حقوق یک کارگر خدماتی در بازار شب عید

این روزها بازار کارگران خدماتی شب عید بسیار داغ است. روزهای پایانی سال فرصتی برای رشد مشاغل موقتی و کاذب مانند نظافت و قالی شویی است.شستشو و نظافت منزل و محل کار،شست و شوی مبلمان و فرش،انجام امور تاسیساتی مختلف،جابه جایی اسباب منزل و.. از جمله کارهایی است که این روزها متقاضی زیاد دارد.

 البته تنها بازار کار کارگران نظافتچی در این روزها داغ نمی شود بلکه دستفروشی، دادزن،وردست فروشنده، از جمله مشاغلی است که هر چه به روزهای پایانی سال نزدیک می شویم  داغ تر می شود.اما نکته ی مهمی که از زبان این کارگران شنیده میشود, کاهش درآمد آنها نسبت به سال های گذشته است.

برای تهیه گزارش میدانی به چند شرکت خدماتی نظافت تماس گرفتیم تا از وضعیت کارگران مطلع شویم. یکی از شرکت ها در شمال شهر هزینه کارگر برای ۸ساعت کاری را ۴۰۰ هزار تومان اعلام می کند و می گوید:هر ساعت اضافه حدود۴۵هزار تومان می شود و یک خانه ۷۵ متری حدود ۲روزبرای نظافت زمان لازم دارد.

  منشی این شرکت درباره هزینه کارگر خانم وآقا اعلام می کند : ما کارگر خانم نداریم, کارگر آقا داریم که قطعاً‌هزینه اش کمی بیشتر از کارگر خانم است.

 یک شرکت خدماتی دیگر در غرب کشور درباره هزینه کارگران می گوید: هزینه ۴ساعت یک کارگر۲۵۰هزار تومان و ۸ساعت کارگر حدود۴۰۰ هزار تومان است. و هزینه شستشوی فرش و سقف متری ۱۵هزار تومان جداگانه محاسبه می شود. هرساعتی که کارگر اضافه بماند ساعتی ۴۰هزار تومان محاسبه می شود.

 یک شرکت خدماتی در جنوب کشور نیز درباره هزینه کارگران می گوید: برای ۸ساعت کار در یک روز هزینه یک کارگر آقا۳۸۰هزار تومان می شود و هزینه هر ساعت اضافه کار۴۰هزار تومان است.

 مدیر یکی از شرکت‌های خدماتی نظافتی بیان می کند:شرکت ما دارای سابقه‌ای ۱۰ ساله در این کار است و حالا دیگر شناخته شده‌ایم و مشتری‌های ثابت زیادی داریم که به کارمان اعتماد دارند.  نحوه کار ما به این صورت است که مشتریان تماس می‌گیرند و سفارش کار می‌دهند و ما هم با کارگر هماهنگ می‌کنیم و به او معرفینامه می‌دهیم تا برای نظافت به محل مورد نظر برود.

کارگران شرکت‌های نظافتی با وجود داشتن کار دشوار اما از بیمه برخوردار نیستند. در شرایطی که یک سرماخوردگی ساده به راحتی۲۰۰تا۳۰۰ هزار تومان هزینه برمی دارد، حسابش را کنید که با مشکلاتی نظیر  دردهای استخوانی و مفصلی که دیر یا زود گریبانگیر این قشر می‌شود، با آن هزینه‌های کمرشکن رادیوگرافی و‌ ام‌آر‌آی، چه باید کرد؟

یکی از دست‌اندرکاران شرکت‌های خدماتی نظافتی درباره عدم بیمه کارگران خدماتی می‌گوید:متأسفانه کارگرانی که از طریق این شرکت‌ها به فعالیت مشغولند به دلیل این‌که کار مشخص و ثابتی ندارند و در بیشتر موارد به صورت دوره‌ای و در فواصل مختلف به این کار اشتغال دارند،  امکان برخورداری از بیمه را ندارند. در این رابطه ما بارها و بارها تلاش کرده‌ایم که از طریق بیمه‌های مختلف برای بیمه این کارگران اقدام کنیم اما امکانپذیر نشده است.

گزارش میدانی از کارگران نظافتچی

 در روزهای پایانی سال به یکی از خیابان های اصلی تهران رفتیم. اکثراً کارگران برای امر نظافت و داد زنی در شب های عید از شهرستان آمده اند تا سهمی از سفره شب عید داشته باشند.

 اکثر این کارگران کم سن و سال هستند و از سر بیکاری و برای تأمین بخشی از هزینه های عید به سراغ کارهایی مانند نظافتچی،قالی شویی،دادزنی از شهرستان به تهران آمده اند.  مردم تصور می کنند که بازار این کارگران در شب عید سکه است. اما خودشان رضایتی ندارند و گلایه از این دارند که قیمت  یک روز کار به آسیب های این شغل ارزش ندارد.از سوی دیگر معتقدند که قدرت خرید مردم طی سال های اخیر کاهش یافته است و کمتر به سمت نظافتچی و خرید از دستفروشان می روند. معمولاٌ‌ یا خودشان نظافت منزل را انجام می دهند یا اگر ما برای نظافت برویم برای حساب و کتاب چانه زنی می کنند.

