مقایسه قیمتی ۶ کالای اساسی

بنا بر آمار‌های رسمی، برخی از اقلام گروه‌های «میوه و سبزیجات» با ثبت تورم بالای ۱۰درصد، صدرنشین تورم ماهانه در بین اقلام کالایی بودند. علاوه بر این، در تورم نقطه‌ای برخی اقلام گروه‌های «میوه و سبزیجات» و «لبنیات، تخم‌مرغ و انواع روغن» بیشترین رشد قیمتی را تجربه کردند.

در گزارش مرکز آمار روند قیمتی ۵۳ قلم خوراکی برآورد شده است. در این گزارش از بین این اقلام مذکور، روند قیمتی ۶ کالای ضروری نظیر چای، برنج، مرغ، گوشت گاو، شیر و روغن بررسی شده است. بررسی گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که تورم ماهانه برنج فقط از تورم ماهانه اقلام خوراکی در مهر ماه (معادل ۷/ ۳ درصد) بالاتر است.

تورم ماهانه برنج خارجی درجه یک معادل ۸/ ۱ درصد و تورم ماهانه برنج ایرانی درجه یک به میزان ۷/ ۹ درصد گزارش شده است. مورد دیگر اینکه تمام اقلام مذکور تورم نقطه‌ای بالاتری نسبت به تورم نقطه به نقطه مهر ماه (به میزان ۲/ ۳۹ درصد) را تجربه کردند که روغن‌مایع و شیر رکورددار این تورم بوده‌اند. درنهایت اینکه برای چهارمین ماه متوالی تورم ماهانه بالای ۳ درصد تجربه شد. افزون بر این روند صعودی تورم نقطه‌ای در مهرماه متوقف شد.

آنالیزتورم نقطه‌ای

مرکز آمار در گزارشی به بررسی متوسط قیمت کالا‌های خوراکی منتخب در مناطق شهری کشور در نخستین ماه پاییز سال جاری پرداخت. یکی از مواردی که در این گزارش به آن پرداخته شده، بررسی تورم نقطه‌ای اقلام خوراکی در ماه مهر است. بنا بر آمار‌های رسمی، روند تورم نقطه‌به‌نقطه که تا تیرماه روند صعودی داشت، در دو ماه بعدی روندی بدون تغییری داشت.

در نهایت این شاخص در نخستین ماه پاییز سال جاری به میزان ۴ واحد درصد کاهش داشت. افزون بر این، بررسی تورم نقطه‌ای تیرماه که سطح قیمت‌ها را نسبت به مدت مشابه سال گذشته مقایسه می‌کند، نشان می‌دهد تمام اقلام خوراکی نسبت به سال گذشته افزایش قیمت داشته‌اند.

در نهایت اینکه از مجموع ۵۳ قلم خوراکی به میزان ۶ مورد تورم نقطه‌به‌نقطه بالاتر از ۱۰۰‌درصد را در ماه مذکور تجربه کرده‌اند؛ این امر به آن معناست که قیمت این اقلام کالایی در مهرماه نسبت به مدت مشابه سال قبل حداقل دوبرابر شده است. تورم نقطه‌ای مهر به میزان ۲/ ۳۹ درصد برآورد شده است.

آنالیزتورم ماهانه

مورد دیگری که در این گزارش به آن پرداخته شده، روند تورم ماهانه اقلام خوراکی در نخستین ماه پاییز است. گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد در ماه مذکور، به جز ۶ مورد همه اقلام خوراکی افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل تجربه کرده‌اند. مورد دیگر اینکه قیمت ۵۳ قلم خوراکی در این گزارش ثبت شده است که از این تعداد به میزان ۱۱ قلم، تورم ماهانه‌ای بالاتر از ۱۰‌درصد را ثبت کرده‌اند که میزان بالایی است.

این اقلام شامل سیب‌زمینی، موز، هلو، ماهی قزل‌آلا، گوجه‌فرنگی، رب گوجه‌فرنگی، کدو سبز، تخم‌مرغ ماشینی، خربزه، هندوانه و فلفل دلمه‌ای است. در بین اقلام خوراکی مذکور، فلفل‌دلمه‌ای و هندوانه تورم ماهانه بیش از ۲۱ درصد را تجربه کردند. مورد بعدی اینکه تورم ماهانه برای چهارمین ماه متوالی از تیرماه میزانی بالای ۳ درصد تجربه کرد که نگران‌کننده است.

دیگر اینکه ۶ قلم کالایی شامل مرغ‌ماشینی، گوشت گوسفند، سیب، پرتقال، انار و هویج‌فرنگی تورم ماهانه منفی را تجربه‌کردند. هویج‌فرنگی با ثبت کاهش قیمت ۴/ ۱۹ درصدی رکورددار کاهش قیمت در بین اقلام خوراکی به حساب می‌آید. درنهایت اینکه نرخ تورم ماهانه کل کشور در مهرماه به میزان ۷/ ۳ گزارش شده که از ۵۳ قلم خوراکی منتخب، تعداد ۲۴ مورد، تغییر ماهانه‌ای بالاتر از نرخ ماهانه کل کشور را به ثبت رسانده‌اند.

افزایش قیمت در سایه ارز ترجیحی

افزایش قیمت کالا‌های اساسی در حالی است که بر اساس آمار بانک مرکزی در ۷ ماه نخست سال جاری به میزان ۵/ ۹ میلیارد دلار ارز ترجیحی به کالا‌های اساسی تخصیص داده شد که در حدود ۵/ ۱ میلیارد دلار بیش از مصوبه مجلس به کالا‌های اساسی ارز ۴۲۰۰ تومانی در بازه زمانی مذکور است.

