امروزه شیوع بیماری‌های قلبی و عروقی افزایش یافته است. روش‌های درمانی متعددی با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته برای بهبود وضعیت بیماران به وجود آمده است. آنژیوگرافی یکی از این روش‌ها است. البته آنژیوگرافی یک روش درمانی نیست و جهت تشخیص و ارزیابی وضعیت قلب و عروق، انجام جراحی‌های مختلف یا بررسی سلامتی بیمار استفاده می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید که آنژیوگرافی چیست، در ادامه به طور کامل به آن پرداخته‌ایم.

آنژیوگرافی چیست؟ بررسی جامع این روش تشخیصی

آنژیوگرافی یک روش تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی رگ‌های خونی استفاده می‌شود. در این روش، ماده حاجب به داخل رگ‌ها تزریق می‌شود و با استفاده از اشعه ایکس، تصاویر دقیقی از رگ‌ها تهیه می‌شود.. آنژیوگرافی برای تشخیص بیماری‌های قلبی، عروقی، انسدادها، ناهنجاری‌های عروقی و بررسی خون‌رسانی به اندام‌ها به کار می‌رود.

پس اگر قرار باشد پاسخ کوتاهی به سوال آنژیوگرافی چیست بدهیم: آنژیوگرافی یک روش تصویربرداری است؛ نه یک عمل جراحی یا هر نوع فعالیت دیگری.

این روش به‌ویژه در بیمارانی با علائم بیماری عروق کرونری قلب، مانند درد قفسه سینه یا تنگی نفس، بسیار موثر است. پزشک با بررسی تصاویر به دست آمده، می‌تواند مشکلاتی نظیر تنگی یا انسداد رگ‌ها را تشخیص داده و در صورت نیاز برای مداخلات درمانی مانند آنژیوپلاستی اقدام کند.

چرا آنژیوگرافی اهمیت دارد؟

آنژیوگرافی فواید بسیاری در تشخیص بیماری‌های قلبی و عروقی دارد که به بهبود درمان و پیشگیری از عوارض جدی کمک می‌کند.

آنژیوگرافی امکان مشاهده دقیق عروق کرونری را فراهم می‌کند. همچنین، پزشکان با آنژیوگرافی می‌توانند جریان خون را در قلب و اعضای حیاتی بررسی کنند. به همین سبب، می‌‌توان برنامه ریزی دقیق‌تری برای درمان انجام داد. به علاوه، برای تشخیص زودهنگام و پیشگیری از حملات قلبی و ارزیابی عملکرد قلب پس از حمله قلبی و بررسی میزان آسیب استفاده می‌شود. این روش برای تشخیص ناهنجاری‌های عروقی مادرزادی به کار رفته و با کمک آن پزشکان می‌توانند بیماری را شناسایی و درمان کنند.

مراحل آنژیوگرافی قلب: چه انتظاراتی باید داشت؟

همانند هر آزمایش یا عمل دیگر، آنژیوگرافی هم پروسه خاص خود را دارد که البته روند چندان پیچیده‌ای ندارد.

آمادگی بیمار: پیش از شروع، پزشک با بیمار در مورد سوابق پزشکی، آلرژی‌ها و داروهای مصرفی صحبت می‌کند. همچنین ممکن است آزمایش‌های خون و نوار قلب گرفته شود.

تزریق ماده حاجب: در این مرحله ماده حاجب (کنتراست) به درون رگ‌های بیمار تزریق می‌شود. این ماده باعث وضوح رگ‌ها در تصاویر می‌شوند.

استفاده از کاتتر: پزشک با ایجاد برش در ناحیه کشاله ران یا بازو، لوله‌ای نازک به اسم کاتتر را وارد رگ می‌کند و آن را به سمت عروق مدنظر هدایت می‌کند.

تصویربرداری با اشعه ایکس: پس از تزریق ماده حاجب، دستگاه اشعه ایکس عکس‌برداری را انجام می‌دهد. در نهایت پزشکان با کمک تصاویر، ناهنجاری عروق را شناسایی می‌کنند.

چه زمانی آنژیوگرافی لازم است؟ نشانه ها و علائم

آنژیوگرافی زمانی انجام می‌شود که پزشک مشکوک به وجود مشکلاتی در عروق خونی بیمار باشد. برخی شرایط و علائمی که نیاز به آنژیوگرافی را مطرح می‌کنند. در واقع برای پاسخ به سوال چه زمانی آنژیوگرافی لازم است باید گفت که به پارامترهای متعددی بستگی دارد:

درد قفسه سینه (آنژین صدری)

اگر فرد درد یا فشار در قفسه سینه به‌ویژه در هنگام فعالیت بدنی یا استرس داشته باشد، ممکن است به بیماری عروق کرونری مشکوک شود.

حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد)

در بیمارانی که دچار حمله قلبی شده‌اند، آنژیوگرافی برای بررسی انسداد عروق کرونری که منجر به این حادثه شده است، استفاده می‌شود.

تنگی نفس و خستگی

اگر افراد در انجام فعالیت روزمره دچار تنگی نفس، ضعف یا خستگی شدید می‌شوند، ممکن است مشکل در عروق کرونری یا سایر رگ‌های خونی داشته باشند.

نتایج غیر طبیعی در آزمایش های قلبی

اگر تست‌های غیرتهاجمی مانند تست استرس، اکوکاردیوگرافی یا الکتروکاردیوگرام نشان‌دهنده مشکلاتی در عملکرد قلب یا عروق باشد، آنژیوگرافی برای تشخیص دقیق‌تر استفاده می‌شود.

بیماری های عروق محیطی

افرادی که دچار درد، کرختی یا ضعف در پاها می‌شوند، ممکن است مشکلاتی در عروق محیطی خود داشته باشند. آنژیوگرافی می‌تواند برای بررسی انسداد یا تنگی رگ‌های پا انجام شود.

سکته مغزی یا حملات ایسکمیک گذرا (TIA)

آنژیوگرافی مغزی ممکن است برای بیمارانی که سکته مغزی کرده‌اند یا حملات ایسکمیک گذرا داشته‌اند، به منظور تشخیص ناهنجاری‌های عروق مغزی، استفاده شود. این مشکلات ممکن است ناشی از انسداد یا تنگی رگ‌هایی باشد که خون‌رسانی به مغز را مختل می‌کنند.

آنوریسم

اگر پزشک به وجود آنوریسم، یعنی گشاد شدگی غیر طبیعی دیواره رگ‌ها، مشکوک باشد، آنژیوگرافی می‌تواند اندازه و محل آن را به دقت مشخص کند. این موضوع به‌ویژه برای پیشگیری از پارگی آنوریسم حیاتی است.

این مورد باید توسط پزشکان متخصص این حوزه مورد بررسی قرار بگیرد. در ایران پزشکان باسابقه ای در این حوزه مانند دکتر عارف فاتحی و… هستند که می توانید از آنها مشورت بگیرید.

افزایش فشار خون غیر قابل کنترل

اگر فرد با وجود مصرف داروها هنوز فشار خون بسیار بالا دارد، ممکن است به مشکلات عروق خونی کلیوی یا سایر رگ‌های بدن مشکوک شود.

بیماری های مادرزادی قلب و عروق

در مواردی که ناهنجاری‌های مادرزادی در قلب یا عروق وجود داشته باشد، آنژیوگرافی می‌تواند برای ارزیابی دقیق این مشکلات به کار رود. این روش به پزشکان امکان می‌دهد تا برای جراحی یا سایر مداخلات تصمیم‌گیری کنند.

عوارض و خطرات احتمالی آنژیوگرافی: آگاهی قبل از اقدام

آنژیوگرافی روشی ایمن است، اما ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. برخی از این عوارض شامل واکنش آلرژیک به ماده حاجب، خونریزی یا عفونت در محل ورود کاتتر، آسیب به رگ‌های خونی و اختلالات ریتم قلب می‌باشند. در موارد نادرتر، عوارض جدی‌تری مانند سکته مغزی، حمله قلبی یا نارسایی کلیه ممکن است رخ دهد. همچنین، بیماران با بیماری‌های کلیوی یا دیابت، بیشتر در معرض خطر عوارض ناشی از ماده حاجب هستند. پزشکان با ارزیابی دقیق وضعیت بیمار و اقدامات پیشگیرانه، این عوارض را به حداقل می‌رسانند.

نکات مهم قبل و بعد از آنژیوگرافی

شاید فکر کنید پس از انجام آنژیوگرافی، شما نیازی به نظارت خاصی ندارید. اما نکاتی ضروری را باید پیش و پس از آنژیوگرافی خود رعایت کنید تا روند بهبودی سریع‌تر حاصل شود و دوران نقاهت کوتاه‌تری داشته باشید. انجام این نکات برای حفظ سلامتی شما ضروری هستند.

نکات مهم قبل از آنژیوگرافی

• اطلاع‌رسانی به پزشک درباره داروها، آلرژی‌ها و سابقه بیماری.
• ناشتایی 6-8 ساعت قبل از عمل.
• قطع موقت داروهای رقیق‌کننده خون (مثل آسپرین).
• انجام آزمایشات خون و نوار قلب.

نکات مهم بعد از آنژیوگرافی

• استراحت مطلق برای چند ساعت.
• نوشیدن مایعات زیاد برای دفع ماده حاجب.
• مراقبت از محل ورود کاتتر و بررسی علائم غیرعادی.
• اجتناب از فعالیت‌های شدید بدنی برای چند روز.
• پیگیری علائمی مانند درد شدید یا سرگیجه و تماس با پزشک در صورت لزوم.