چالش‌های بازگشایی مدارس چیست؟

امسال و در سایه کرونا مسائل بسیاری تحت شعاع قرار گرفت و همه چیز متفاوت از سال‌های گذشته شد؛ با نزدیک شدن به زمان آغاز سال تحصیلی، دولتمردان سراسر دنیا بین دوراهی انتخاب ماندند، اینکه آیا آموزش حضوری را در حالی که هنوز درمانی برای ویروس کرونا وجود ندارد، از سر بگیرند و یا همچنان مدارس تعطیل باشند؟

بر اساس گزارش یونسکو، از اواخر مارس ۲۰۲۰، همزمان با بروز همه گیری کرونا، مدارس ابتدایی و متوسطه تقریباً در اغلب کشورها بسته و بیش از ۱.۵ میلیارد زبان آموز تحت تأثیر این پاندمی، خانه نشین شدند. بسیاری از کشورها، با امید رهایی از شر این بیماری در سال تحصیلی بعدی، به سرعت به تدریس مجازی و آموزش از راه دور روی آوردند، اما در برخی از کشورها مانند ایالات متحده، حساب کار پیچیده است و تصمیم گیری به این راحتی نیست. در اروپا که درحال‌حاضر میزان عفونت بسیار پایین تر است -اگرچه هنوز کاملاً تحت کنترل نیست- نمودار شیوع کرونا باعث شده است که طی چند ماه گذشته مدارس با آزادی بیشتری بازگشایی شوند.

در این میان، کشورهای مختلف رویکردهای متفاوتی را در پیش گرفتند و با توجه به اینکه بر اساس تصمیم گیری وزارت آموزش و پرورش، مدارس در شهرستان هایی از کشور که وضعیت قرمز ندارند، به شیوه حضوری از روز شنبه-۱۵ شهریورماه شروع شده، استفاده از تجربیات موفق کشورهای دیگر مثمر ثمر خواهد بود.

درحالیکه برخی کشورها با تمهیدات ویژه و احتیاط، مدارس را بازگشایی کردند، برخی دیگر از کشورها قصد ندارند، کلاس‌های حضوری را تا سال ۲۰۲۱ از سر بگیرند. در این میان تعدادی از کشورها دسترسی نداشتن به فناوری را مانعی برای موفقیت در آموزش از راه دور عنوان می‌کنند. مسئولان در کشورهای مختلف از یک سو مانده‌اند که درهای مدارس را دوباره باز کنند و خطر شیوع ویروس را به جان بخرند و یا آموزش را به صورت مجازی ادامه دهند و با این کار خطر به انزوا کشیدن دانش آموزان را دامن بزنند.

چالش‌های بازگشایی مدارس چیست؟

بدترین حالت برای بسیاری از مدیران مدارس و مسئولان بهداشت عمومی این است که اگر پس از بازگشایی مدارس، جوامع با افزایش شیوع این بیماری مواجه شوند، چه باید کرد؟ مدیران و مربیان مدارس با این مشکل روبه رو هستند که در صورت ابتلای یک دانش آموز یا معلم به ویروس کرونا چه کاری باید انجام دهند؟ البته بیشتر کشورهایی که در اوایل سال مدارس را بازگشایی کردند تعداد نسبتاً کمی از بیماری را گزارش کردند. با این حال، باید دید که آیا مدارس می‌توانند با خیال راحت در مکان هایی که شیوع گسترده این ویروس تهدیدی جدی است، بازگشایی شوند یا خیر؟

یکی دیگر از چالش‌های مدارس این است که بازگشایی مدارس هزینه بر است. متخصصان بهداشت از مدارس خواسته‌اند تجهیزات محافظت شخصی (PPE) مانند ماسک و محافظ صورت برای دانش آموزان و معلمان داشته باشند. تمیز کردن وسایل و تجهیز مدارس به مواد ضدعفونی‌کننده نیز تحمیل هزینه‌های مضاعف برای مدارس است. برخی از مدارس معلمان بیشتری را به دلیل داشتن کلاس‌های کمتر به کار گرفته‌اند و برخی دیگر برای بهبود سیستم تهویه و ایستگاه‌های شست و شوی دست، هزینه بسیاری پرداخت کرده‌اند. یک گزارش تخمین می‌زند که اجرای اقدامات احتیاطی برای مدارس منطقه‌ای در ایالات متحده با حدود ۳۲۰۰ دانش آموز ۱.۸ میلیون دلار هزینه دارد.

