گرانی قیمت گوشت در راه است؟

خشک شدن مراتع و عدم توان دامداران برای تامین خوراک دام موجب شد شاهد موجی از کشتار دام های مولدهای مولد و نارس باشیم، اتفاقی که به گفته کارشناسان می تواند بقای صنعت دامپروری کشور را با تهدید مواجه کند و بازار گوشت قرمز را در نیمه دوم سال تحت تاثیر قرار دهد. در روزهای پایانی سال گذشته بود که وزارت جهادکشاورزی اعلام کرد خشکسالی برای سال ۱۴۰۰قطعی است. یکی از آثار خشکسالی از بین رفتن مرتع بوده که از مهمترین منابع تعلف دام های سبک در کشور ما به شمار می رود.

مراتع کشور عمدتا در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارند و کاهش بارندگی در پی خشکسالی می تواند بر آن ها اثر گذار باشد. بر اساس اعلام وزارت جهاد کشاورزی و سازمان امور عشایر کشور بخش قابل توجهی از دامداران برای تعلیف دام هایشان از این مراتع بهره برداری می کنند، به همین دلیل هرگونه خسارت به مراتع ناگزیر دامداران بسیاری را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

 بهره برداری غیر اصولی در سال های اخیر در روند نابودی مراتع نگران کننده بوده است و این روند با وقوع خشکسالی تشدید شده است. در دوره خشکسالی علاوه بر کاهش کمیت گیاهان از کیفیت آنها نیز کاسته می شود و این مسئله باعث کم شدن ذخیره غذایی آنها به واسطه عدم رشد مناسب و کاهش خوشخوراکی و ارزش غذایی به علت خشبی بودن و خشک شدن می شود، به عبارت دیگر علوفه کمتری برای تغذیه کیفی دام ها در مراتع باقی می ماند.

در دوره خشکسالی اگر چرای دام متعادل با ظرفیت مراتع نباشد، در اثر فشار ناشی از چرای مفرط گیاهان خوشخوراک و کیفی به سرعت از سطح مراتع حذف و گیاهان مهاجم و کم کیفیت مراتع را اشغال می کنند و فرصت زادآوری را به گیاهان مرغوب نمی دهند. بنابراین ترکیب گیاهی مرتع تغییر کرده و گیاهان نامرغوب و غیر خوشخوراک جایگزین گیاهان خوشخوراک و مرغوب برای چرای دام می شوند.

نتیجه تمامی این اتفاقات خالی ماندن دست دامداران از خوراک کافی و کیفی در نیمه ابتدایی سال ۱۴۰۰ برای تغذیه دام هایشان بوده است، در این شرایط عدم توان مالی آن ها برای خرید خوراک دام مزید بر علت شده و آن ها وادار به راهی کردن دام های مولد و نارس به کشتارگاه ها کرده است. اتفاقی که به گفته کارشناسان می تواند بقای صنعت دامپروری کشور را با تهدید مواجه کند و بازار آن را در نیمه دوم سال تحت تاثیر قرار دهد.

 حال سوال اینجاست با توجه به شرایط پیش آمده تولید و بازار گوشت قرمز در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ چگونه خواهد بود؟ آیا باید منتظر جهش قیمت باشیم؟ رهکارها بقای تولید دام در شرایط سخت کنونی چیست؟

بازار متعادل خواهد بود

منصور پوریان، رییس شورای تامین دام کشور، در گفت و گویی در پاسخ به این پرسش ها با اشاره به انباشت قابل توجه جمعیت دامی در واحدهای دامداری کشور در فصول بهار و تابسان، اظهار کرد: به رغم کشتار دام های مولد و نارس در ۶ ماهه نخست سال بازار گوشت قرمز با کاهش عرضه و افزایش قیمت مواجه نخواهد شد.

وی یادآور شد: دام ها به دلیل رکود در بازار مصرف در دامداری ها انباشت شده اند و جمعیت آن ها بیش از آن است که کشتار دام های مولد و نارس در ابتدای سال بر عرضه و بازار گوشت قرمز تاثیر بگذارد.

پوریان با تاکید بر اینکه صنعت دامپروری با ۱۲ میلیون راس دام سبک پروار شده وارد پاییز می شود، گفت: از این تعداد دام سبک ۶ میلیون راس آماده کشتار در ماه اول پاییز است.

به گفته وی؛ ۱۰ تا ۱۲ میلیون راس دام سبک مولد نیز آماده زایش در فصل پاییز در واحدهای دامداری هستند.

پوریان درباره وضعیت تولید و عرضه دام های سنگین نیز اظهار کرد: در بخش دام سنگین، در واحدهای دامداری ۲۰۰ هزار راس دام آماده کشتار برای فصل پاییز وجود دارد که به معنی عدم کمبود دراین بخش است.

