کسب و کارهای کوچک ابزار توسعه اقتصادی و کاهش فقر

محمدحسین مقیسه مدیرعامل این صندوق ضمن تبریک روز صنایع کوچک به کلیه فعالان حوزه صنعت، در خصوص مهم‌ترین مسئله صنایع کوچک در دنیا و ایران و همچنین جایگاه نقش حمایتی دولت از صنایع کوچک گفت: مسئله اصلی که صنایع کوچک در دنیا با آن روبه‌رو هستند شکاف تامین مالی است. شکاف تامین مالی به این معناست که چقدر از نیازهای تامین مالی برآورده شده و چه مقدار هنوز برآورده نشده است.

وی تصریح کرد: براساس آخرین آمار انجمن بین‌المللی تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط از ۲۰۰ میلیون بنگاه کوچک و متوسطی که نیاز به تامین مالی دارند، ۴۱ درصد دارای نیازهای مالی برآورده نشده هستند که عمده این بنگاه‌های خرد، کوچک و متوسط در کشورهای در حال توسعه واقع شده‌اند که مبلغ شکاف تامین مالی این بنگاه‌ها در کشورهای در حال توسعه حدود ۵ هزار میلیارد دلار برآورد شده است.

مدیرعامل صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در پاسخ به این سوال که شکاف تامین مالی به چه دلیل به وجود می‌آید، گفت: به این دلیل که بنگاه‌های خرد، کوچک و متوسط در تامین تضامین و وثایق مورد درخواست موسسات مالی و اعتباری ناتوان بوده‌اند.

مقیسه در ادامه گفت: در یک تقسیم بندی، تامین مالی می‌تواند در "قالب بدهی" و یا در "قالب سرمایه" انجام می‌شود. در تامین مالی مبتنی بر بدهی، بنگاه اقتصادی از طریق ایجاد بدهی با ابزارهای مختلف منابع مالی مورد نیاز خود را فراهم می‌سازد. این ایجاد بدهی می‌تواند از طریق استقراض ازاشخاص، بانک‌ها و یا سایر موسسات مالی و اعتباری باشد که عمده روش تامین مالی دراقتصاد ایران در همین قالب صورت می‌گیرد.

او با بیان اینکه در این حالت بنگاه اقتصادی باید در سررسید اقدام به بازپرداخت بدهی، که شامل اصل و سود است، کند و این تعهد به پرداخت در اصل یک نوع ریسک برای اعتباردهنده محسوب می‌شود بنابراین برای پوشش آن تضامین و وثایق مورد نظر اخذ می‌شود، که این مسئله را می‌توان جنبه منفی این نوع تامین مالی برشمرد. ارائه وثایق و تضامین مورد نظر اعتباردهنده برای بنگاه‌های کوچک و متوسط در همه دنیا از چالش‌های جدی و اساسی در نظر گرفته می‌شود. نکته مثبت تامین مالی در قالب بدهی این است که دریافت‌کننده تسهیلات مجبور نیست بخشی از سهام و یا مالکیت شرکت خود را واگذار کند و صددرصد سهام در اختیار صاحبان سهام باقی خواهد ماند.

*دلیل جذابیت تامین مالی در قالب سرمایه

رئیس هیات مدیره صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در ادامه افزود: در تامین مالی در قالب سرمایه، عموما در قبال دریافت سرمایه، بخشی از مالکیت و سهام شرکت به سرمایه‌گذار واگذار می‌شود. از دست دادن بخشی از مالکیت و قدرت مدیریت، جنبه منفی این نوع تامین مالی بشمار می‌رود و در مقابل عدم ایجاد تعهد بازپرداخت و عدم وجود ریسک و نگرانی ناشی از آن از نکات مثبت این نوع تامین مالی محسوب می‌شود.

مقیسه خاطرنشان کرد: در همه جای دنیا و البته در ایران تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط بیشتر در قالب بدهی انجام می‌شود. به این خاطر که بسیاری از بنگاه‌های کوچک ممکن است قابلیت و شرایط لازم (شفافیت بالا و سودآوری مناسب و پایدار) جهت حضور در بازار سرمایه نداشته باشند. به همین دلیل است که بیشتر آنها به سمت تامین مالی از طریق بدهی سوق پیدا می‌کنند و طبیعتا لزوم ارائه تضامین و وثایق مطرح خواهد شد. با توجه به محدودیت‌های بنگاه‌های کوچک در ارائه وثایق مورد نیاز اعتبار دهنده، صندوق ضمانت به عنوان یک نهاد دولتی و حمایتی، می‌تواند با صدور ضمانت‌نامه‌هایی که جایگزین وثایق مورد درخواست اعتباردهنده است، نقش حمایتی خود را ایفا کند تا با شرایط مناسبی تامین مالی مورد نیاز صورت پذیرد.

