گردشگری از حیات خلوت تا مجلس

صنعت گردشگری در ایران مانند یک گل تازه جوانه زده است که به شدت در معرض آسیب قرار دارد. رونق گردشگری برای ایران شاید کمتر از هفت سال است که به صورت جدی مطرح شده، زیرا تا پیش از آن جایی در محافل سیاسی، اقتصادی و دانشگاهی نداشت. دید منفی و کوته فکری‌های برخی تصمیم گیران شاید مهم‌ترین عامل به حاشیه راندن صنعت گردشگری بود.

اما چه بخواهیم چه نخواهیم گردشگری از نظر بکارگیری نیروی انسانی بزرگترین صنعت در دنیاست و تقریباً هر پنج گردشگر یک شغل در جامعه میزبان ایجاد می‌کنند. شاید همین ویژگی‌ها بود که دولت‌های یازدهم و دوازدهم شعارهای بسیاری در راستای رونق گردشگری سر دادند، شعارهایی که هیچ گاه برنامه عملیاتی برای آن وجود نداشت.

توسعه گردشگری نیاز به نقشه راه دارد، برای رونق این صنعت بزرگ اجزای دولت حتی به ظاهر بی‌ربطترین نهادها هم باید توجیه شوند. جلب نظر همکاری همه نهادها از آموزش پرورش گرفته تا وزارت اطلاعات برای هماهنگی توسعه گردشگری نیاز است. نوع سخنرانی‌، موضع‌گیری‌ها و حتی گاهاً یک توییت روی روند توسعه گردشگری تأثیرگذار است و مواردی است که باید در سند توسعه در نظر گرفته شود.

موضوع تدوین سند راهبردی توسعه گردشگری برای نخستین بار در سال ۱۳۹۵ و زمان ریاست زهرا احمدی‌پور بر سازمان میراث فرهنگی‌، صنایع دستی و گردشگری مطرح شد. در آن زمان از سوی رهبر انقلاب درخواستی برای تدوین سند راهبردی توسعه گردشگری به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفته بود و این نشان می‌داد که اجزای مختلف نظام رونق صنعت گردشگری را قبول کردند.

در آن سال‌ها تدوین سند راهبردی توسعه راه به جایی نبرد که شاید بتوان دلیل آن را تغییرات مکرر در سازمان میراث فرهنگی یا همان "حیاط خلوت دولت" دانست. حیاط خلوتی که سال گذشته به وزارتخانه تبدیل شد تا شاید این لقب دیگر بی‌معنا باشد، اما برخی کارشناسان بعد از نوع برخورد مجلس با این وزارت جدید، آن را "حیاط خلوت مجلس" نامیدند!

حالا پس از گذر از راهی سخت سند راهبردی توسعه گردشگری به تصویب هیأت دولت رسیده است. سندی که وزیر میراث فرهنگی آن را "برای اتخاذ رویکردی بین بخشی و یکپارچه به منظور دستیابی به توسعه پایدار گردشگری" دانسته که با کمک دستگاه‌های اجرایی، اساتید دانشگاهی و فعالان بخش خصوصی تدوین شده است.

او چشم‌انداز این سند را "فراهم کردن چارچوب هماهنگ سیاستی بین تمامی ارگان‌ها و سازمان‌های ذیربط" عنوان کرده؛ مسئله‌ای حیاطی برای گردشگری ایران زیرا رونق گردشگری یک معقوله فرابخشی است که نهادهای گوناگون را درگیر می‌کند و باید برای آن برنامه‌ای یکپارچه داشت.

مونسان "مشخص کردن خطوط کلان سیاستی بر اساس گلوگاه‌های اصلی حوزه گردشگری کشور، ایجاد زمینه تدوین برنامه ملی توسعه گردشگری، پیاده‌سازی اهداف در پویاترین حالت ممکن و منطبق با هدف افزایش بهره‌وری و توسعه" را به عنوان اهداف کلی تدوین این سند مطرح کرده است.

اهدافی که در صورت پایبندی به آنها گام‌های اساسی در راستای توسعه گردشگری خواهند بود، اما باز هم باید به پرسش اصلی بازگشت؛ اینکه آیا ایران گردشگری را می‌خواهد؟ اگر می‌خواهد پس باید خطوط کلان سیاسی و موضعگیری‌های خود را در راستای ساختن چهره‌ای مطلوب از کشور و جذب گردشگر حرکت دهد.