وی افزود: وزن عمده این دام ها بیش از ۵۰۰ کیلوگرم است که بیشتر از وزن معمول آماده کشتار در دام های سنگین است.

پوریان معتقد است؛ نه تنها مشکلی برای تامین و بازار گوشت قرمز در نیمه دوم سال نیست بلکه قیمت ها نیز تغییر چندانی نخواهد داشت.

 وی با اشاره به رکود بازار حاکم بر بازار گوشت قرمز آن را دلیلی دیگر برای بدون تغییر ماندن قیمت ها دانست.

پوریان یادآور شد: بخش مهمی از این رکود مربوط به مراکز پر مصرف مانند رستوران ها، دانشگاه ها و... هستند که از آغاز شیوع ویروس کرونا مصرف گوشت قرمز در آن ها کاهش قابل توجه داشته یا به طور کامل حذف شده است.

 وی با ابراز نگرانی از ادامه انباشت دام در دامداری ها در اوزان سنگین و رکود در بازار داخل خواستار صدور اجازه صادرات دام زنده یا گوشت قرمز شد.

پوریان همچنین خشک شدن مراتع و نبود خوراک دام کافی برای تعلف دام ها را دلیل دیگری برای لزوم خروج دام های مازاد از دامداری های کشور برشمرد.

رییس شورای تامین دام کشور تصریح کرد: در حال حاضر به دلیل خشک شدن مراتع چرای دام ها متعادل با ظرفیت مراتع کشور نیست و می تواند از لحاظ زیست محیطی نتایجی به دنبال داشته باشد که جبران است بسیار دشوار است.

پوریان تاکید کرد: اگر تولید پایدار و پویا در بخش دامپروری کشور می خواهیم، راهی جز تعریف بازار مصرف خارجی برای دام های مازاد کشور نداریم.

جهش قیمت داریم

وی با تاکید بر اینکه افزایش قیمت گوشت قرمز در نیمه دوم سالجاری اجتناب ناپذیر است، اظهار کرد: باید منتظر افزایش قیمت در ۶ ماهه دوم سال باشیم و این اتفاق اجتناب ناپذیر است.

ملکی در توضیح دلایل خود برای جهش قیمت گوشت قرمز در ۶ ماهه دوم سال ۱۴۰۰، گفت: یکی از مهمترین دلایل جهش قیمت؛ ذبح بیش از حد معمول دام‌های مولد و نارس در نیمه اول سالجاری در وزن های پایین و سن کم است، دلیل مهم دیگر کاهش تمایل دامداران به ادامه تولید با سخت تر شدن شرایط اقتصادی است، ضمن اینکه طبق روال هر ساله با سرد شدن هوا در نیمه دوم سال گوشت قرمز افزایش قیمت را در بازار تجربه می‌کند.

وی بر خلاف رییس شورای تامین دام کشور صادرات را راهکار مناسب برای نجات صنعت دامپروری کشور نمی داند.

رییس اتحادیه گوشت گوسفندی در توضیح مخالفت خود با صادرات دام، اظهار کرد: باز شدن باب صادرات می تواند بازار گوشت قرمز را بیشتر از آنچه انتظار می رود دچار نوسان و افزایش قیمت کند.

ملکی تصریح کرد: اگر صادرات انجام شود در کوتاه مدت مجبور به واردات دام زنده یا گوشت قرمز خواهیم شد.

وی با یادآور اینکه ارز واردات گوشت قرمز ارز نیمایی است، گفت: واردات گوشت با ارز نیمایی برای کشور و مصرف کننده گران تمام می شود و آن را تبدیل به کالای می کنند که تنها در اختیار قشر متوسط رو به بالا خواهد بود.

ملکی پیشنهاد داد: در شرایطی که مراتع خشک شده و علوفه کمتری در اختیار دامداران برای تعلیف دام هایشان است دولت برنامه ریزی مناسب برای تامین خوراک دام انجام دهد و به میزان نیاز و با قیمت مناسب آن را در اختیار دامداران قرار دهد.

رییس اتحادیه گوشت گوسفندی بار دیگر تاکید کرد: راهکار گذر از شرایط کنونی صادرات نیست و باید شرایطی فراهم شود که تولید برای دامدار به صرفه باشد و گوشت قرمز با قیمت مناسب در اختیار تمامی اقشار جامعه قرار گیرد.

نامناسب بودن شرایط تولید و بازار گوشت قرمز مورد توافق تمامی کارشناسان این حوزه است. هر چند راهکار آن ها برای سامان دادن به این بازار متفاوت است، اما همگی کارشناسان بر این باورند اگر برنامه ریزی درستی برای تامین نهاده های خوراک دام در شرایط خشکسالی نشود تداوم و پایداری تولید دام دچار مخاطره خواهد شد که نتیجه آن گرانی بیشتر گوشت قرمز در آینده نزدیک است.