از سویی دیگر، همه گیری کرونا، بار ویژه‌ای بر دوش مربیان و معلمان گذاشته است، آموزش به شیوه مجازی، یادگیری مشارکتی را برای دانش آموزان کم سن و سال تر و دانش آموزانی که از مشکلات رفتاری رنج می‌برند، مشکل می‌کند.

کارشناسان آموزش و پرورش هشدار می‌دهند عواقب بدتری در کمین دانش آموزانی که آموزش‌های حضوری مهم از دست می‌دهند، وجود دارد. پژوهشگران پیش‌بینی می‌کنند که در کشورهایی که مدارس را تعطیل کرده اند، میزان قابل توجهی کاهش در یادگیری ایجاد شود. فضای مدرسه نه تنها برای آموزش‌های آکادمیک بلکه برای تغذیه کودکان، یادگیری مهارت‌های اجتماعی و عاطفی و سلامت روحی و جسمی آنها لازم و ضورری است. مددکاران اجتماعی و طرفداران کودک هشدار می‌دهند که تعطیلی مدارس می‌تواند منجر به افزایش کودک آزاری شود. آنها می‌گویند معلمان و پرستاران قادر به نظارت بر کودکان برای موارد احتمالی نیستند.

برخی از منتقدان یادگیری دراز مدت از راه دور همچنین استدلال می‌کنند که با بازگشت والدین و سرپرستان به کار، آنها نمی‌توانند در خانه با فرزندان خود بمانند. کارشناسان می‌گویند که این امر می‌تواند منجر به حوادث و آسیب دیدگی بیشتر در بین کودکان تنها در خانه شود، یا مشکلات اقتصادی عمیق تری برای والدینی که کار خود را رها می‌کنند یا ساعات کار خود را برای ماندن در خانه کاهش می‌دهند به همراه داشته باشد. یک مطالعه در آلمان تخمین زده است که اگر مدارس و مراکز مراقبت روزانه تعطیل باقی بمانند، ۸ درصد از فعالیت اقتصادی کشور از بین می‌رود.

راهکار کشورهای مختلف برای بازگشایی مدارس در ایام کرونا

برای کاهش چالش‌های بازگشایی، مدارس اقدامات احتیاطی زیادی انجام داده‌اند. پژوهشگران بارها هشدار داده‌اند که استفاده از ماسک به میزان قابل توجهی احتمال عفونت را کاهش می‌دهد. از این رو دانش آموزان و کادر مدارس ملزم به زدن ماسک در کلاس درس هستند. دولت تایوان مدارس را تعطیل نکرده و هر دو هفته یک بار ماسک جدید به بزرگسالان و کودکان ارائه می‌دهد.

تب سنجی، یکی از راه‌های اطمینان از سلامت افراد است؛ بررسی درجه حرارت و پر کردن فرم خوداظهاری در خانه، وارد کردن درجه حرارت در یک برنامه تلفن همراه یا استفاده از دماسنج بدون تماس در ورودی مدرسه از جمله راهکارهای مدارس برای انجام تب سنجی است.

رعایت فاصله اجتماعی در مدارس الزامی است؛ مدارس سعی کرده‌اند با افزایش فاصله میز و صندلی ها، استفاده از موانع پلاستیکی در کلاسها و بستن فضاهای گروهی، دانشجویان و اساتید را با حداقل فاصله از هم دور کنند. بیشتر مدارس دولتی در هنگ کنگ بوفه‌ها و غذاخوری‌های خود را تعطیل کردند و دانش آموزان را مجبور به آوردن ناهار از منزل کردند.

برگزاری کلاسها در فضای باز را می‌توان راهکار مناسبی برای جلوگیری از شیوع ویروس عنوان کرد. بعضی از مدارس سعی کرده اند، گاهی کلاس هایی را در فضای باز برگزار کنند. اگر شرایط آب و هوایی مانع یادگیری در فضای باز می‌شود، کارشناسان می‌گویند مدارس باید پنجره‌ها را باز کنند. سطوح مورد لمس باید اغلب تمیز شوند.

انجام تست کرونا، در اغلب مدارس روتین نبوده است، با این حال، یک مدرسه در آلمان دو بار در هفته تست رایگان از دانش آموزان و معلمان می‌گیرد. لوکزامبورگ قبل از شروع کلاسها در ماه مه، حدود شش هزار دانش آموز دبیرستانی و دو هزار معلم را از نظر ابتلا به کرونا تست کرد.

