رمزارز ملی مبهم ترین پروژه دولت شد

اطلاعات زیادی در رابطه با رمزریال موجود نیست و به غیر از تاریخ عرضه‌اش ابهامات و سوالات زیادی در رابطه با این محصول جدید بانک مرکزی وجود دارد. سوالات آنقدر زیاد است که ساعت‌ها می‌شود پرسید. مثلا روی چه بستری منتشر می‌شود؟ تکنولوژی آن چیست؟ یا اصلا فایده رمزریال چیست؟

مهم‌ترین سوال که هنوز پاسخی برای آن وجود ندارد فایده رمزریال است. می‌گویند قرار است به عنوان ابزاری برای پرداخت‌های خرد عمل کند اما زمانی که پرداخت الکترونیک کارایی دارد چرا مردم باید دوباره‌کاری کنند و از رمزریال استفاده کنند. اگرچه بانک مرکزی هیچگاه این سوال را پاسخ نداده اما جواب روشن است. بلاکچین شفافیت دارد و هزینه تراکنش آن به مراتب پایین‌تر از پرداخت الکترونیک است. از طرفی استفاده از این ابزار نیازمند کارت بانکی ندارد و هر کسی که یک کیف پول رمزارز داشته باشد می‌تواند از رمزریال استفاده کند.

رمزریال چیست؟

بیایید اول رمزریال را بشناسیم تا بعد بتوانیم بفهمیم که چه کاربردی دارد. بگذارید همان اول خیالتان را راحت کنم. رمزریال، ارز دیجیتال نیست بلکه در دسته رمزارزهای بانک مرکزی قرار می‌گیرد. این یعنی متمرکز است و از سمت نهاد خاصی کنترل و عرضه می‌شود. در حالی که سایر رمزارزها مانند بیت‌کوین متمرکز و قابل کنترل نیستند.

عملا رمزریال همان اسکناس توی جیب شماست. با این تفاوت که دیجیتالی و باید آن را در کیف پول‌های الکترونیک نگهداری کنید. پشتوانه‌اش ریال است و توسط بانک مرکزی کنترل و عرضه می‌شود. مثلا می‌توانید از آن برای پرداخت‌های کوچک مانند خرید بلیط اتوبوس یا پرداخت کرایه تاکسی استفاده کنید. البته جاهایی هم اعلام شده که قرار است رمزریال به عنوان ابزاری برای انتقال پول بین بانکی هم مورد استفاده قرار بگیرد.

رمزارز چینی یا رمزارز ملی؟

آنچه از پروژه رمزریال می‌توان فهمید این است که این پروژه از رمزارز ملی چین الگوبرداری شده است. البته مدیران بانک مرکزی هیچ وقت در این رابطه ادعایی نکردند اما بیایید نگاهی به رمزارز چینی و شباهت‌های این رمزارز با رمزریال بیاندازیم.

رمزارز چینی نوعی e-CNY یعنی نسخه دیجیتالی از پول ملی چین (RMB) است که توسط بانک مردمی چین (PBOC) صادر می‌شود. این ارز دیجیتال عمدتا برای معاملات خرده‌فروشی در مقیاس کوچک طراحی شده است. یوان دیجیتال بخشی از پایه پولی (MO) کشور را تشکیل می‌دهد. یعنی این ارز دیجیتال پول نقد محسوب می‌شود. رمزریال هم دقیقا همین ویژگی‌ها را دارد.

هر دوی این رمزارزهای بانک مرکزی بستر بلاکچین خصوصی دارند و هنوز تکنولوژی این بسترها معلوم نیست. ایجاد بسترهای خصوصی به این دلیل است که توانایی کنترل پول وجود داشته باشد و اگر از بسترهای غیرمتمرکز استفاده می‌کردند توانایی کنترل از بین می‌رفت. این درحالیست که ذات رمزارزها عدم تمرکز است و برای همین حساب رمزارزها بانک مرکزی را از سایر ارزهای دیجیتال جدا می‌کنند.

یوان دیجیتال همان واحد پول رسمی چین است. برخلاف همه ارزهای دیجیتال، یوان دیجیتال پولی با نرخ مبادله ثابت است نه یک ارز شناور آزاد که ارزش آن توسط عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. ارزش یوان دیجیتال با توجه به ارزش RMB و سیستم تجارت خارجی چین (CFETS) که شامل دلار و یورو است تعیین می‌شود. رمزریال هم دقیقا همین ویژگی را دارد، البته در این موارد نمی‌توان خرده‌ای از بانک مرکزی گرفت چون چاره‌ای جز این نیست.

اگرچه ویژگی‌های این دو رمزارز تقریبا یکی است اما تفاوت جای دیگر نمایان می‌شود. یوان دیجیتال در فاز آزمایشی خود ۲۶۰ میلیون کاربر جذب کرده و در المپیک زمستانه به صورت عمومی عرضه می‌شود اما حتی اگر همه مردم ایران از رمزریال استفاده کنند نهایتا ۸۰ میلیون کاربر خواهد داشت.

یوان دیجیتال در ۱۲ شهر چین برای پرداخت استفاده می‌شود و در سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۴۰ میلیون چینی از این رمزارز استفاده کردند اما رمزریال هنوز در جد حرف است.

تعارض منافع

تا جایی که ما می‌دانیم قرار است بانک مرکزی رمزریال را عرضه کند و بانک‌های دیگر هم در این کار به بانک مرکزی کمک می‌کنند. یعنی سایر بانک‌ها بازوی عرضه رمزریال می‌شوند. اما به نظر شما رمزریال با پرداخت متولیان پرداخت الکترونیک تعارض منافع ندارد؟

هنوز هیچی معلوم نیست اما این سوال که با روی کار آمدن رمزارز بانک مرکزی پرداخت الکترونیک که در حال حاضر کار رمزریال را انجام می‌دهد چه می‌شود؟ صنعتی که گردش مالی بالایی دارد.