عملکرد قابل‌قبولی نداریم
وحید وزیری-کارشناس معدن
بهره‌برداری از معادن بدون در نظر گرفتن عوامل زیست‌محیطی و اجتماعی، می‌تواند پیامدهای نامطلوب فراوانی به‌دنبال داشته باشد، به‌طوری که امروزه چگونگی دستیابی به معدنکاری پایدار به موضوعی اصلی در بین فعالان حوزه معدن کشور تبدیل شده است. معدنکاری سنتی ویژگی‌هایی مثل مصرف منابع بالا، آلودگی زیاد و راندمان پایین دارد، بنابراین صاحب‌نظران و متخصصان معدنی معتقدند با پیروی از تجارب و یافته‌های جهانی باید برای دستیابی به معدنکاری پایدار، اقدامات دیگری برای جبران معدنکاوی سنتی انجام شود. بنابراین، در سال‌های اخیر، شرکت‌های معدنی توجه بیشتری را به اجرای نوآوری سبز با مفهوم «معدنکاری سبز» معطوف کرده‌اند.
به‌طورکلی، هدف از معدنکاری سبز، اصلاح شیوه‌های سنتی بهره‌برداری از معادن برای دستیابی به توسعه پایدار منابع، محیط‌زیست، اقتصاد و منافع اجتماعی است. به‌بیان دقیق‌تر، بهره‌برداری سبز از معادن نوعی بهره‌برداری پیشرفته است که کارآیی فعالیت‌های معدنی را افزایش می‌دهد، ردپای محیطی را کمرنگ می‌کند و اجازه می‌دهد تا مواد معدنی ارزشمند با حداقل ضایعات معدنی در تمام مراحل عملیات استخراج شود. علاوه بر این، عملیات معدن را به‌گونه‌ای مدیریت می‌کند که برای معدنچیان، جوامع محلی و محیط‌زیست ایمن و بی‌ضرر باشد. بکارگیری معدنکاری سبز تاثیرات بهره‌برداری از معادن را در تمام مراحل عمر یک معدن کاهش می‌دهد. آموزش صحیح، بکارگیری فناوری‌های سبز، ابزارهای صحیح مدیریت زیست‌محیطی و تشکیل مشارکت‌های پایدار به معادن کمک می‌کند تا عملکرد خود را بهبود بخشند و به توسعه پایدار دست یابند. به‌عنوان‌مثال، روش‌های دامپینگ کپسوله کردن باطله‌های اسیدی، اختلاط مدیریت‌شده باطله‌ها براساس خصوصیات ژئوشیمیایی و کانی شناسی یا مینرالوژی آنها در طراحی و ساخت دامپ‌های باطله روش‌های جدید و نوآورانه برای دفع باطله‌های تولیدشده در طول عمر یک معدن هستند. سیانید آزادشده از صنایع معدنی را می‌توان با استفاده از میکروارگانیسم‌ها تجزیه کرد و این فناوری، جایگزینی برای فرآیندهای تصفیه فیزیکی و شیمیایی است. آلودگی صوتی ناشی از عملیات انفجار در معادن را می‌توان با رعایت استانداردهای انتشار صدا کنترل کرد. دریاچه‌های معدنی در معادن روباز را ـ که باعث ایجاد تهدید برای محیط‌زیست می‌شود ـ می‌توان با انجام اقدامات نفوذناپذیری و تبدیل آنها به مزارع پرورش ماهی کنترل کرد که می‌تواند نقشی حیاتی در تامین اشتغال و غذا برای جوامع تحت‌تاثیر بسته شدن معدن داشته باشد. اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های معدنی را می‌توان با استفاده از نوآوری‌هایی مانند سیستم‌های جذب کربن کاهش داد که با استفاده از آن دی‌اکسیدکربن آزادشده در هنگام استخراج گرفته شده و به زیرزمین منتقل می‌شود یا با روش‌های جلوگیری از ضایعات معدنی پس از فرآوری از بقایای مواد، محصولات جانبی تولید کرد و روش‌های دیگری ازاین‌دست. به‌طورکلی در سال‌های اخیر؛ کمابیش همه کشورهای پیشرو در عرصه معدنکاری جهان از ابتکارات معدنکاری سبز برای کاهش اثرات زیست‌محیطی و حذف سایت‌ها پس از اتمام استخراج استفاده می‌کنند. شرکت‌ها با استفاده از فناوری سبز، سود بیشتری به‌دست می‌آورند و به محیط‌زیست آسیب نمی‌رسانند. به‌تازگی بسیاری از معادن استرالیا فناوری‌های سبز را توسعه و پیاده‌سازی کرده‌اند و با اجرای استراتژی‌های بهره‌وری زیست‌محیطی در صنایع معدنی به مزایای قابل‌توجهی دست یافته‌اند و به‌عنوان‌مثال با استفاده از تراک‌های خودران ـ به‌عنوان بخشی از سیاست‌های معدنکاری سبز ـ ردپای روی محیط‌زیست را کنترل کرده‌اند.
کشور ما اگرچه از نظر ذخایر معدنی جزو ۱۵ کشور معدنی جهان به‌حساب می‌آید، اما از نظر بهره‌برداری از معادن، عملکرد قابل‌قبولی ندارد و هنوز نتوانسته وارد باشگاه کشورهای معدنی جهان شود. عوامل متعددی مانند اعمال و پایداری تحریم‌های بین‌المللی در طول دهه‌های گذشته، توجه بیش‌ازحد به نفت و چینش اقتصاد کشور براساس اقتصاد نفتی و تک‌قطبی، بی‌توجهی به فرهنگ‌سازی، فقدان ارتباط اصولی و مداوم بهره‌برداران و فعالان داخلی با شرکت‌های معدنی جهان، نبود امکان واردات تجهیزات و ماشین‌آلات به‌روز و در راستای آن، بکارگیری فناوری‌های نسل دوم و سوم به‌جای نسل چهارم در حوزه معدن و صنایع معدنی کشور، شرایط را به‌گونه‌ای پیش برده است که در شرایط کنونی اکثریت معادن کشور به‌روش سنتی بهره‌برداری می‌شوند. بااین‌حال، باتوجه به تاسیس و راه‌اندازی شرکت‌های دانش‌بنیان در داخل کشور در حوزه‌های مختلف، اکتشاف، استخراج و فرآوری، امکان انجام معدنکاری سبز در کشور تا حدودی میسر شده است، البته دستیابی به این مهم و عملیاتی کردن آن، نیازمند تدوین استراتژی انجام معدنکاری سبز مطابق با شرایط و استانداردها است. سخن آخر اینکه، هدف از معدنکاری سبز، اصلاح شیوه‌های سنتی بهره‌برداری از معادن برای دستیابی به توسعه پایدار منابع، محیط‌زیست، اقتصاد و منافع اجتماعی است. به بیان دقیق‌تر، بهره‌برداری سبز از معادن، نوعی بهره‌برداری پیشرفته است که کارآیی فعالیت‌های معدنی را افزایش می‌دهد، ردپای محیطی را کمرنگ می‌کند و اجازه می‌دهد تا مواد معدنی ارزشمند با حداقل ضایعات معدنی در تمام مراحل عملیات استخراج شود. علاوه بر این، عملیات معدن را به‌گونه‌ای مدیریت می‌کند که برای معدنچیان، جوامع محلی و محیط‌زیست ایمن و بی‌ضرر باشد.
ارسال نظر