* بنگاه‌های کوچک ابزار توسعه اقتصادی و کاهش فقر

وی با اشاره به اینکه بنگاه‌های کوچک نقش‌ها و امتیازات بسیار زیادی در اقتصاد دارند که غیرقابل جایگزین است، گفت: مهم‌ترین امتیاز کسب و کارهای کوچک در دنیا این است که ⅔ اشتغال را به خود اختصاص می‌دهند، بالغ بر ۹۰ درصد نوآوری و کارآفرینی در بنگاه‌های کوچک و متوسط اتفاق می‌افتد و نیمی از تولید ناخالص ملی هم در این بنگاه‌ها ایجاد می‌شود. لذا بنگاه‌های کوچک و متوسط را می‌توان ابزار موثری در توسعه اقتصادی و کاهش فقر در اقتصاد دانست. این بنگاه‌ها مشکلات ناشی از بیکاری را نیز کاهش می‌دهند. همچنین می‌توانند توزیع درآمد را در پهنه جغرافیایی متوازن و متعادل کنند.

مقیسه افزود: تاثیر صنایع کوچک در اقتصاد آنقدر جذاب، مهم و تاثیرگذار است تا دولت‌ها حمایت از ایشان را یکی از برنامه‌های جدی و مهم خود قلمداد کنند. این حمایت‌ها در چند قالب همچون تسهیلات ارزان قیمت، کمک‌های بلاعوض و کمک به زیرساخت ارائه می‌شوند. اما هیچ کدام از آنها شکاف تامین مالی مورد اشاره را نمیتوانند به‌صورت جدی کاهش دهند. با تجارب به‌دست آمده در یک قرن اخیر در کشورهای توسعه یافته و یا درحال توسعه، ایجاد صندوق‌های ضمانت در بخش‌های مختلف اقتصادی کارآمدترین ابزار برای کاهش شکاف تامین مالی محسوب می‌شوند و این صندوق‌ها دارای نقش بی‌بدلیلی در تامین مالی کسب و کارها هستند.

*تجربه ایران در مقایسه با کشورهای منطقه آسیا

مقیسه ادامه داد: می‌توان گفت فسلفه وجودی صندوق‌ها و روند شکل گیری آنها پر کردن شکاف تامین مالی و ارائه ضمانت‌نامه‌های اعتباری است. در اقتصاد ایران تاسیس صندوق‌های ضمانت در بخش‌های مختلف اقتصادی تجربه‌ای حدود ۵۰ ساله دارد.

وی افزود: ابتدا کشورهای توسعه یافته مدل طرح‌های ضمانت اعتباری (در قالب صندوق‌های ضمانت) را پیش بردند و در دهه‌های گذشته بنگاه‌های کوچک و متوسط را رشد دادند. در کشورهای آسیایی، دوکشور ژاپن و کره در این زمینه پیشتاز هستندو در دهه‌های گذشته ژاپن و کره به کشورهای در حال توسعه شرق آسیا کمک کردند تا با تاسیس صندوق‌های ضمانت تامین مالی را برای صنایع کوچک و متوسط تسهیل کنند.

* ضمانت اعتباری محصول اصلی صندوق‌ها در تمام دنیا

مقیسه در خصوص تفاوت محصولاتی که صندوق‌های ضمانت در دنیا ارائه می‌کنند، گفت: بالغ بر ۹۰ درصد محصولی که صندوق‌ها در دنیا ارائه می‌دهند، ضمانت نامه اعتباری است. همانطور که اشاره کردیم مهم‌ترین مشکل و چالش صنایع کوچک شکاف تامین مالی است و موثرین ابزار برای تسهیل تامین مالی نیز ضمانت‌نامه‌های اعتباری است که در این صندوق‌ها صادر می‌شوند.

مدیرعامل صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک افزود: در کنار این موضوع هر اقتصادی متناسب با نیازها و فضای کسب و کاری که دارد ممکن است سرویس‌های جانبی هم برای این کار داشته باشد. همانطور که ما در صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری صنایع کوچک در کنار ضمانت‌نامه‌های اعتباری، ضمانت نامه‌های پیمانکاری یا قراردادی هم ارائه می‌کنیم، ممکن است کشور دیگری خدمت دیگری را در کنار ضمانت اعتباری به عنوان محصول جانبی ارائه کند.

*شرایط سهل‌تر برای ضمانت اعتباری شرکت‌های دانش‌بنیان

مقیسه در پایان تاکید کرد: از آنجا که در شعار امسال بر تولید دانش‌بنیان و اشتغال آفرین تاکید شده طبیعتا ما نیز در صندوق ضمانت بر این موضوع تمرکز کردیم و اعتقاد داریم صنایع کوچکی که تولیدات دانش‌بنیان داشته باشند می‌توانند به توسعه اقتصادی به شکل موثرتری کمک کنند. به همین منظور شرایط اعطای ضمانت نامه صندوق به شرکت‌های دانش‌بنیان متفاوت است و در قالب آیین‌نامه‌ای که داریم به این شرکت‌ها به شکل ویژه‌تر و با شرایط سهل‌تری ضمانت نامه ارائه می‌‎دهیم.