 یک جوان ۳۷ ساله اهل اهواز کنار مترو دروازه دولت با وسایل شستشوی منزل ایستاده است. خستگی در چهره اش نمایان است. می گوید اگر برای نظافت منزل از سمت شرکت معرفی شویم درصدی را به عنوان کارمزد باید به شرکت پرداخت کنیم اما زمانی که خودمان برای نظافت می رویم دیگر کارمزدی پرداخت نمی کنیم و ساعتی۵۰تا۶۰ هزار تومان برای نظافت دریافت می کنیم و هر تقاضایی که صاحب خانه داشته باشد انجام می دهیم. برخی از آپارتمان ها تمیز است و نیازی به نظافت آنچنانی ندارد اما برخی دیگر بسیار کثیف است و می توان آنها را با صرف مدت زمان اندکی تمیز کرد.

 وی می گوید: اگر بخواهیم فرش را شامپو فرش بکشیم هزینه کمتر است, اما اگر بخواهیم فرش را با آب بشوریم هزینه آن را متری محاسبه می کنیم.

کارگر دیگری که حدود ۵۵سال سن دارد می گوید: از صبح تا به حال منتظر بودم کسی برای تمیز کردن منزل به سراغم بیاید.به خاطر شرایط نا امن اقتصادی دزدی ها زیاد شده است. مردم اعتمادی نمی کنند که هر کس را در خانه خود راه دهند. به همین دلیل برای تهیه کارگر به شرکت ها تماس می گیرند. اما چون شرکت ها درصدی برای خود بر می دارند برای ما صرفه اقتصادی ندارد که از سمت شرکت به خانه ای برویم. از صبح تا به حال هیچ درآمدی نداشتم، در ایامی به جز بهمن و اسفند ماه شغلم باز هم نظافتچی است و در شرکت های مختلف یا از طریق دوستان و آشنایان کار نظافت راه پله را انجام می دهم.

این کارگر ادامه می‌دهد: مردم می‌گویند درآمد شما خوب است, هر جا برویم ۴۰۰و ۵۰۰ هزار تومان درآمد دارید, اما باید به این همه توجه کنیم که هزینه ها بسیار بالا است و از سوی دیگر آسیب های زیادی در کمین ما کارگران است.  از شهرستان به تهران آمده ام شاید شب عید بتوانم جیب پرپول به شهرم باز گردم اما با توجه به اوضاع کساد بازار بعید می‌دانم که بتوانم.  تمام کارها از امور شست و شوی دیوار  تا تمیز کردن حیاط و جابجایی اسباب و اثاثیه نیز انجام می‌دهم.

با ۵۰۰هزار تومان همه کاری می کنیم

کمی آن طرف تر مردی دو زانو روی بلوار کنار خیابان نشسته و بقچه ی کوچکی جلوی زانوهایش است. مسن است و چهره ای رنگ پریده و غبار آلود دارد . از او سوال می کنم که آیا از شهرستان آمده؟ می گوید: محل زندگی ام ورامین است. در طول سال هم به اینجا می آیم. می‌نشینم منتظر تا شاید ماشینی ترمز کند.کار اصلی ام کارگر ساختمانی هستم. اما با توجه به اوضاع رکود در ساخت و ساز, شب عید مجبور هستم که امور نظافت را انجام دهم تا درآمدی داشته باشم. اگر کسی هم در نزدیک عید تعمیراتی در منزل و بنایی داشته باشد را هم انجام می دهم.

وی ادامه می‌دهد: نه مزد خوبی داریم  نه بیمه ، از پاداش و عیدی هم که خبری نیست ، اگر بلایی سرمان بیاید معلوم نیست سرنوشت همسر و فرزندمان می شود. روی داربست رفتن و کار کردن در بلندی آسان نیست ، اما کارگران فصلی چاره ای جز این ندارند که با وجود همه سختی ها تن به کاری بدهند تا بتوانند امرار معاش کنند.

پیرمرد می‌گوید : این ماجرای هر روز کارگرانی  است که کنار جدول خیابان و میدان اصلی شهر نشسته اند و منتظر نیش ترمز خودرو و رهگذری هستند که تقاضای کارگر کند،‌ رقابتشان در ظاهر به زوربازویی است که دارند و به ازای آن نان سفره‌هایشان را تأمین می کنند. اما در شب عید این ماجرا شدید تر می‌شود و رقابت بین افراد برای مشغول شدن بیشتربیشتر می‌شود.

شرکت های خدماتی علی رغم اینکه نیروی کار آنها نه بیمه دارد و نه مزایایی مانند عیدی و سنوات دارد، تنها ۴۰ درصد از دریافتی برای نظافت یک منزل را به وی پرداخت می کنند. به راستی چه نهادی بر نحوه عملکرد کیفی این موسسات نظارت دارد؟ سال های زیادی است که حق کارگران در این شرکت‌های خدماتی پایمال می شود و هیچ‌گونه رسیدگی وجود ندارد.