ماهی‌های سودآور برای پرورش‌دهندگان تازه‌کار

پرورش آبزیان در صورت توجه کافی می‌تواند ارزش‌افزوده زیادی را نصیب کشور کند و اشتغال‌آفرینی زیادی به همراه داشته باشد. در حال حاضر وضعیت تولید و تجارت آبزیان چگونه است؟ برای یافتن پاسخ سوال خود با دبیرکل اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران به گفتگو نشستیم. با گسترش‌نیوز همراه باشید.

سرانه مصرف چقدر است؟

علی اکبر خدایی، رئیس اتحادیه تولید و تجارت آبزیان ایران در ارتباط با آخرین وضعیت صادرات آبزیان اظهار داشت: «کرونا باعث نشد که صادرات ماهی و میگو قطع شود. کاهش تقاضا برای خاویار باعث شده بود که صادرات آن کمتر شود. تقاضا برای خاویار هنوز هم زیاد نیست. مصرف در بازار داخلی هم به دلیل کرونا و  تعطیلی رستوران ها و کمتر شدن مصارف  در مراسم و میهمانی ها تا حدی کاهش یافته است. کاهش قدرت خرید خانوارها هم به نوبه خود در کمتر شدن مصرف آبزیان بی‌‌تاثیر نبوده است.

گفتگوی گسترش‌نیوز با شماری از فعالان این حوزه نشان می‌دهد که سرانه مصرف اعلام‌شده توسط سازمان شیلات را اغراق‌آمیز می‌دانند. علی‌اکبر خدایی دراین‌باره گفت: متفاوت بودن نظرات درباره سرانه احتمالاً به متفاوت بودن مبناها و معیارها مربوط می‌شود. مجموع تولید ما در بخش آبزیان کشور یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تن است. در صورت تقسیم این عدد (پس از کسر ضایعات) به جمعیت کشور به عدد تقریبی 11.5 کیلو می‌رسیم. از طرف دیگر بخشی از تولید به پودر ماهی تبدیل می‌شود و به صورت غیر مستقیم به مصرف انسانی می رسد. به اعتقاد من در محاسبه سرانه مصرف طبق استانداردهای جهانی عمل می‌شود.

وی در ادامه افزود: «کرونا در زمان بدی شایع شد. هم‌زمانی کرونا با اسفندماه و شب عید باعث شد یکی از دوره‌های پررونق از دست برود. بخشی از صید به فروش نرسید. این وضعیت موقتی است، کما اینکه قبلاً قیمت هر کیلو قزل‌آلا بالاتر از نرخ های فعلی بود اما محصول به‌قول‌معروف روی دست تولیدکننده و صیاد نمی‌مانند».

سازمان شیلات: بازگشت اعتبار از طریق تنظیم گری مطلوب

آیا سازمان شیلات کشور عملکرد قابل‌قبولی دارد؟ علی‌اکبر خدایی در پاسخ این سوال گفت: «پروش دهندگان و فعالان بخش‌های مختلف آبزی‌پروری انتظار دارند که سازمان شیلات به عنوان متولی اصلی این بخش از آنها حمایت کنند. به‌عنوان‌مثال از این سازمان انتظار دارند که از آنها در برابر تصمیماتی که وزارت نیرو، سازمان‌های محیط‌زیست، دامپزشکی، گمرک و ... می‌گیرند حمایت کند اما واقعیت آن است که سازمان شیلات بنا به یکسری دلایل خاصی توان انجام این کار را ندارد و نمی‌تواند وظیفه‌ حمایت‌گری خود را به نحو احسن انجام دهد».

خدایی در تشریح بیشتر این موضوع گفت: «دلیل نارضایتی‌ها احتمالاً به همین ضعف سازمان شیلات مربوط می‌شود اما باید به این واقعیت توجه داشت که سازمان شیلات و رئیس آن، وارث سازمانی است که به دوران گذشته، شباهتی ندارد. سازمان به مرور زمان ضعیف و ضعیف‌تر شده است. شیلات ۲۵ سال قبل قدرت و اختیارات زیادی داشت. سازمان شیلات در آن مقطع با محیط‌زیست یا دامپزشکی سروکار نداشت. خود این سازمان، دفتر بهداشت بیماری‌های آبزیان داشت، خودش زمین واگذار می‌کرد و به بانک‌ها طرح می‌داد. موسسه تحقیقات شیلات، بازوی تحقیقاتی سازمان بود. شرکت بازرگانی شیلات هم وابسته به سازمان بود. موضوعاتی مثل نقدینگی و فروش هم، همه در ید قدرت این سازمان بلامنازع بود. طبیعی است که بیشترین سرمایه‌گذاری‌ها و توسعه شیلات کشور در همان عصر اتفاق افتاد. رئیس‌جمهور وقت شخصاً دغدغه‌‌های سازمان را پیگیری می‌کرد. اما در طول زمان بسیاری از این اختیارات واگذار شد. شیلات کنونی نه سردخانه دارد، نه کارخانه‌ای و نه انحصار صادرات خاویار و میگو را. از سازمانی که بخش عمده قدرت خود را از دست داده است نمی‌توان انتظار حمایت زیاد داشت. نمی‌توان انتظار داشت که سازمانی مثل سازمان محیط‌زیست مثل گذشته هیچ نقشی نداشته باشد. در شرایط کنونی انتقاد چندانی از شیلات نداریم، خواست ما آن است که قدرت از دست‌رفته این سازمان، تا حدی به آن بازگردانده شود تا قدرت تنظیم‌گری و نقش‌آفرینی داشته باشد».

علی‌اکبر خدایی در ارتباط با سرمایه‌گذاری در حوزه پرورش شیلات گفت: «رشد فزاینده جمعیت و سرانه مصرف پروتئین در ایران و جهان باعث شده است که تامین پروتئین از منابع دریایی به یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها تبدیل شود. برخلاف بخش‌هایی مثل دام و طیور، بخش آبزیان هنوز به حد اشباع نرسیده است. بنابراین سرمایه‌گذاری در این بخش می‌‌تواند منطقی باشد».

وی در ارتباط با گونه‌های پرورشی مناسب برای پرورش‌دهندگان مبتدی گفت: محدودیت کشورمان در زمینه آب‌های شیرین باعث می‌شود که پرورش گونه‌های جدیدی مثل تیلاپیا یا گونه‌های پرورش ماهی در قفسی (مثل ماهی سبس و سی بریم) منطقی‌تر باشد. پرورش این نوع گونه‌ها می تواند سودآورتر باشد. پرورش‌های گونه‌های رایج کار را راحت می‌کند اما سودآوری آنها معمولی است. اگر کسی طالب سود بیشتر است باید نوآور باشد .