بورس بازان دانش خود را ارتقا بدهند

حمید شفیعی‌اردکانی در این خصوص، اظهارکرد: بعد از موفق نبودن برنامه‌های اقتصادی، دولت ساختار نوین مالی را بر پایه بازار سرمایه (بورس) بنا کرده است.

او ادامه داد: این موضوع موجب ایجاد سیستم‌های کارا و شفاف اقتصادی و مالیاتی و همچنین ایجاد بازارهای شفاف بر پایه عملکردهای حسابرسی و عرضه و تقاضای شفاف خواهد شد.

شفیعی با بیان اینکه برای اینکه جو حاکم بر اوضاع کنونی بازار را بهتر درک کنیم باید به شکل ریشه‌ای این موضوع را بررسی کرد، گفت: در سال‌های گذشته به دلیل نبود شناخت کافی، نبود ساختار آموزشی و تبلیغاتی مناسب و موثر، وجود و اصرار بر سیستم‌های غلط اقتصادی بر پایه بنگاه‌داری سازمان‌های مالی به خصوص بانک‌ها، کم یا بی‌توجهی مسئولان اقتصادی و حاکم بودن سیستم سنتی بر اقتصاد و... موجب عقب‌ماندگی بورس در ایران شده بود.

این کارشناس بورس، با تاکید براینکه شرایط گفته شده بر نبود درک صحیح و نیاز به افزایش آگاهی عمومی نسبت به بورس در سطح جامعه شده بود، خاطرنشان کرد: به عبارتی عموم مردم درک صحیحی از نحوه سرمایه‌گذاری در بورس و آشنایی با چرخه اقتصادی تولید و فروش و میزان افزایش تولید ناخالص که از طریق سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه به وجود می‌آمد و باعث کسب سود مناسب می‌شد را نداشتند.

مدیر شرکت سبدگردان آرمان اقتصاد شیراز، ادامه داد: سال گذشته و با تبلیغات گسترده و فراگیر دولتی و کسب سودهای نجومی در برخی نمادهای بورسی به واسطه ورود حجم بالای نقدینگی، شاهد افزایش جذابیت بورس در سطح جامعه شد.

او گفت: پس از افزایش تمایل مردم و ورود سرمایه‌های خرد به بازار سرمایه، پرسش‌هایی نظیر اینکه چگونه باید این حجم نقدینگی وارد شده به بورس را مدیریت کرد؟ و اینکه آیا بازار ظرفیت و عمق ورود این حجم از نقدینگی را دارد؟ ذهن بسیاری از صاحبنظران اقتصادی را به خود مشغول کرد.

شفیعی‌اردکانی اضافه کرد: این سئوالات البته پرسش‌های جدیدی ایجاد کرد؛ اینکه چه میزان از نقدینگی بازار هوشمندانه و با آگاهی و دانش کافی وارد بازار شده، چه میزان از نقدینگی دارای رفتار هیجانی و احساسی است، تبلیغات منفی چه میزان روی رفتار سرمایه‌گذاران تاثیر دارد و حرکت این حجم از نقدینگی چه تاثیری بر حقوقی‌های بزرگ بازار و به عبارتی استخوان خرد کرده‌های این بازار می‌گذار؟ را مطرح کرد.

این فعال بازار سرمایه با بیان اینکه علت اصلی عمیق شدن اصلاح هفته‌های اخیر در بازار بورس، در پاسخ به همین سئوالات نهفته است، گفت: بازار بورس مطابق معمول وارد روند اصلاح شد، سهامدار حقیقی خرد بدون آگاهی و شناخت موقعیت، رفتار هیجانی نشان داد و سهامدار حقوقی نیز برای حفظ ارزش دارایی‌های خود وارد عکس‌العمل متقابل شد.

فروش آبشاری در پی هیجانات

شفیعی‌اردکانی اضافه کرد: در این حالت(اصلاح قیمت‌ سهام) طبیعی است که بازار دچار هیجان فروش می‌شود که البته دلیل منطقی برای آن وجود ندارد و هیجان ایجاد شده در سهام‌داران، فروش‌های آبشاری را کلید زده است و تا بازار هیجان خود را کنترل کند، تداوم دارد.

او با بیان اینکه دلیل عمده این رفتار سهام‌داران را باید در نداشتن آگاهی و پائین بودن دانش بورسی سرمایه‌گذاران جدیدالورود و عملکرد تعمدانه حقوقی‌های بازار سرمایه باید جست‌وجو کرد، گفت: اصلاح ساده‌ای که نیاز به این حجم از فروش نداشت، با توجه به حرکت پرشتاب شاخص کل و حجم عظیم نقدینگی وارد شده به بازار سرمایه در ماه‌های اخیر، اجازه اصلاح کوتاه مدت را نداد؛ اگرچه این موضوع تا حدودی قابل پیش‌بینی بود.

