قیمت بیت کوین به چه عواملی بستگی دارد؟
مثل هر چیز دیگری، عرضه و تقاضا بر نرخ بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال دیگر هم اثر می‌گذارد. در مورد تقاضا مشخصا کنترلی وجود ندارد؛ اما عرضه در شبکه ارزهای دیجیتال کنترل شده است. مشخصا بانک مرکزی یا واحد مرکزی کنترلی هم وجود ندارد. فرآیند عرضه توسط کل سیستم کنترل می‌شود.
بیت‌کوین‌های جدید زمانی وارد شبکه می‌شوند که یک بلوک جدید ساخته شده و به بلاک‌چین بیت‌کوین متصل می‌گردد. در این حالت شبکه به ماینر یا گروهی از ماینرها که آن بلوک را تولید کرده‌اند پاداش می‌دهد. این پاداش، همان بیت‌کوین‌های جدید هستند.
این پاداش در ابتدا ۵۰ بیت‌کوین بود و مقدار آن پس از تولید هر ۲۱۰ هزار بلوک نصف می‌شود. تقریبا چهار سال طول می‌کشد که ۲۱۰ هزار بلوک تولید شوند.
تا تاریخ ۱۱ می‌سال ۲۰۲۰ پاداش ساخت هر بلوک جدید ۱۲.۵ بیت‌کوین بود. ولی در این تاریخ پاداش بیت‌کوین ماینینگ پس از تولید ۶۳۰ هزار بلوک، برای بار سوم نصف شد و درحال‌حاضر شبکه برای هرکسی بلوک جدید تولید کند، ۶.۲۵ بیت‌کوین می‌دهد.
وقتی همین نصف شدن را در نظر بگیرید و بر این اساس حساب‌وکتاب کنید متوجه خواهید شد که در نهایت ۲۱ میلیون بیت‌کوین می‌توانند در شبکه تولید شوند. حساب کردن آن نیز ساده است. کافی است حاصل دنباله اعداد زیر را محاسبه کنید. در این رابطه N تعداد بیت‌کوین‌های تولید شده و n تعداد دفعات نصف شدن است.
تا لحظه نوشتن این مقاله ۱۸ میلیون و ۴۰۱ هزار و ۲۳۱ بیت‌کوین استخراج شده‌اند؛ یعنی ۸۷.۶ درصد از کل بیت‌کوین‌ها استخراج شده‌اند. در هر ۴ سال نرخ عرضه بیت‌کوین‌های جدید نصف می‌شود و در نهایت به‌جایی می‌رسد که نرخ بیت‌کوین‌های جدید تولیدشده چشم‌گیر نخواهند بود.
با توجه به این‌ها هر اتفاقی مثل نصف شدن تولید بیت‌کوین، یک نقطه عطف است و به‌صورت بالقوه می‌تواند روی نرخ بیت‌کوین تاثیر بگذارد. احتمالا با هر نصف شدن، شاهد افزایش چشم‌گیر نرخ بیت‌کوین خواهیم بود.
همان‌طور که در نمودار زیر می‌بینید، در تاریخ ۱۱ می۲۰۲۰ که پاداش بیت‌کوین ماینینگ نصف شد، شاهد یک برگشت قیمتی و تغییر ترند هستیم.
هزینه بیت‌کوین ماینینگ
مهم‌ترین هزینه بیت‌کوین ماینینگ نرخ تجهیزات ماینینگ و هزینه برق مصرفی است. چندی پیش وقتی بحث اخلاقی بودن بیت‌کوین مانینگ را مطرح می‌کردیم، تقریب زدیم که شبکه بیت‌کوین در آن تاریخ ۳۵۵۳ مگاوات توان مصرف می‌کند. این عدد برابر ۸۵۲۷۲ مگاوات-ساعت در روز و ۳۱۱۲۴۲۸۰ مگاوات-ساعت در سال است.
با مقایسه این عدد با لیست مصرف برق کشورهای دنیا در ویکی‌پدیا، می‌بینیم که شبکه بیت‌کوین کمی بیشتر از کشور بلغارستان و کمی کمتر از کشور دانمارک در رتبه ۶۱-ام مصرف برق کشورهای دنیا قرار می‌گیرد.