علاوه بر این به میزان ۵/ ۱ میلیارد دلار نیز افزون بر ارز تخصیصی به کالا‌های اساسی، برای واردات واکسن پرداخت شده است؛ بنابراین می‌توان گفت در ۷ ماه ابتدایی سال معادل ۱۱ میلیارد دلار ارز ترجیحی اختصاص داده شده است.

با توجه به افزایش قیمت کالا‌های اساسی به‌ویژه قیمت مرغ، تخم‌مرغ و روغن می‌توان دریافت، تخصیص ارز ترجیحی نمی‌تواند راه‌حل مناسبی برای کنترل قیمت‌ها باشد. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که در این زمینه نیز دلایل مشخصی وجود دارد. دلیل اول این است که معمولا نهاده‌ها با قیمت ترجیحی به اندازه مورد نیاز به دست تولید‌کننده نمی‌رسند.

نکته بعدی اینکه قیمت نهایی در بازار تعیین می‌شود و تابع مستقیم عرضه و تقاضاست. به همین دلیل نمی‌توان تنها با کاهش هزینه‌های تولید‌کننده، قیمت‌های نهایی کالا‌های اساسی را کاهش داد. این اخلال در نظام بازار تنها به کام ذی‌نفعان ارز ارزان خواهد بود و نه طبقه محروم جامعه.

کدام گروه‌ها بیشتر رشد کردند؟

در بخش دیگری از گزارش مذکور، تغییرات متوسط قیمت اقلام خوراکی برای ۶ گروه مختلف کالا‌های خوراکی در مناطق شهری در مهرماه سال جاری بررسی شده است. این گروه‌ها شامل «نان و غلات»، «گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آنها»، «لبنیات، تخم‌مرغ و انواع روغن»، «میوه و خشکبار»، «سبزیجات و حبوبات» و «قند و شکر، آشامیدنی‌ها و سایر خوراکی‌ها» است. بر این اساس در گروه «نان و غلات» اقلام برنج ایرانی درجه یک با ۷/ ۹ درصد، ماکارونی با ۷/ ۴ درصد و شیرینی خشک با ۶/ ۳ درصد بیشترین رشد قیمت را طی مهر ماه به ثبت رساندند.

در گروه «گوشت قرمز، سفید و فرآورده‌های آنها» ماهی قزل‌آلا با ۱۴ درصد و کنسرو ماهی تن با ۶/ ۱ درصد بیشترین رشد را به ثبت رساندند. همچنین در این گروه، گوشت گوسفند و مرغ ماشینی با منفی ۵/ ۰ درصد بیشترین کاهش قیمتی را در بازه زمانی مذکور داشته‌اند.

در گروه «لبنیات، تخم‌مرغ و انواع روغن» بیشترین افزایش قیمت مربوط به تخم‌مرغ ماشینی بود که در نخستین ماه پاییز به میزان ۸/ ۱۶ درصد افزایش قیمت را تجربه کرد. پنیر ایرانی و ماست پاستوریزه به ترتیب با ۲/ ۹ و ۶/ ۶ درصد در رتبه‌های بعدی رشد قیمتی در این گروه قرار گرفتند.

در گروه «میوه و خشکبار» هندوانه با ثبت رقم ۲/ ۲۱ درصد و خربزه با ۳/ ۱۷ درصد بالاترین رشد قیمتی در این گروه را رقم زدند. همچنین در این گروه انار با ثبت منفی ۲/ ۹ درصد و پرتقال با منفی ۹/ ۶ درصد بیشترین کاهش قیمتی را در ماه مذکور تجربه کردند. در گروه «سبزیجات و حبوبات» فلفل دلمه‌ای با ۷/ ۲۲ درصد، کدو سبز با ۵/ ۱۶ درصد و گوجه‌فرنگی با ۲/ ۱۴ درصد بالاترین رشد قیمت را ثبت کردند.

همچنین در این گروه، هویج‌فرنگی با منفی ۴/ ۱۹ درصد بیشترین کاهش قیمتی ماهانه را ثبت کردند. در نهایت در گروه «قند، شکر و آشامیدنی‌ها و سایر خوراکی‌ها» بیشترین افزایش قیمت نسبت به شهریور ماه مربوط به رب گوجه‌فرنگی با ۱۶ درصد و سس گوجه‌فرنگی با ۸ درصد بوده است.

مقایسه قیمتی ۶ کالای اساسی

اگرچه گزارش تورم مرکز آمار حاوی اطلاعات مهم و مفیدی است، اما می‌توان تحلیل‌های بیشتری را درباره آمار‌های منتشرشده به‌کار گرفت. بر این اساس با انتخاب ۶ کالای اساسی در سبد مصرف خانوار، به بررسی تغییرات ماهانه و نقطه‌ای این اقلام در مقایسه با تورم ماهانه و تورم نقطه‌ای کل پرداخته است.

براین اساس ۶ قلم کالای روغن‌مایع، مرغ، چای خارجی، گوشت گاو یا گوساله، شیر پاستوریزه و برنج ایرانی انتخاب شده‌اند و این بررسی برای آن‌ها صورت گرفته است.

نتایج این مقایسه حاکی از آن است که تمام اقلام مذکور تورم نقطه‌ای بالاتری از نرخ تورم کل تجربه کرده‌اند. همچنین در ارتباط با تورم ماهانه نیز تنها برنج ایرانی، تورمی بالاتر از نرخ تورم ماهانه را تجربه کرد و مابقی اقلام تورمی پایین‌تر را ثبت کرده‌اند. بنا بر آمار‌های رسمی، تورم ماهانه در این ماه به میزان ۷/ ۳ درصد و تورم نقطه‌ای نیز معادل ۲/ ۳۹ درصد برآورد شده است.