زعفران، برگ برنده ایران در عرصه صادرات

محصول زعفران باید در یک مقطع زمانی خاص برداشت شود. برداشت هیچ محصولی تا به این اندازه حساس نیست.

گسترش‌نیوز: شرکت‌های فعال در حوزه کشت و تولید و فراوری زعفران از جمله سنگین‌وزن‌های هر نمایشگاهی هستند که با محوریت خشکبار برگزار می‌شود. در حاشیه نمایشگاه «خشکبار، گیاهان دارویی، زعفران فناوری، صنایع و خدمات وابسته» فرصتی دست داد که با مدیرعامل یکی از شناخته‌شده‌های حوزه زعفران به گفتگو بنشینیم.

مرتضی مذهبی، مدیرعامل کشت و صنعت سحرخیر و رئیس دانشگاه علمی‌کاربردی سحرخیز اظهار داشت: در مجموع محصولاتی که بنیاد تولید آن داخلی باشد، صنایع وابسته به آن هم خوب رشد می‌کنند، به عنوان مثال این اتفاق در زمینه پسته افتاده و به‌زودی در ارتباط با زعفران هم خواهد افتاد؛ اما در ارتباط با زعفران باید گفت تمام کشورها سعی دارند که ما سهمی کمتری در تولید و صادرات زعفران داشته باشیم. این موضوع، کار ما را سخت می‌کند. به عنوان مثال در زمان در فصل برداشت زعفران، خبرنگاران خارجی می‌آیند و صحنه‌هایی را شکار می‌کنند و می‌گویند که زعفران ایران آلوده است. در واقع آنها از ناآگاهی که در این زمینه وجود دارد سوءاستفاده می‌کنند.

وی درباره ورود شرکت‌های خصوصی به صنعت زعفران گفت: در ارتباط با صنعت زعفران اتفاقات بسیار خوبی افتاده و شرکت‌های خصوصی، ورودی بسیار جدی به این صنعت داشته‌اند. برند سحرخیز یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زعفران است که در سایت‌های معتبر محصولات ارگانیک از جمله سایت‌های آمریکایی حضور دارد و مجوز اتحادیه اروپا را داریم و در تمامی حوزه‌ها از جمله بسته‌بندی و تولید بسیار قوی ظاهر شده‌ایم.

تاسیس یک دانشگاه جدید

مذهبی در ارتباط با ایجاد دانشگاه سحرخیز ادامه داد: امسال دانشگاه سحرخیز راه‌اندازی شد که افراد بتوانند با تمامی مراحل کار مانند تولید، بسته‌بندی، بازاریابی، صادرات و ... آشنا شوند و تا مقطع کاردانی هم می‌توانند ادامه تحصیل دهند اما بنا داریم مقطع فوق لیسانس و دکتری هم داشته باشیم.

وی در پاسخ این سوال که چه کشورهایی رقیب ایران در این صنعت هستند گفت: در حال حاضر یک از مهمترین رقبای ما کشور اسپانیا است. در زمینه تولید هم کشور افغانستان و چین رقبای مهمی هستند. البته رقبا، فاصله زیادی با ما دارند اما اگر ما به طور جدی به این صنعت ورود نکنیم شاید مشکلاتی ایجاد شود.

مذهبی در زمینه صادرات این محصول به کشورهای دیگر گفت: در زمینه صادرات در حدود ۴ میلیارد دلار از سهم کل بازار تنها ۵ درصد سهم ماست که رقم بسیار پایینی است. بخشی از این موضوع به خام‌فروشی مربوط می‌شود و بخشی دیگر به عدم حمایت دولت مربوط می‌شود. سحرخیر با راه‌اندازی شعبه در دو کشور اسپانیا و کانادا و ورود به بحث بسته‌بندی توانسته برای ایرانی‌ها کار ایجاد کند و سهم خود در بازار جهانی را افزایش دهد.

وی در ادامه گفت: در این شرکت به طور میانگین ۵۰۰ تا ۷۰۰ نفر مشغول به کار هستند. البته این تعداد نوسان دارد. در فصل برداشت به طور میانگین حدود ۲۵۰ کارگر مشغول به کار هستند و در بحث پاک کردن گل حدود ۱۳۰۰ نفر فعالیت می‌کنند.