با آغاز شیوع بیماری در اوایل سال ۲۰۲۰، بسیاری از کشورها به سرعت به آموزش از راه دور روی آوردند و برخی تصمیم گرفتند این روش را ادامه دهند. یادگیری آنلاین و از طریق برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و پیام کوتاه تا زمانی که ویروس به اندازه کافی مهار شود یک گزینه درمانی جایگزین تعطیلی مدارس شد. اما در این میان کشورهایی با چالش در این زمینه مواجه شدند. در هند، از زمان تعطیلات تابستانی در ژوئن، بسیاری از ایالات به پورتال‌های آموزش الکترونیکی توسعه یافته توسط دولت مجهز شدند. چالشی عظیم در کشوری که فقط ۱۱ درصد از خانوارها کامپیوتر و ۲۴ درصد از اینترنت بهره می‌بردند.

فیلیپین دستور داده که برگزاری کلاس‌های حضوری تا زمان تولید واکسن موثر از سر گرفته نشود. مقامات آموزش و پرورش قصد دارند با پایان یافتن تعطیلات تابستانی در ماه آگوست، آموزش از راه دور را در سراسر کشور آغاز کنند، اما معلمان این نگرانی را مطرح کرده‌اند که بسیاری از بیست و هفت میلیون کودک در سن مدرسه این کشور در خانه کامپیوتر و اینترنت ندارند.

کشورهای دیگر به طور کلی آموزش حضوری را به حالت تعلیق درآورده‌اند. وزارت آموزش کنیا در ماه ژوئیه اعلام کرد که مدارس تا پایان سال ۲۰۲۰ بسته خواهند ماند و احتمالا دانش آموزان سال تحصیلی را تکرار کنند. در حالی که دولت در تلاش است تا آموزش آنلاین را برای دانش آموزان کنیایی در دسترس قرار دهد و برخی از برنامه‌های مدرسه را از رادیو و تلویزیون پخش می‌کند، بسیاری از خانوارها منابع لازم برای آموزش از راه دور را ندارند.

زمان و نحوه بازگشایی مدارس در ایالت‌ها و مناطق مختلف امریکا متفاوت است. برخی از مدارس مانند مناطق شیکاگو و نیویورک قصد دارند ترکیبی از کلاسهای آنلاین و غیر حضوری را برگزار کنند. برخی دیگر، از جمله مناطق لس آنجلس و سن دیگو همه کلاس‌ها را به صورت آنلاین برگزار می‌کنند. بر اساس قوانین کالیفرنیا مدارس نمی‌توانند بازگشایی شوند تا زمانی که در مناطق اطراف شاهد چهارده روز متوالی کاهش موارد ویروس کرونا باشد. دانش آموزان در کلاس چهارم به بالا ملزم به استفاده از ماسک هستند و در صورت گزارش موردی مدارس را مجبور به تعطیلی می‌کنند.

دانمارک به عنوان کشوری که با ۱۰ مرگ در هر صدهزار نفر، میزان مرگ و میر به مراتب کمتری را نسبت به بیشتر کشورهای اروپایی تجربه کرده است، پس از یک ماه تعطیلی، نخستین کشور غربی بود که در ۱۵ آوریل مدارس خود را بازگشایی کرد. با تصویب پارلمان، دولت مرکزی تصمیم به بازگشایی مدارس گرفت و هنگامی که کودکان ۲-۱۲ ساله به مدرسه بازگشتند، قوانینی خاصی در شرایط خاص تصویب شد. ابتدا دانش آموزان به "گروه‌های کوچک" کمتر از دوازده نفر تقسیم شدند، این گروه‌ها به طور دوره‌ای به مدرسه می‌آیند، ناهار را جداگانه می‌خورند و مناطق مخصوص خود بازی می‌کنند. همه دانش آموزان موظف هستند هر دو ساعت یکبار دست‌های خود را بشویند، اما نیازی به استفاده از ماسک صورت ندارند. میزها به فاصله دو متر از یکدیگر چیده شده و همه مواد آموزشی باید دو بار در روز تمیز شوند و در صورت امکان، کلاس‌ها در فضای باز برگزار می‌شود و از همه مهم تر اینکه والدین مجاز به حضور در مدرسه نیستند. به نظر می‌رسد اقدامات انجام شده تاکنون موفقیت آمیز بوده است؛ از زمان بازگشایی مدارس، بر اساس داده‌های رسمی دولت، موارد بیماری افزایش یافته‌ای وجود نداشته است. اولویت بندی دانش آموزان آسیب پذیر راهکار دیگری است کشور دانمارک برای بازگشایی مدارس در پیش گرفته است.

