دلایل ۶ گانه افزایش قیمت دلار

محمدطاهر رحیمی، تحلیلگر اقتصادی در یادداشتی به دلایل رشد شدید نرخ دلار در بازار پرداخت و راهکارهایی برای مهار نرخ ارائه داده است که متن کامل آن از نظرتان می‌گذرد:

* بانک مرکزی با افزایش ذخایر شبکه بانکی، نرخ سود سپرده‌ها را از کانال کاهش نرخ بهره بین بانکی کاهش داد. اقدام بانک مرکزی هرچند مثبت و در راستای اصلاح بنیادین نظام بانکی صورت گرفت اما تعلل دولت در انتشار و حراج اوراق بدهی و استفاده از ظرفیت بازار سرمایه باعث شد تا با منفی تر شدن نرخ بهره واقعی (نرخ سود منهای نرخ تورم) و عدم پاسخگویی به آن در بازاری با همان دیمانسیون بهره‌ای بازار پول (یعنی بازار بدهی) بخشی از سپرده‌های بانکی به بازار ارز سرازیر شود.

* بحران فراگیر کرونا باعث سخت و پیچیده‌تر شدن تجارت کشورمان و به تبع آن ورود ارز به کشور شد لذا طرف عرضه را در بازار بسیار تضعیف کرد.

* کاهش فروش نفت از یک طرف و کاهش نرخ آن از طرف دیگر سیگنال قدرتمندی حول کاهش قدرت بازارساز به سفته بازان بازار ارز صادر کرد.

* دپو شدن بخشهای بزرگی از ارزهای کشورمان در کشورهایی مثل کره و عدم همکاری آنها هم مزید بر علت شد.

* حوزه مصرف در نقشه ارزی کشور به ویژه از سمت عراق توسط امریکایی‌ها تحت فشارهای بی‌سابقه‌ای قرار گرفت.

* هراس افکنی‌های بی‌مورد پیرامون بازار سرمایه هم عملاً باعث فعال شدن تقاضای احتیاطی و ذخیره ارزش در برخی فعالان بازار سهام و متعاقباً ورود بخشی هرچند کوچک از نقدینگی هایشان به بازار ارز گردید.

اما از راهکارهای بلندمدت که بگذریم برای میان مدت و کوتاه مدت:

۱- بانک مرکزی و دولت باید با عدم دخالت و عدم سرکوب نرخ گذاری‌های نیمایی، آربیتراژ بیش از ۴۰ درصدی بازار حواله (نیما) و بازار نقد را به حداقل برسانند که صادرکننده انگیزه لازم برای بازگرداندن ارزهایش به اقتصاد کشور را داشته باشد.

۲- با ارائه مشوق‌های مالی؛ بازگشت ارز صادرکننده‌ها را تسهیل کنند.

۳- دولت باید تدریجاً در مدت کوتاهی یارانه‌های پنهان در نرخ خوراک واحدهای صادراتی را حذف کند که توجیه‌پذیری اقتصادی عدم بازگشت ارزهای صادراتی از بین برود.

۴- دولت تعمیق و توسعه عرضی بازار سرمایه را با راهبردهایی مثل تسریع در افزایش سرمایه‌ها، ارتقای سطح شناوری سهم شرکت‌ها، تسریع در عرضه اولیه‌ها با قیمتهای جذاب‌تر از گذشته، و مهم‌تر از همه تعمیق بازار بدهی را با انتشار اوراق بدهی به صورت جدی پیگیری کند.

۵- بانک مرکزی باید بازار متشکل ارزی را جهت کنترل و حذف معاملات خردِ لفظی ارز که تأثیر بسیاری در نرخ گذاری‌های غیرواقعی برای ارز دارند، توسعه دهد.