مذهبی درباره برنامه‌های توسعه‌ای و عملکرد ایران در زمینه زعفران و مشکلات این صنعت گفت: در بحث برنامه‌های توسعه‌ای این شرکت مهمترین برنامه تاسیس دانشگاه است؛ دانشگاه افق بزرگی را پیش روی ما گذاشته است. در بحث تولید با مشکلی مواجه هستیم به اسم خلا عملکرد زعفران. طی چند سال توانستیم باغ‌هایی که در زمینه تولید زعفران وجود دارد را شناسایی کنیم. با محققین و دانشمندان مختلف صحبت کردیم، درباره پاره‌ای موضوعات، کارهای تحقیقاتی انجام دادیم و ۴ پروژه تحقیقای بسیار بزرگ تعریف کردیم. به امید خدا اگر بتوانیم به پاسخ‌های دقیق برسیم در زمینه عملکرد در دنیا، فاصله بزرگی ایجاد خواهد شد. به عنوان مثال در کشورهایی مانند اسپانیا میزان عملکرد در حدود ۳۵ کیلو در هکتار است؛ در حالی که میانگین کشورمان ۳.۴ تا ۴ کیلو در هکتار است. فاصله بسیار زیادی تا میانگین جهانی داریم. مجموعه شرکت ما به میانگین ۱۲ کیلو در هکتار نزدیک شده است اما پیش‌بینی بنده می‌شود که این رقم به زودی به ۱۸ کیلو برسد.

وی در ارتباط با برنامه‌های پیش‌روی این شرکت گفت: در تلاش هستیم که پرورش زعفران را از مزارع خارج کنیم. معمولا تصور می‌شود که خروج تولید از مرزرعه یعنی تولید در گلخانه اما این‌طور نیست؛ ایده‌های مختلفی داریم که محرمانه‌اند و الان نمی‌توانم مطرح کنم. ما برای اولین بار در ایران، از میکرو ارگانیزها و قارچ‌ها در کشت زعفران استفاده می‌کنیم. حدود ۸ گروه کالایی و ۲۰۰ محصول تولید می‌کنیم و یکی از بحث‌هایی که این شرکت در حال بررسی و ورود به آن است اقلام دارویی است.

مرتضی مذهبی درباره تاثیر برگزاری نمایشگاه در رشد صنعت زعفران اظهار کرد: نمایشگاه امسال راضی‌کننده است. در حال حاضر نزدیک به ۴۰ سال است که کشاورز در بحث برداشت این محصول با مشکل مواجه است به این دلیل که این محصول باید در یک مقطع زمانی خاص برداشت شود. هیچ محصولی دیگری با این شرایط وارد بازار نمی‌شود و بسیار برداشت این محصول دشوار است و حساسیت زیادی دارد چون زمان کمی برای برداشت آن وجود دارد، که سعی ما بر مکانیزه شدن برداشت این محصول است.

معضل بعدی ما پاک کردن زعفران است، هر ۳ کیلو گل زعفران توسط یک نیروی ماهر پاک می‌شود؛ حالا شما تصور کنید وقتی ۱۰۰۰ تن تا ۳۰۰۰ تن از این محصول را بخواهیم پاک کنیم چه تعداد نیرو می‌خواهد. امسال یک سری از زمین‌ها سمت گوارش استان خراسان رضوی، کشاورزان بزرگ برایشان توجیه اقتصادی نداشت که حتی بخواهند زعفران خود بچینند! به این دلیل که خریدار وجود ندارد یا اگر باشد با مبالغ بسیار پایین خریداری می‌کنند.

وی در پاسخ این سوال که در حال حاضر قیمت زعفران چقدر است پاسخ داد: در رابطه با قیمت این محصول هم در حال حاضر در بورس زعفران در حدود ۹ میلیون تومان و نرخ زعفران سوپر در حدود ۸ میلیون و ۶۰۰ تومان، زعفران نگین‌ در حدود ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان خرید و فروش می‌شود.

وی در پایان درباره معضل قاچاق زعفران گفت: قاچاق زعفران به کشورهای اطراف به‌خصوص ترکیه همیشه جدی بوده است. به‌عنوان مثال پیاز زعفران از کشور خارج می‌شود و این اتفاق بسیار بدی است. این مورد در ارتباط با افغانستان اتفاق افتاد و بزرگترین خیانتی بود که در حق کشور ما شد. در یک مقطعی سخت‌گیری زیادی از طرف دولت در این باره نبود اما در حال حاضر خوشبختانه حتی برای جابه‌جایی استانی هم به مجوز نیاز است.