بررسی‌ها از سراسر جهان نشان می‌دهد که موفقیت در برگزاری بی‌خطر کلاس‌های حضوری بستگی به اندازه کلاس، فاصله، سن دانش آموزان و شیوع محلی ویروس دارد. در این میان چند نکته مشخص است، اول اینکه بیشتر بچه‌ها به اندازه بزرگسالان بیماری را جدی نمی‌گیرند و از سوی دیگر شیوع این بیماری در میان کودکان بسیار کمتر از بزرگسالان و میزان مرگ و میر آنها بسیار پایین است. اما هنوز این سوال که کودکان احتمالاً بیماری را به معلمان، کارمندان و سایر دانش آموزان منتقل می‌کنند، حل نشده است. یک مطالعه جدید از کره جنوبی نشان داد که دانش آموزان از نظر توانایی انتقال ویروس بیشتر شبیه بزرگسالان هستند و این تحقیق تصمیمات بازگشایی مدارس را سخت تر می‌کند. آیا مدیران باید فقط به دانش آموزان ابتدایی اجازه حضور بدهند، در حالی که دبیرستان‌ها و راهنمایی در خانه آنلاین بمانند؟ آیا کودکان کم سن تر می‌توانند ماسک‌های خود را تمام روز نگه دارند و یا از هم دور باشند؟ در مورد تأثیرات روانشناختی ادامه انزوا بر روی نوجوانان چه باید کرد؟

در کره جنوبی که به سختگیری در تحصیلات شهره است و روزهای ۱۲ ساعته مدرسه امری عادی است، بازگشایی برنامه‌ریزی شده مدارس پنج بار به تأخیر افتاد و در نهایت راه‌اندازی مجدد به صورت مرحله‌ای با دبیرستان در ۲۰ مه آغاز شد. درحال‌حاضر، دانش آموزان در ورودی مدارس کنترل دما می‌شوند و دانش آموزان ملزم به استفاده از ماسک هستند، حفظ فاصله اجتماعی و شستن مرتب دستان نیز تاکید شده است. برخی از مدارس دانش آموزان را در روزهای زوج و فرد می‌پذیرند. در حالی که برخی دیگر رویکردی ترکیبی از کلاس حضوری و آنلاین اتخاذ کرده‌اند.

فرانسه برخی از دقیق‌ترین رهنمودها را برای زمان بازگشایی مدارس صادر کرده است. دانش اموزان هر زمان که در مدرسه و زمین بازی هستند، باید از پوشش صورت استفاده کنند. قانون حفظ فاصله اجتماعی یک متری توصیه می‌شود اما اجباری نیست.

لهستان برای نخستین بار از اواسط ماه مارس مدارس را بازگشایی کرد. استفاده از ماسک برای کودکان در کلاس ضروری نیست. با این حال، مدیران می‌توانند تصمیم بگیرند که پوشش صورت را در سالن‌های مدرسه و رختکن اجباری کنند. برخلاف برخی دیگر از کشورها، هیچگونه کنترل دما در ورودی‌های مدارس انجام نمی‌شود.

بلژیک با دارا بودن یکی از بالاترین سرانه مرگ و میر در جهان در طی همه گیری، موضوع استفاده از ماسک را در کلاس از نزدیک بررسی کرده است. همه کودکان ۱۲ ساله و بالاتر و معلمان باید ماسک بزنند.

آلمان در روزهای اخیر به دلیل تجربه برلین مورد توجه است، جایی که پس از بازگشایی دو هفته ای، ده‌ها مدرسه به دلیل انتشار عفونت مجبور به تعطیلی شدند. مقامات می‌گویند بیشتر عفونت‌ها در برلین فقط به یک معلم یا دانش آموز مربوط می‌شود و اظهار می‌دارند که انتقال در خارج از مدرسه اتفاق افتاده است. در حالی که برخی از ایالت‌های آلمان پوشش صورت را در مدارس در هر زمان اجباری دانسته اند، در برخی دیگر این موارد فقط در راهروها و زمین‌های بازی اجباری است. به طور کلی، مدارس در سراسر کشور سعی کرده‌اند با جدا کردن کلاس ها، خطر ابتلا به عفونت را کنترل کنند.