این کارشناس بازار سرمایه، یافتن راهکاری برای حفظ وضعیت بورس در سطحی منطقی با توجه به درگیر بودن بخش عمده‌ای از مردم در این بازار، چالش اصلی محسوب می‌شود، گفت: ابتدا باید سیستم مدیریت هدفمندی برای نقدینگی‌های حقیقی که بدون دانش کافی و با هیجان کاذب وارد بازار می‌شوند، ایجاد کرد.

او خاطرنشان کرد: استفاده از ظرفیت سبدگردان‌ها و صندوق‌های سرمایه گذاری، الزام سرمایه‌گذاران به طی دوره‌های آموزشی و شرط گذراندن دوره آموزشی برای ورود به بازار بورس، الزام سرمایه‌گذاران دارای سرمایه بالای یک میلیارد ریال به استفاده از روش سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در ۶ ماه اول ورود به بازار، از راهکارهای تاثیرگذار است.

شفیعی‌اردکانی با تاکید براینکه باید قوانین جامعی در خصوص عملکرد حقوقی‌های بازار بورس تدوین و اجرایی کرد، گفت: تدوین و تصویب قوانین موثر در این موضوع، از اختیارات کمیسیون نظارت مجلس شورای اسلامی بر شورای بورس است، می‌توان با تشکیل یک هسته نخبه اقتصادی، حقوقی و اتصال مستقیم به حقوقی‌های خرد و کلان بازار، مشکلات عدیده بازار را بررسی و قوانین جامعی را تهیه و تنطیم کنند.

کاهش انتظارات سرمایه‌گذاران از بورس

او به سایر اقدامات متناسب با موقعیت هم اشاره و بیان کرد: در ابتدا باید سطح انتظارات سرمایه گذاران، خصوصا سرمایه‌گذاران خُرد و عموم جامعه از بورس را معقول کرد؛ بعد از آن با تدوین و تصویب و اجرای قوانین جدید، شفافیت عملکرد بازارهای موازی را افزایش داد.

این کارشناس حوزه بازار سرمایه، گفت: یکی از مهم‌ترین اقدامات، اهتمام سازمان بورس برای ایجاد کارگروه‌هایی متشکل از نخبگان اقتصادی و صنعتی برای عمق دادن به بازار با استفاده از راهکارها و سازوکار اصولی و دقیق، آنهم در کوتاه مدت است.

او ادامه داد: مجموعه قوانین سخت و سنگین پذیره‌نویسی در بورس یکی از عوامل اصلی به شمار می‌رود، موضوعی که اکنون و به دلیل شرایط سخت و نامتعارف اقتصاد کشور، یک الزام و ضرورت است.

وی گفت: باید این مهم را مد نظر قرار دهیم که هر کار عجولانه و بدون بررسی دقیق، تبعات بسیار گسترده‌ای بر نظام اقتصادی و نگرش مردم به بازار سرمایه خواهد داشت، هر چند به دلیل ورود حجم عظیم نقدینگی به این بازار، احتیاج به گسترش و عمق‌دهی بازار هستیم؛ اما باید این نکته را نیز مد نظر قرار دهیم که می‌توان به جای عریض تر کردن و پر کردن بازار از شرکت‌هایی که امکان دارد در کوتاه مدت اعتبار بورس را زیر سئوال ببرند، عمق دهی به صنایع مادر کشور را مد نظر داشت؛ زیرا با تامین اعتبار این شرکت‌ها، می‌توان غول‌های صنعتی ایجاد کرد؛ شرکت‌هایی که توانایی به وجود آوردن زیر مجموعه‌های اقتصادی و تولیدی قوی را داشته باشند، به عبارتی این غول‌های صنعتی، تخصص و تجربه و نیروی کافی را دارند.

شفیعی‌اردکانی با بیان اینکه در موضوع پذیره‌نویسی نیز نیازمند بروکراسی اداری و قوانین مناسب و قوی هستیم، یکی از مسائل مهم امروز را اعتبار و میزان اعتماد مردم دانست و گفت: اعتماد مردم نسبت به دولت در موضوع مسائل اقتصادی کمرنگ شده و طبیعتا هرآنچه که با تبلیغات دولتی همراه شود، جو کم اعتمادی را با خود همراه خواهد کرد.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: تاکنون هزینه بسیار سنگینی برای جذب سرمایه در بازار بورس انجام شده و با مرتکب شدن اشتباه در پذیره‌نویسی (حتی چند شرکت کوچک) جو بی‌اعتمادی به شدت تشدید خواهد شد؛ بنابراینکه سازمان بورس باید در این زمینه (پذیره‌نویسی) کاملا سخت‌گیر و محتاط عمل کند.

