شوک به بازار خودرو / سال سختی در راه است

بازار خودرو ایران در سال ۱۴۰۲ با نوسانات و چالش‌های متعددی روبرو بود. در آغاز سال، با وعده‌های دولت برای واردات خودرو، قیمت‌ها کاهش یافت، اما با تغییر سیاست‌ها، دوباره افزایش یافت. در ادامه سال، رکود بر بازار حاکم شد و خرید و فروش خودرو به شدت کاهش یافت.

بازار خودرو سال جدید را با صعود قیمت آغاز کرد، اتفاقی که به نظر می‌رسد رشد انتظارات تورمی و افزایش قیمت ارز دلایل اصلی آن بوده‌اند.

تا واپسین روزهای سال گذشته، منحنی قیمت در بازار خودرو به روند رو به رشد خود که از چند ماه قبل‌تر آغاز شده بود، ادامه داد؛ اما انتظار می‌رفت این روند در تعطیلات نوروز متوقف یا حداقل تعدیل شود. با‌این‌حال، تداوم رشد انتظارات تورمی و افزایش قیمت ارز، اجازه نداد بازار خودرو به تعطیلی قیمتی برود. در نتیجه، رشد قیمت خودرو نه‌تنها متوقف نشد بلکه ادامه هم یافت تا افتتاحیه‌ای گران برای بازار خودرو ۱۴۰۳ رقم بخورد. نشان می‌دهد در بازار خودروهای داخلی، میانگین قیمت در انتهای نیمه فروردین ۱۴۰۳ نسبت به آخرین روز غیر‌تعطیل اسفند پارسال، حدود شش‌درصد افزایش یافته است.

در بازار خودروهای مونتاژی رشد قیمت خفیفی طی بازه زمانی اواخر اسفند ۱۴۰۲ تا انتهای نیمه فروردین ۱۴۰۳ رخ داده است. در بازار وارداتی‌‌ها اما سه مسیر قیمتی متفاوت طی سال جاری شکل گرفته، به نحوی که برخی خودروها (بیشتر چینی‌ها) کاهش قیمت را نسبت به انتهای سال گذشته تجربه کرده‌اند، برخی ثبات نسبی داشته‌اند و مدل‌هایی دیگر نیز سال نو را با جهش قیمت آغاز کردند و تا به امروز ادامه داده‌اند.هرچند نمی‌توان اثر کمبود عرضه را در رشد قیمت خودرو بی‌تاثیر دانست، اما بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار خودرو بر این موضوع صحه می‌گذارند که «انتظارات تورمی» و «قیمت ارز» فرماندهان اصلی بازار خودرو هستند و منحنی قیمت به فرمان آنها بالا و پایین می‌شود. ‌در ماه‌‌های پایانی سال گذشته (مانند دوره‌‌های قبلی در حداقل پنج سال گذشته) انتظارات تورمی و قیمت ارز عوامل تاثیرگذار اصلی در افت‌وخیز قیمت خودرو (در بازار) بوده‌اند. این موضوع در نیمه نخست امسال نیز تداوم داشته، چه آنکه قیمت خودرو با توجه به رشد انتظارات تورمی و افزایش قیمت ارز، بالا رفته است.

بنابراین به نظر می‌رسد در ادامه سال این دو عامل -انتظارات و ارز - همچنان تعیین‌کنندگان اصلی سمت و سوی قیمت خواهند بود. البته نمی‌توان تاثیر عوامل دیگر مانند تولید و عرضه را بر سرنوشت قیمت خودرو در بازار نادیده گرفت، اما این عوامل بیشتر حکم کاهنده و افزاینده سرعت قیمت را خواهند داشت. با این تفاسیر، افسار منحنی قیمت در بازار خودرو طی سال جاری (مانند حداقل پنج سال گذشته - دوران تحریم) همچنان در دستان انتظارات تورمی و ارز خواهد بود و با هر تکانه‌ای در آن دو، «بازار» نیز دچار نوسان می‌شود.

  بنابراین برای پیش‌بینی آینده قیمت در بازار خودرو، باید ابتدا روند انتظارات تورمی و قیمت ارز را بررسی کرد. ادامه روند صعودی قیمت ارز و انتظارات تورمی، به معنای رشد قیمت خودرو در بازار خواهد بود و ثبات و نزول آنها نیز می‌تواند به آرامش و حتی افت قیمت در این بازار بینجامد. ‌فعلا که انتظارات تورمی روند افزایشی خود را حفظ کرده و بازار ارز نیز کوتاه‌بیا نیست و ادامه این شرایط، روزهای گران‌تری در بازار خودروی کشور رقم خواهد زد. در سال جاری اتفاق بسیار مهمی به نام انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در پیش است که نتیجه آن می‌تواند اثر عمیقی بر بازار ارز در ایران بگذارد.

برخی معتقدند در صورت پیروزی دونالد ترامپ، با جهش قیمت ارز مواجه خواهیم بود و اگر جو بایدن در کاخ سفید بماند، اتفاق محتمل، ثبات نسبی بازار ارز است. جدا از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، سیاست دولت در بازار ارز نیز اهمیت زیادی دارد و تعیین‌کننده آینده قیمت در این بازار است. برخی معتقدند دولت خود را برای دلار ۱۰۰هزار تومانی هم آماده کرده و برخی دیگر می‌گویند اتفاق سال قبل - توقف قیمت دلار در نقطه‌ای بالاتر از سال گذشته و تثبیت نسبی آن تا دو سه ماه مانده به پایان سال - رخ خواهد داد.  رخ دادن هر یک از این سناریوها، آینده‌ای خاص برای منحنی قیمت در بازار خودرو رقم خواهد زد.

شاید بدترین سناریو (حداقل روی کاغذ) بازگشت ترامپ به کاخ سفید باشد، اتفاقی که به نظر می‌رسد انتظارات تورمی و قیمت ارز را جهش خواهد داد و به تبع آن، بازار خودرو نیز روزهای گران‌تری را به خود می‌بیند. فعلا و تا اینجای سال که نیمی از فروردین‌ماه گذشته، چشم‌انداز روشنی برای اقتصاد کشور در سال جاری به‌خصوص از دید افکار عمومی وجود ندارد و خیلی‌‌ها معتقدند ۱۴۰۳ می‌تواند سخت‌ترین سال اقتصادی در دوران تحریم اخیر باشد. این چشم‌انداز منفی به رشد بیشتر و بیشتر انتظارات تورمی منجر می‌شود و در پی آن، صعود قیمت در بازارها از جمله خودرو اتفاقی گریزناپذیر است.  به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، گره اقتصاد ایران با وجود تحریم و بدون ارتباط با جهان باز نخواهد شد و از همین رو گریز از این وضع، راهکاری سیاسی را می‌طلبد. اتفاقا اینجاست که اهمیت نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال جاری، خود را بیشتر نشان می‌دهد، زیرا تداوم وضع فعلی و بدتر شدن آن یا آشتی با جهان، متاسفانه یا خوشبختانه از مسیر «کاخ سفید» می‌گذرد.