مدارس هرگز در سوئد تعطیل نشدند. تنها دانش آموزان ۱۶ سال به بالا در خانه ماندند و یادگیری از راه دور انجام دادند. فاصله اجتماعی و ماسک توصیه می‌شود اما اختیاری است. به نظر می‌رسد طرح سوئد به اندازه کافی ایمن بوده است. آژانس بهداشتی در ۱۵ ژوئیه گزارش داد که شیوع کووید ۱۹ در میان ۱ میلیون کودک مدرسه‌ای سوئد از افرادی که در فنلاند همسایه بودند، که مدارس را تعطیل کرد، بدتر نیست. بر اساس یک مطالعه مشترک از دانشگاه اوپسالای سوئد و دانشگاه ویرجینیا، سوئد از ۲۱ ژوئیه بیش از ۷۰ هزار مورد کووید-۱۹ داشته است که از این تعداد، کمی بیشتر از ۱۰۰۰ کودک و نوجوان درگیر شدند.

ژاپن که تا اینجا خوب توانسته کووید ۱۹ را تحت کنترل کند، در ماه ژوئن رویکرد محافظه کارانه‌ای برای بازگشایی مدارس در پیش گرفت. مدارس مختلف استراتژی‌های مختلفی دارند، اما به طور کلی دانش آموزان ژاپنی در روزهای زوج و فرد به صورت حضوری در کلاس شرکت می‌کنند، به طوری که نیمی از کلاس‌ها پر می‌شوند. ناهارها انفرادی و از نظر اجتماعی با فاصله خورده می‌شود. دانش آموزان هر روز تب سنجی می‌شوند. این اقدامات احتیاطی سختگیرانه تر از سایر کشورها است. با این حال هنوز هم، بعضی از بچه‌های مدرسه ژاپنی به خصوص در شهرهای بزرگ به کرونا مبتلا شده‌اند.

اروگوئه کشور مترقی امریکای جنوبی با ۳.۴ میلیون نفر جمعیت دارای کمترین میزان ابتلا به کووید-۱۹ است و هرگز اقتصاد خود را به طور کامل تعطیل نکرد. اروگوئه یکی از نخستین کشورهای نیمکره غربی بود که دانش آموزان خود را با استفاده از یک رویکرد مرحله‌ای به مدرسه بازگرداند. در اواخر آوریل، اروگوئه مدارس را در مناطق روستایی که جمعیت دانش آموزان کمی است، بازگشایی کرد. در اوایل ماه ژوئن، گروه‌های آسیب پذیر دانش آموزی را که برای دستیابی به یادگیری آنلاین و دبیرستانی هایی که دچار مشکل بودند دوباره وارد کلاس‌ها کرد. سپس همه دانش آموزان در مناطق غیرشهری به کلاس‌های درس برگشتند. سیستم آموزش شامل یک برنامه متناوب آموزش حضوری و مجازی است و تعداد دانش آموزان را به صورت هم زمان در کلاس‌ها کاهش می‌دهد.

مدارس اسکاتلند قرار است روز سه شنبه بازگشایی شوند، مقامات اشاره کردند که کرونا تنها ۸ درصد افراد زیر ۱۵ سال اسکاتلندی را درگیر کرده است. فاصله اجتماعی برای بچه‌ها در مدارس ابتدایی لازم نیست، اما بزرگتر ممکن است از تماس بدنی منع شوند. بسیاری از مدارس ولز در اواخر ماه ژوئن بازگشایی شدند، کلاس‌ها کوچکتر و فقط یک سوم (حداکثر) دانش آموزان در هر زمان حضور دارند. دانش آموزان و معلمان باید ماسک بزنند (دومی‌ها نیز باید از محافظ صورت استفاده کنند).

در انگلیس مطالعه منتشر شده در هفته گذشته در لانست پیش‌بینی کرد که بازگشایی مدارس در ماه سپتامبر باید با آزمایش ویروس کرونا، قرنطینه و اقدامات ردیابی تماس همراه باشد - در غیر این صورت موج دوم احتمالاً ظاهر می‌شود که در ماه دسامبر به اوج خود می‌رسد.در ایتالیا برای ایجاد امکان فاصله اجتماعی، کلاسها باید کوچک تر شوند.

اگرچه هیچ راهکار کاملی برای بازگشایی مدارس و در امان ماندن از شر ویروس کرونا وجود ندارد، اما از سویی دیگر تعطیلی مدارس و حالت تعلیق دانش آموزان هم بیش از این نمی‌تواند ادامه دار باشد. در این میان استفاده از سیاست‌ها و عملکرد کشورهایی که موفقیت‌های اولیه‌ای در بازگشایی مدارس داشته اند، قطعا راهگشا خواهد بود...