هرچقدر هم افراد زیادی بخواهند بیت‌کوین ماینینگ کنند، میزان مصرف برق شبکه بدون اینکه تغییری در نرخ استخراج بیت‌کوین‌های جدید روی دهد، بیشتر می‌شود. این یعنی هزینه استخراج بیت‌کوین افزایش می‌یابد.
اگر میزان درآمد حاصله با بیت‌کوین ماینینگ را حساب کنید، می‌بینید که در کل نرخ بیت‌کوین ماینینگ با همین هزینه‌های ارتباط نزدیک دارد. اگر به هر دلیلی مثلا نرخ حامل‌های انرژی در کشوری افزایش یابد، احتمالا ماینرهای آن کشور نیز بیت‌کوین خود را با نرخ بالاتری بفروشند که می‌تواند روی نرخ متوسط آن اثر بگذارد.
کارمزدی که ماینرها برای تایید تراکنش‌ها دریافت می‌کنند
بیت‌کوین ماینرها علاوه بر اینکه برای استخراج بیت‌کوین پاداشی را از شبکه دریافت می‌کنند، همواره حدود ۲ درصد نیز برای تایید تراکنش‌ها کارمزد می‌گیرند. البته مبادله بیت‌کوین رایگان است اما اگر شما بخواهید مبادله‌ای انجام دهید که در آن هزینه تراکنش را منظور نکنید، خیلی طول می‌کشد که تراکنش شما تایید شده و انجام گردد.
اگر ماینری بخواهد کارمزد تراکنش‌هایی را که تایید می‌کند، افزایش دهد، لاجرم هزینه تراکنش زیاد می‌شود و در نهایت ممکن است روی نرخ آن تاثیر بگذارد. این قضیه خصوصا وقتی‌که پاداش بیت‌کوین ماینینگ چندین بار نصف شود که مقدار آن از هزینه تراکنش پایین‌تر بیاید می‌تواند یک فاکتور بسیار مهم در نرخ بیت‌کوین باشد.
در این زمان دیگر ماینرها عرضه‌کننده اساسی بیت‌کوین نخواهند بود و در نتیجه بازیگران دیگر بازار می‌توانند نقش مهمی در نرخ آن داشته باشند.
ارزهای دیجیتال رقیب
درحال‌حاضر نزدیک پانصد ارز دیجیتال وجود دارد و هرازگاهی هم ارزهای دیجیتال جدیدی معرفی می‌شوند. بیت‌کوین درحال‌حاضر قدیمی‌ترین و گران‌ترین ارز دیجیتال است اما دیگر ارزهای دیجیتال یا آلت‌کوین‌ها (Altcoin) مثل اتریوم، لایت‌کوین، بیت‌کوین کش، ریپل هم وجود دارند که هرکدام بخشی از نقدینگی این بازار را به خود جلب کرده‌اند.
شاید مهم‌ترین ارز دیجیتالی که می‌توانست این بازار را تغییر دهد، ارز دیجیتال شرکت تلگرام با نام گرم (Gram) بود که متاسفانه این پروژه به دلیل رای یکی از دادگاه‌های فدرال امریکا، از سوی شرکت تلگرام لغو شد.
مبادلات ارزهای دیجیتال
همان‌طور که پیش‌ازاین نیز گفتیم، پلتفرم‌های معاملاتی متعددی برای دادوستد ارزهای دیجیتال وجود دارند. در این پلتفرم‌های معاملاتی، معاملات به دو شکل انجام می‌گیرند. معامله ارز دیجیتال با ارزهای معمول یا فیات‌ها مثل بیت‌کوین/دلار-امریکا (BTCUSD) و معامله بین خود ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین/اتریوم (BTCETH). هر چه این پلتفرم‌های گسترده‌تر، بزرگ‌تر و در دسترس‌تر باشند، می‌توانند نقدینگی بیشتری را قبول کنند که مشخصا روی نرخ ارزهای دیجیتال تاثیر می‌گذارد.
