دولت چگونه دچار کسری شدید بودجه شد؟

در سه سال اخیر تحریم‌های آمریکا و بعد از آن شروع و شیوع بیماری کرونا باعث کاهش درآمدهای دولت و مواجه شدن آن با کسری قابل توجه بودجه شده است. از سوی دیگر دولت نیز راه‌های محدودی برای جبران این کسری پیش رو داشته است.

 ۴راهکار برای کسب درآمد دولت

در همین راستا ما در گسترش نیوز گفتگویی داشتیم با یک کارشناس اقتصادی،‌برای خواندن مشروح این گزارش با ما همراه باشید:

احسان سلطانی کارشناس اقتصادی در گفتگو با گسترش نیوز درباره موضوع یاد شده اظهار کرد: دولت ها برای اینکه درآمد کسب کنند. چندین راهکار پیش رو دارند. یکی اخذ مالیات است. مالیات هم از طبقات بالا و پردرآمد گرفته می شود. بخشی از آن صرف هزینه های کشور می شود و بخشی هم به فقرا داده می شود.

راهکار دوم تامین کسری بودجه، فروش مواد خام و ثروت های خدادادی به کشورهای دیگر است . راهکار سوم ارائه خدمات مختلف است که می توان با این خدمات جبران کسری بودجه کرد. راهکار چهارم نیز اخذ مالیات تورمی است.

کاهش اخذ مالیات از خصولتی ها

وی افزود: حال در تشریح این راهکارها باید بیان کرد که در راهکار اول اخذ مالیات خیلی خوب است. اما در ایران مالیات دادن در حد شعار است. برنامه اخذ مالیات برای جبران کسری بودجه از دولت روحانی مطرح شده است. این طرح بیان می کند که قرار است از تمام مردم مالیات گرفته شود. اگر مالیات از طبقه متوسطه و رو به پایین گرفته شود. سبب ایجاد فشار مضاعف به مردم می شود. اکنون از بنگاه های خصولتی و رانتی مالیات کمی گرفته می شود. در سال ۹۰ مالیات این بنگاه ها در ایران ۱۱ میلیارد دلار بود و اکنون به ۲ میلیارد دلار رسیده است.

سلطانی ادامه داد: نکته جالب این است که دولت سال گذشته پیشنهاد داد و به تصویب مجلس رسید که مالیات بنگاه های خصولتی و رانتی را از ۲۵ درصد به ۲۰ درصد کاهش دهند. بنابراین این طرح بیان می کند که از بنگاه های خصولتی درکشور آنچنان مالیات دریافت نمی شود و مالیات آنها سال با سال با کاهش چشمگیری روبرو می شوند.

برنامه دولت این است که با کاهش مالیات بنگاه ها که تمام درآمد آنها به دلار است. از مردم مالیات اخذ کنند.  بشخصه برای این برنامه مالیاتی چشم انداز خوبی مشاهده نمی کنم. اما اگر دولت بتواند از خانه های خالی، خودروهای لاکچری و خانه ها و ویلاهای لوکس مالیات اخذ کند، کار خوبی است.

افزایش فروش مواد غیرنفتی با قیمت کمتر

این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: در مورد راهکار دوم جبران کسری بودجه که فروش منابع است باید بیان کرد، واقعیت این است که فروش مواد غیر نفتی در کشور نسبت به گذشته بیشتر شده است.اما با قیمت های کمتر ارایه می کنیم. یعنی منابع ملی که برای همه مردم است را توسط یک عده افراد خاص با کمترین قیمت به فروش می رود. این در صورتی است که فرمان می دهند که قیمت دستوری نداشته باشیم. و هر چی که بنگاه داران خواستند، بفروشند. این در صورتی است که برای خرید مواد خام و اولیه قیمت گذاری دستوری داده می شود و از طرف دیگر برای فروش مواد نهایی قمیت گذاری را آزاد می کنند. پس به این نتیجه می رسیم که با یک سیاست گذاری عجیب دیگر، یک راه کسب درآمد را از بین برده ایم.

وی ادامه داد: سومین منبع درآمدی خدمات دولتی است،‌که در ایران کیفیت آن بسیار پایین است. راهکار چهارم مالیات تورمی است که با افزایش قیمت ها و تورم از مردم گرفته می شود. وقتی که درآمد مردم نسبت به سال گذشته ۲۰ درصد افزایش یافته است و از طرف دیگر تورم به جان کالاها افتاده و تورم آن ۵۰ درصد شده است. یعنی از جیب مردم ۳۰  درصد برداشت می شود. فرق میان مالیات تورمی و مالیات عادی این است که مالیات عادی از ثروتمندان و طبقات مرفه گرفته می شودو مالیات تورمی از طبقات متوسط به پایین گرفته می شود.

سلطانی در پایان بیان کرد: در نتیجه با  خلق تورم و سرکوب دستمزدها از مردم مالیات تورمی گرفته می شود. بنابراین دولت مشکلی برای درآمد ندارد اما عزم و اراده‌ای برای درآمدزایی وجود ندارد. نقش دولت این است که درآمد را به گروه ها و عده‌ای خاص بدهد و از آنها مالیات نگیرد. در نتیجه دچار کسری شدید بودجه می شود.