایی که وجود دارند یا نظام بانکی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم نظام بنگاه‌داری و سرمایه سالارانه است و این نمی‌تواند به بخش‌های پر ریسکی مانند دانش‌بنیان‌ها کمک داشته باشد و هزینه‌های ریسک بالایی دارند. معمولاً بنگاه‌های اقتصادی مانند بنگاه‌ها و مؤسسات مالی که نگاه اقتصادی و سودآورانه دارند علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در شاخه‌های پر ریسکی مانند شرکت‌های دانش‌بنیان نیستند.

وی ادامه داد: صندوق‌هایی شکل گرفته است که منابع مالی خیلی زیادی دارد و دولت باید بتواند در این امر حمایتی داشته باشد و این که باید این فرمان و ریل‌گذاری اقتصاد بانکی ما را بازتعریف کند که از حالت سود سالاری و بنگاه اقتصادی خارج شود و بتواند در مأموریت‌های خودش از شرکت های دانش‌بنیان تعریف کند.

دلپسند ادامه داد: با فولاد هرمزگان قراردادی را طبق سنوات گذشته تجدید کرده‌ایم. ما همچنان در نقطه آغاز هستیم و آن چیزی که توقع داریم به عنوان کارشناس و دانشگاهی و آن چیزی که جامعه از ارتباط بین صنعت و دانشگاه انتظار دارد، گام‌های امیدوارکننده‌ای است اما در حال حاضر گام‌های اول است. ما راه زیادی را در پیش داریم و باید حمایت حاکمیت را با تمام قوا پشت سر داشته باشیم و بخشی از آن حمایت به بخش تسهیل‌گری دولت در نظام بانکی برمی‌گردد و اگر آن اتفاق بیفتد چالش اصلی که حتی صنعت هم می‌تواند در حوزه مالی داشته باشد برطرف می‌شود و شرکت‌ها رغبت پیدا می‌کنند که مراحل تجاری‌سازی محصول را در پیش بگیرند و منتظر صنعت نشوند، از این جهت که وقتی محصول وارد بازار می شود محصول تجاری شده است.

رییس جهاد دانشگاهی استان هرمزگان در پایان اظهار کرد: مشکلی که ما با صنعت در سنوات گذشته داشتیم، آن بود که صنعت به دانشگاه‌ها نگاه سوپرمارکتی داشت و می‌گفت اگر محصول من را تولیدشده و تجاری شده و تمامی کارهای گواهی و فاکتورهای کیفیت و لیسانس‌هایش انجام شده باشد، از شما خریداری می‌کنم در غیر این صورت محصول خارجی خریداری می‌کنم. این مرحله‌ای است که در مرحله تجاری‌سازی شرکت باید پشت سر بگذارد که اگر با حمایت سرمایه‌گذاران نباشد این امر امکان‌پذیر نیست. اگر نظام بانکی بتواند این تسهیلات را که همراه با ریسک بالا هستند به شرکت های دانش‌بنیان بدهد خودشان این مسیر را طی می کنند و اگر این تسهیلات را ندهد با چالش روبرو می‌شویم. ما در مراحل اولیه ارتباط ارگانیک صنعت با دانشگاه‌ها هستیم، اگر این اتفاق خوب پیش برود شاید در ۱۰ الی ۲۰ سال آینده در برنامه‌های بعدی ما بتوانیم سهم ارتباط صنعت با دانشگاه را در "GDP" بالا ببینیم.