شفیعی اردکانی تاکید کرد: برای برخی شرکت‌ها در موضوع پذیره‌نویسی انعطاف و تسهیل روند بروکراسی در چارچوب قانون، لازم است اما برای بعضی از شرکت‌ها نیز باید سخت‌گیری را در چارچوب قانون مد نظر داشت.

تبلیغ بازار سرمایه بدون توجه به ضرورت آموزش

او با بیان اینکه دولت تبلیغ برای بازار سرمایه داشت اما توجه به ضرورت آموزش نداشت، گفت: متاسفانه موضوع "اول کار را انجام داده و بعد فکر می‌کنیم" در خصوص تبلیغ برای ورود مردم به بازار سرمایه هم تکرار شد؛ منطقی این بود که ابتدا ساختار سبدگردان‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری و البته زیرساخت‌های سازمان بورس را تقویت کرده و بعد از آن با در نظر گرفتن فاکتورهای مهمی مانند الزام به گذراندن آموزش، جذب سرمایه‌ را دنبال می‌کردیم.

این فعال اقتصادی با تاکید بر اینکه جذب سرمایه و ایجاد رغبت و تمایل در مردم برای ورود به بازار بورس، بدون توجه به ضرورت آموزش، یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر شرایط کنونی این بازار است، گفت: از دلایل بسیار مهم عمیق و افسارگسیختگی اصلاح هفته‌های اخیر در بورس، ناآگاهی مردم و نداشتن نگرش علمی به بورس از سوی سرمایه‌گذاران جدیدالورود است.

به گفته شفیعی اردکانی در تمام جوامع پیشرفته، آموزش در هر بعدی از ابعاد زندگی، نخستین رکن محسوب می‌شود، اما در ایران به دلیل نبود مدیریت مناسب یا ناآگاهی تصمیم‌سازان، در هیچ یک از موضوعات اساسی در ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... به آموزش به عنوان پله اول و رکن اصلی کار، توجه نشده است.

او ابراز امیدواری کرد که اقتصاد بر پایه بازار سرمایه و انتقال سایر بازارهای موازی به بازار بورس که مسیری بسیار درست و منطقی است و در کشور ایران در حال پیاده‌سازی است، به اقتصاد کلان کشوری و بهبود معیشت مردم بینجامد.

این کارشناس بورس، با یادآوری اینکه دلایل رشد قیمت سهام در بازار سرمایه، طی ماه‌های ابتدای امسال، متعدد است، گفت: همین رشد قیمت‌ها و به اصطلاح سوددهی بالا، خود عاملی موثر برای ایجاد تمایل در دارندگان سرمایه‌های خرد برای ورود به بازار بورس شد.

او ادامه داد: بروز مشکلاتی در ساختار بورس نظیر سیاست‌گذاری و اجرای تصمیمات نادرست و ناکارآمد، در مواجهه با موضوع استقبال مردم از بازار سرمایه، منجر به ایجاد یک جو روانی و شروع و تداوم روند نزولی شده است.

شفیعی‌اردکانی در خصوص راهکار ناسب برای حفظ وضعیت منطقی در بورس، گفت: اگر خرید و فروش در بازار بورس اصطلاحا، دست دوم سهام باشد، بورس صرفا جایی برای جابه جایی سهام بین افراد خواهد بود؛ اما اگر به دنبال هدایت سرمایه‌ها به سمت تولید و تقویت آن هستیم، باید تقویت عرضه اولیه‌ها را مد نظر قرار داد.

او ادامه داد: در این صورت شرکت‌ها می‌توانند از طریق جذب منابع مالی در بازار سرمایه، توان خود را برای ارتقاء تولید و پیشبرد اهداف اقتصادی مد نظر افزایش دهند و منافع اقتصادی را متوجه خود، سهام‌دار و کل جامعه کنند؛ اما اکنون وضعیت مناسبی از این حیث وجود ندارد و بخش تولید امکان استفاده از منابع مالی موجود در بازار بورس را ندارد.

شفیعی‌اردکانی با تاکید براینکه استفاده از نظرات کارشناسی قطعا به بهبود شرایط بازار بورس کمک خواهد کرد، به سرمایه‌گذاران خصوصا کسانیکه اخیرا به بازار بورس پیوسته‌اند توصیه کرد که ضمن تلاش برای ارتقاء دانش بورسی خود، برنامه‌ریزی میان مدت و بلند مدت برای کسب سود از این سرمایه‌گذاری را مد نظر داشته باشند.