از آن‌سو قوانین و شرایطی که این پلتفرم‌ها برای قبول ارزهای دیجیتال جدید وضع می‌کنند نیز روی بازار تاثیر دارد.
مثلا قرارداد توکن‌های آتی (Simple Agreement for Future Tokens) یا SAFT قواعدی را برای انتقال ارزهای دیجیتال از توسعه‌دهنده ارزهای دیجیتال به سرمایه‌گذاران می‌چیند که می‌تواند روی نرخ مبادلات ارزها تاثیر بگذارد.
در کنار این در برخی از کشورها قواعدی نیز از طرف دولت‌ها و شرکت‌ها برای دادوستد ارزهای دیجیتال مقرر شده است که روی نرخ آنها اثر می‌گذارند؛ مثلا در ایران پلتفرم‌ها و سایت‌هایی که می‌خواهند در این حوزه فعالیت کنند، به شرطی می‌توانند به کاربران خدمات ارائه دهند که از آنها احراز هویت کرده باشند. چنین مسئله‌ای نیز می‌تواند روی ورود و خروج نقدینگی به این بازار اثر بگذارد و در نتیجه روی نرخ ارزهای دیجیتال تغییر ایجاد کند.
کنترل و مدیریت داخلی
ارزهای دیجیتال سیستم کنترل مرکزی ندارند. به همین دلیل وقتی مثلا قرار است بخشی از سیستم آنها ویرایش شود باید مجموعه‌ای از توسعه‌دهنده‌ها و کسانی که بخش‌های مختلف سیستم را مدیریت می‌کنند بر سر آن اصلاح با یکدیگر به توافق برسند. چنین فرآیندی زمان‌بر و کند است.
این کندی حتی در شرایطی که مشکل بدی در شبکه وجود دارد هم پیش می‌آید. مثلا نحوه تایید تراکنش‌ها و فرآیند ماینینگ در شبکه بیت‌کوین و اتریوم باعث می‌شود سرعت تراکنش‌ها در این دو شبکه پایین بیاید. در شبکه بیت‌کوین در هر ثانیه حدود ۱۰ تراکنش و در شبکه اتریوم حدود ۱۵ تراکنش می‌تواند رخ دهد. چنین نرخ پایینی از تراکنش‌ها زمانی که این ارزهای دیجیتال تازه بودند و چندان تقاضایی برای آنها وجود نداشت، مسئله‌ای نبودند؛ اما امروزه که حجم تراکنش‌ها در این شبکه بالاست، مشکل درست می‌کند.
وقتی مجموعه‌ای از توسعه‌دهنده بر سر انجام یک اصلاح خاص توافق می‌کنند که توسعه‌دهنده‌های اصلی روی آن موافق نیستند، ممکن است این توسعه‌دهنده‌ها مستقلا دست به انجام تغییر بزنند.
چنین تغییری اگر کوچک باشد که به آن دوشاخه شدن نرم (Soft Fork) می‌گویند، به ساخته‌شدن ارز دیجیتال جدیدی منجر نمی‌شوند.
اما اگر تغییرات به‌قدری باشد که در نهایت باعث ایجاد ارز دیجیتال جدید شود که به آن دوشاخه شدن سخت (Hard fork) گفته می‌شود، در این حالت ارز دیجیتال جدیدی درست می‌شوند؛ مثلا بیت‌کوین کش (Bitcoin Cash) و بیت‌کوین گلد (Bitcoin Gold) نمونه‌ای از این دوشاخه شدن سخت در بیت‌کوین هستند.
هرگونه دوشاخه شدن در یک ارز دیجیتال خود می‌تواند روی نرخ آن ارز دیجیتال اثر بگذارد؛ زیرا ممکن است بخشی مهم از فرآیند‌هایی اجرای آن ارز دیجیتال را تغییر دهد یا اینکه ارز دیجیتال جدید و رقیبی درست کند که بخشی از نقدینگی را به آن سمت جذب کند.
ارسال نظر