از تولید پژو تا ساخت گوشی ایرانی / منتظر انحصار در بازار موبایل باشیم؟

تولید گوشی ایرانی یکی از موضوعات مورد توجه در سال‌های اخیر بوده است. با توجه به پتانسیل بسیار بالای کشورمان در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، تلاش‌هایی برای تولید گوشی‌های ایرانی در حال انجام است.

به‌عنوان‌مثال، شرکت‌هایی مانند «آی‌کو»، «آوین نگار»، «آی‌او اس»، «مابینت» و «هوشیاران الکترونیک» در ایران فعالیت دارند و در حال تولید گوشی‌های ایرانی هستند. این شرکت‌ها در حال حاضر گوشی‌هایی با نام تجاری‌های مختلفی را تولید می‌کنند که برخی از آن‌ها شامل محصولاتی با قیمت مناسب و باکیفیت قابل‌قبول هستند.

بااین‌حال، برای رسیدن به تولید گوشی ایرانی باکیفیت بالا و رقابتی با گوشی‌های برندهای بزرگ بین‌المللی، نیاز به توانایی درزمینهٔ طراحی، تولید قطعات، برنامه‌نویسی و توسعه نرم‌افزارهای مرتبط با گوشی داریم. همچنین، برای رشد و توسعه این صنعت در کشور، نیاز به سرمایه‌گذاری درزمینهٔ تحقیق و توسعه، آموزش‌وپرورش نیروی انسانی متخصص و همکاری با شرکت‌های بزرگ داخلی و خارجی است.

بنابراین، تولید گوشی ایرانی یکی از چالش‌های بزرگ صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشورمان است که نیازمند تلاش‌های بیشتر و همکاری بین دولت، خصوصی و دانشگاهیان است.

دولت ایران در سال‌های اخیر برای حمایت از تولید گوشی‌های ایرانی اقداماتی انجام داده است. به‌عنوان‌مثال، در سال ۱۳۹۳، وزارت صنعت، معدن و تجارت برنامه توسعه تولید گوشی‌های هوشمند ایرانی را آغاز کرد. همچنین، در سال ۱۳۹۵، دولت ایران برای حمایت از تولید گوشی‌های ایرانی، سیاست‌هایی را اجرا کرد که شامل تخصیص اعتبارات ارزی، ارائه تسهیلات مالی و تسهیلات مالیاتی به شرکت‌های تولیدکننده بود.

دولت ایران از طریق ارگان‌های مختلفی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان توسعه تجارت ایران، تلاش کرده است تا شرکت‌های تولیدکننده گوشی ایرانی را حمایت کند و آن‌ها را در راه تولید گوشی‌های باکیفیت بالا و رقابتی با گوشی‌های برندهای بزرگ بین‌المللی، یاری نماید.

عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌تازگی سخن از تولید گوشی اقتصادی ایرانی زیر ۱۰۰ دلار به میان آورده است. اظهارنظری که تا امروز واکنش‌های زیادی را به دنبال داشته است. گسترش نیوز در این راستا گفت‌وگویی با مهدی عبقری، دبیر انجمن واردکنندگان موبایل انجام داده که در ادامه می‌خوانید.

چالش‌های بومی‌سازی تولید تلفن همراه

مهدی عبقری، درباره تأثیر تولید یک‌میلیون گوشی ایرانی زیر ۱۰۰ دلار بر قیمت بازار موبایل گفت: مسئله تولید یک‌میلیون گوشی ایرانی، مربوط به تولیدکنندگان می‌شود و از حیطه وظایف انجمن واردکنندگان موبایل خارج است. به‌طورکلی تولید محصولات بومی بگوشاعث سربلندی و خرسندی ما می‌شود. درواقع خودکفایی و رسیدن به در مرحله بالایی از نوآوری آرزوی قلبی همه ما است؛ به این معنا که اقتصاد کشور به درجه‌ای از خودکفایی برسد که واقعاً تولیدکننده باشیم. واقعیت امر این است که تا به امروز حجم این نوع از تولیدات چشمگیر نبوده و قیمت آن نیز پایین‌تر از قیمت کالاهای وارداتی نیست.

او ادامه داد: کالای تولید داخلی دارای دو قسمت است: بخش اول به تولید کالایی مربوط می‌شود که متعلق به برندهای معروف جهانی است. بخش دوم نیز به تولید برندهایی اطلاق می‌شود که وارداتی در خصوص آن کالاها صورت نمی گیرد.

عبقری افزود: درواقع تجار ما هنوز این نوع برندها را وارد نکرده و برخی از تولیدکنندگان این کالاها را با کسب مجوزهای لازم وارد کشور می‌کنند. خواسته همیشگی ما از مسئولان ذی‌ربط این است که همان نظارت حداکثری که برای واردات کالا وجود دارد، در خصوص این کالاهای ساخت داخل هم در دستور کار قرار دهند. امیدوارم که این اتفاق رخ داده و مراحل استاندارسازی هم به‌درستی انجام شود.

قیمت گذاری گوشی های ساخت داخل

 دبیر انجمن واردکنندگان موبایل در رابطه با قیمت گذاری گوشی های ساخت داخل عنوان کرد: تولیدکنندگان ما کالاهای خود را به‌صورت SKD وارد بازار می‌کنند. در ادامه تولیدکنندگان بابت قطعات مربوطه، درصدی را به‌عنوان عوارض گمرکی پرداخت می‌کنند. این عوارض گمرکی، چیزی در حدود ۱۴ درصد زیر قیمت واردکنندگان است. با توجه به این موضوع، ما امیدواریم قیمت کالای مذکور نیز منصفانه و منطقی باشد، هرچند که تا امروز ما شاهد وقوع چنین اتفاقی در کشور نبودیم.

وی در خصوص اهمیت موضوع برندسازی در تولید تلفن همراه بیان کرد: در این خصوص همواره باید به موضوع برندسازی توجه ویژه داشت. نباید فراموش کرد که کالاهای مطرح و محبوبی در بازار موجود است که واردات آن به‌صورت قانونی انجام و برندسازی نیز شده است. من بعید می‌دانم که وزارت صنعت، معدن و تجارت چنین مجوزی را به شخص یا نهاد دیگری بدهد. برای چنین اقدامی، نیاز به برگ نمایندگی از سوی شرکت مادر وجود دارد.

عبقری در ادامه تصریح کرد: شرکت مادر نیز به دلیل این‌که خود قادر به واردکردن کالا است، قطع به‌یقین چنین برگه‌ای را نمی‌دهد. درهرصورت برندهای نوپا با چنین شرایطی روبه‌رو هستند.

گوشی‌های داخلی به‌صورت مونتاژ تولید می‌شود

او در پیوند با کیفیت احتمالی گوشی‌های ایرانی و اعتماد مشتری به این کالاها در آینده اذعان کرد: در سال‌های گذشته، مردم شناخت کافی و لازمی از برندهایی نظیر اچ‌تی‌سی و هواوی نداشتند. برای مطرح‌شدن یک برند، باید امکانات و تجهیزات آن برند برای مردم جا بیفتد. برند خوب و باکیفیت، دیر یا زود موردپسند و اعتماد مشتری قرار خواهد گرفت. در حال حاضر اکثر گوشی‌های داخلی، به‌صورت مونتاژ تولید می‌شود.

عبقری اضافه کرد: حقیقت امر این است که اطلاعات ما در این خصوص محدودتر از سایرین بوده و نمی‌توانیم نظر قطعی را ارائه کنیم، هرچند که اکثر فعالان حوزه تولید، واردکننده تلفن همراه محسوب می‌شوند. این عزیزان تا امروز به واردات تلفن همراه مشغول بودند و الآن وارد حوزه تولید این کالای محبوب شدند. تأکید ما همیشه روی بحث کیفیت و برندسازی بوده و کماکان نیز روی این مطلب اصرار داریم.

او در ادامه بیان کرد: در صورت تولید کالای باکیفیت و مناسب، مطمئناً همگان از این روند رضایت خاطر داشته و حمایت نیز خواهند کرد. شرط انصاف این است که گوشی‌های باکیفیتی تولید شده و به دست مشتری برسد. به‌عنوان‌مثال گوشی‌های لمسی و کلیدی که بیشتر مورد استفاده قشر ضعیف و آسیب‌پذیر جامعه است، باید کیفیت لازم را داشته باشد. این مطلب در مورد کالای زیر ۱۰۰ دلار که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص آن صحبت کرد نیز مصداق دارد. تولید کالای بی‌کیفیت، طبعاً ضرر زیادی را متوجه شرکت تولیدکننده می‌کند.

انحصاری در کار نیست

عبقری در ارتباط با دورنمای بازار موبایل با ورود تلفن‌های همراه ایرانی و احتمال ایجاد یک فضای انحصاری مشابه صنعت خودروسازی داخلی گفت: ما با این فرضیه موافق نیستم؛ دلیل آن نیز این است ما اصولاً انحصاری در بخش تولید تلفن همراه نداریم. در حال حاضر اخذ مجوز برای هر شخصی جهت تولید می‌تواند بلامانع باشد. مطرح‌شدن این قبیل ادعاها، بیشتر ریشه در ناآگاهی اشخاص دارد.

وی ادامه داد: به‌شخصه در خصوص وضع موجود نقد دارم ولی مطمئنا انحصاری به وجود نخواهد آمد. انحصار زمانی ایجاد می‌شود که امر تولید محدود به چند شرکت خاص شود. به‌عنوان‌مثال در لوازم خانگی، به‌هیچ‌وجه خبری از انحصار نیست. در حال حاضر بیش از ۱۰۰ شرکت بدون کوچک‌ترین مشکلی به تولید لوازم خانگی می‌پردازند. دراین‌باره صرفاً برخی شرکت‌ها به خاطر کالای باکیفیت‌تر، شهرت بالاتری دارند؛ بنابراین از این حیث ما انحصاری نخواهیم داشت. صنعت خودروسازی ویژگی‌های خاص خود را دارد و با تولید تلفن همراه و موضوعات مربوط به آن قابل قیاس نیست.

 دبیر انجمن واردکنندگان موبایل در ادامه بیان کرد: در خصوص تنها در صورت نزدیکی این موضوع به تولید انبوه و گسترده، برخی برندهای مطرح و پرفروش امکان واردات نداشته باشند.

ما از تولید سالم، مطلوب و بومی حمایت می‌کنیم

عبقری درباره میزان نیاز کشور به تولید تلفن همراه و چالش های این مسیر مطرح کرد: دوستان ما در انجمن تولیدکنندگان معتقد به تولید ۲ تا ۳ میلیون تلفن‌های همراه ساده (Feature phone) هستند. وزیر ارتباطات نیز از تولید گوشی زیر ۱۰۰ دلار تا یک‌میلیون عدد خبر می‌دهد. البته در همه رده‌ها، نیاز جامعه به بیش از ۱۵ میلیون تلفن همراه اختصاص پیدا می‌کند. به‌طورکلی، میزان مصرف داخلی تلفن‌های همراه ساده (Feature phone) در کشور، چیزی در حدود دو تا سه میلیون عدد است.

وی افزود: در حال حاضر واردکننده‌های ما مجاز به واردکردن برخی برندهای ناسازگار با استانداردهای کشور ما نیستند. برخی از این برندها، جزو برندهای بسیار مطرح و شناخته‌شده نیز هستند. حتی برندهایی مثل سامسونگ و شیائومی نیز با وجود شهرت و محبوبیت بالا، با این مانع مواجه می‌شوند. خواسته ما این است که همین نظارت و حساسیت روی کالاهای وارداتی، روی حوزه تولید هم وجود داشته باشد.

مهدی عبقری در پایان اضافه کرد: ما از تولید سالم، مطلوب و بومی حمایت می‌کنیم و خودکفایی آرزوی قلبی ما به شمار می‌رود. البته که هر تولیدی بایستی ابتدابه‌ساکن از مرحله مونتاژ آغاز شود. به‌عنوان‌مثال خودروی پژو نیز در وهله اول، از طریق مونتاژ وارد کشور شد اما این موضوع به یک جریانی وصل بود. صرفِ تولیدکننده بودن برای این کار ضرورت نداشته و باید مجوزهای لازم از شرکت‌های مادر نیز کسب شود.